Lừa đảo vàng giả “tung hoành” trong cơn sốt giá

Chỉ trong thời gian ngắn, lực lượng công an nhiều địa phương liên tiếp triệt phá các đường dây làm và bán vàng giả tinh vi. Mới đây nhất, Cơ quan Công an tỉnh Ninh Bình đã bắt giữ 6 đối tượng trong đường dây bán vàng giả, thu giữ 65 cây vàng, trị giá gần 9 tỷ đồng. Các đối tượng khai đã pha trộn kim loại rẻ tiền, mạ lớp vàng mỏng bên ngoài rồi bán ra thị trường để thu lợi bất chính.

Tại Hà Nội, một người dân ở xã Quảng Oai cũng vừa mất 282 triệu đồng khi mua phải cặp nhẫn vàng giả. Thủ đoạn của đối tượng là mượn danh chủ tiệm vàng, mang theo giấy kiểm định giả, thậm chí để khách thử vàng thật lần đầu rồi tráo hàng giả khi giao dịch. Cơ quan chức năng cho biết, những vụ lừa đảo gần đây cho thấy tội phạm đã chuyển từ thủ đoạn thô sơ sang quy trình lừa đảo chuyên nghiệp, được tính toán kỹ về tâm lý người mua và điểm yếu trong cơ chế quản lý.

Theo lực lượng quản lý thị trường, hiện tượng “vàng giả lan rộng” không mới nhưng tăng rõ rệt khi giá vàng lập đỉnh, tâm lý tích trữ lan rộng. Khi giá tăng liên tiếp, người dân đổ xô mua vàng cất trữ, kiểm định, sang nhượng khiến cơ quan quản lý khó kiểm soát nguồn gốc hàng hóa.

Theo các chuyên gia, không ít nạn nhân vì tin người quen hoặc ham rẻ vài phần trăm nghìn đồng đã sập bẫy. Đáng chú ý, có người là chủ tiệm vàng lâu năm vẫn bị lừa, cho thấy mức độ tinh vi của vàng giả và sự chủ quan trong kiểm định. Nhiều cơ sở tư nhân tự in “giấy kiểm định” mà không được cấp phép, hoạt động công khai, tạo ra một ma trận thật - giả lẫn lộn.

Một nguyên nhân khác là thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan quản lý khiến việc truy xuất nguồn gốc phụ thuộc gần như hoàn toàn vào “kinh nghiệm” cá nhân. Khi chưa có cơ chế xác thực tập trung, người tiêu dùng luôn ở thế yếu.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh câu chuyện này, Luật sư Tạ Anh Tuấn - Giám đốc Công ty Luật TNHH Tạ Anh Tuấn, cho rằng hành vi làm, buôn bán hoặc tiêu thụ vàng giả là tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Bộ luật Hình sự, có thể đối mặt án phạt nặng, kể cả tù chung thân nếu gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng nếu chỉ trông chờ vào xử lý sau vi phạm thì chưa đủ sức răn đe.

“Cần siết điều kiện kinh doanh vàng, từ khâu nhập khẩu, kiểm định đến lưu thông. Các cơ sở phải có chứng nhận kiểm định của đơn vị được Nhà nước công nhận; nghiêm cấm việc sử dụng giấy kiểm định tự in hoặc hợp đồng chui giữa các tiệm vàng”, ông Tuấn nói.

Vị Luật sư cũng đề xuất, song song với chế tài hình sự, phải tăng chế tài hành chính đối với những đơn vị tiếp tay tiêu thụ vàng giả, kể cả cơ sở kinh doanh không kiểm tra nguồn gốc sản phẩm. “Nên học mô hình các nước phát triển, mọi sản phẩm vàng trước khi lưu thông đều phải qua kiểm định bắt buộc và gắn mã truy xuất”, Luật sư Tuấn phân tích.

Theo ông Tuấn, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc vàng, liên thông giữa Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công Thương. Khi đó, người dân có thể dễ dàng tra cứu số seri, nơi sản xuất, kết quả kiểm định và đơn vị bán, từ đó ngăn chặn giao dịch bất hợp pháp.

“Những vụ vàng giả vừa qua là lời cảnh báo mạnh mẽ. Vấn đề không chỉ là xử lý vài kẻ lừa đảo, mà phải xây dựng một thị trường vàng minh bạch, có kiểm soát, nơi lòng tin của người dân không bị đem ra mua bán”, Luật sư Tạ Anh Tuấn nhấn mạnh.

Nguyễn Giang