Đầu tư chiến lược cho tăng trưởng cao và bền vững
Tăng trưởng cao và bền vững - con đường không dễ dàng - cần những khoản đầu tư chiến lược gắn liền với việc tháo gỡ điểm nghẽn tăng trưởng.
Tại VBF 2025, ông Thomas Jacobs - Quyền Giám đốc khu vực Đông Á - Thái Bình Dương của Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) đề cập đến mục tiêu tăng trưởng cao 2 con số của Việt Nam trong giai đoạn tới. Mục tiêu tham vọng này mở ra cơ hội để các nhà đầu tư tìm kiếm, mở rộng đầu tư kinh doanh tại Việt Nam song cũng đòi hỏi những nỗ lực của Việt Nam trong giải quyết thách thức của tăng trưởng.
Theo ông Thomas Jacobs, tăng trưởng bền vững không phải là con đường dễ dàng. Quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thân thiện với môi trường đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn đến từ trong nước và quốc tế. Đại diện IFC cho rằng, quá trình trên gắn liền với phát triển thị trường vốn cũng như đòi hỏi Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào công nghệ, hạ tầng, chính sách…
Đặc biệt là vốn con người với vai trò quan trọng của giáo dục dạy nghề trong kỷ nguyên số khi đầu tư cho R&D của Việt Nam hiện tương đương 0,5% GDP.
Con số này cũng được bà Mariam Sherman - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, Campuchia và Lào đề cập đến. Với mức đầu tư cho R&D thấp khiến cho khu vực tư nhân thiếu động lực phát triển. Nếu không nhanh chóng áp dụng công nghệ, Việt Nam có nguy cơ bị kẹt giữa các đối thủ cạnh tranh có nền tảng công nghệ cao và chi phí thấp.
Đồng thời, “khoảng trống” giữa doanh nghiệp FDI và trong nước sẽ ngày càng nới rộng. Doanh nghiệp FDI có năng suất cao hơn 70% và mức lương cao hơn gần 50%, nhưng chỉ rất ít doanh nghiệp trong nước kết nối được với thị trường toàn cầu.
Bà Mariam Sherman nhấn mạnh, đây là nút thắt về đầu tư công nghệ và đổi mới sáng tạo cần được giải quyết để thoát khỏi “bẫy” gia công. Việt Nam cần các chính sách liên kết mạnh mẽ hơn để dịch chuyển từ việc chỉ đơn thuần lắp ráp sản phẩm sang thiết kế, chế tạo.
Hai điểm nghẽn khác, theo bà Mariam Sherman cần được tập trung giải quyết. Đó là nút thắt về năng suất lao động. Minh chứng từ IFC chỉ ra rằng thiếu hụt kỹ năng là một trở ngại lớn với nguồn nhân lực, đặc biệt là các vị trí quản lý và kỹ thuật. Hiện chỉ 5% lực lượng lao động sản xuất của Việt Nam có tay nghề cao và chỉ 10% dân số có bằng cử nhân.
Một công nhân sản xuất trung bình ở Việt Nam tạo ra 6,7 USD giá trị gia tăng, thấp hơn đáng kể so với 14,4 USD ở Trung Quốc. Khoảng cách này cho thấy sự cấp thiết phải đầu tư vào giáo dục. Cũng như IFC khuyến nghị, WB kêu gọi Việt Nam cập nhật giáo trình cho những kỹ năng của thế kỷ 21, mở rộng giáo dục STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán), thúc đẩy đào tạo nghề và các chương trình thực tập dựa trên quan điểm đầu tư vào con người là chính sách tốt nhất.
Bên cạnh đó là nút thắt về cơ sở hạ tầng cho tăng trưởng, đặc biệt là năng lượng sạch. Theo WB, nhu cầu năng lượng dự kiến của Việt Nam tăng 9% hàng năm. Điều này đồng nghĩa Việt Nam phải tăng gấp đôi công suất (lên khoảng 78 GW) trong thời gian tới, cùng với việc hiện đại hóa lưới điện.
Quá trình giải quyết các điểm nghẽn trên cũng chính là quá trình thực hiện các khoản đầu tư chiến lược. Ông Thomas Jacobs cho rằng, phát triển thị trường vốn và thu hút dòng vốn tư nhân quốc tế chính là cánh cửa đưa nguồn lực vào nền kinh tế để hiện thực các đầu tư chiến lược.
Trong bối cảnh đó, FTSE Russell vừa thông báo nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên “thị trường mới nổi thứ cấp”. Đại diện IFC nhấn mạnh: sự kiện này mở cánh cửa cho nguồn vốn nước ngoài dài hạn rót vào các dự án bền vững cho bền vững.
Lãnh đạo WB đánh giá sự kiện thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp không chỉ là sự thay đổi về phân hạng mà còn mở ra cánh cửa thu hút mạnh hơn dòng vốn quốc tế vào các dự án phát triển bền vững. Đồng thời, thể hiện nỗ lực cải cách không ngừng và niềm tin ngày càng lớn của nhà đầu tư quốc tế đối với Việt Nam.
Tuy nhiên, bà Sherman cho rằng, khu vực công phải đóng vai trò kiến tạo, giúp thị trường vốn vận hành hiệu quả, tạo điều kiện để khu vực tư nhân đầu tư mạnh mẽ hơn.