Tăng tốc hút vốn tư nhân cho kinh tế số

Tuy nhiên, dòng vốn này vẫn thấp hơn 70% so với giai đoạn đỉnh cao năm 2021, cho thấy khu vực cần thêm những giải pháp bền vững để thu hút đầu tư, đặc biệt trong bối cảnh làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI) và hạ tầng dữ liệu đang trở thành tâm điểm mới.

Tiềm năng của Đông Nam Á

Một điểm đáng chú ý là dòng vốn đầu tư hiện nay chủ yếu tập trung vào các vòng gọi vốn giai đoạn muộn. Tỷ trọng vốn dành cho các startup giai đoạn đầu từ “hạt giống” đến Series B đã giảm từ khoảng 30% xuống còn 20% trong 12 tháng qua. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp công nghệ non trẻ gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn để phát triển, đặc biệt trong những thị trường ngoài nhóm quốc gia dẫn đầu như Singapore, Indonesia hay Việt Nam.

Bên cạnh đó, làn sóng đầu tư vào hạ tầng dữ liệu cũng đang diễn ra mạnh mẽ. Malaysia hiện là điểm đến nổi bật nhất khi dự kiến bổ sung thêm 2.415 megawatt (MW) công suất trung tâm dữ liệu mới, chiếm hơn một nửa tổng 4.620 MW của toàn khu vực. Quốc gia này đang thu hút sự quan tâm của các “ông lớn” công nghệ như Microsoft, Amazon, Google, cũng như các tập đoàn Trung Quốc như Tencent, Huawei và Alibaba nhờ chi phí đất và điện thấp cùng triển vọng nhu cầu AI nội địa tăng nhanh.

Với dân số gần 700 triệu người, tỷ lệ sử dụng điện thoại di động cao, tốc độ đô thị hóa nhanh và tầng lớp trung lưu đang tăng mạnh, Đông Nam Á vẫn được đánh giá là một trong những thị trường internet phát triển nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, việc huy động vốn tư nhân quy mô lớn vẫn gặp trở ngại bởi chi phí vốn tăng, tâm lý thận trọng của các quỹ đầu tư sau đại dịch, và sự chênh lệch về mức độ phát triển hạ tầng số giữa các quốc gia trong khu vực.

Theo ông Ian Liu, chuyên gia về dịch vụ công nghệ và truyền thông kỹ thuật số, Viện Tech for Good, để khai thác tiềm năng này và mở ra tương lai, điều quan trọng là phải thừa nhận rằng khoảng cách số vẫn còn tồn tại, với 150 triệu người ở Đông Nam Á, đặc biệt là những người chưa được tiếp cận công nghệ số.

“Khu vực này cần tập trung vào việc mở rộng sự tham gia của nền kinh tế số, nuôi dưỡng các lĩnh vực mới nổi, đầu tư vào cơ sở hạ tầng vật chất và thiết lập các chính sách và quy định hỗ trợ khu vực”, ông Ian Liu nhấn mạnh.

Các chuyên gia quốc tế cũng cho rằng, dòng vốn đầu tư tư nhân tại Đông Nam Á đang dịch chuyển từ “kỷ nguyên số hóa” sang “thực tế AI”, nơi nhà đầu tư chú trọng vào các mô hình kinh doanh có năng lực ứng dụng AI và khả năng thương mại hóa cao.

Cơ hội cho Việt Nam

Nhiều ý kiến nhận định Việt Nam đang có lợi thế đặc biệt trong giai đoạn này. Theo ông Tim Evans, Tổng giám đốc ngân hàng HSBC Việt Nam, chuyển đổi số và đổi mới công nghệ được xem là “chìa khóa” giúp Việt Nam vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu. Khi các động lực truyền thống dần tới giới hạn, công nghệ, khoa học và sáng tạo trở thành động lực tăng trưởng mới, hướng tới mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030.

Từ góc nhìn đó, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành trung tâm thu hút vốn tư nhân cho kinh tế số. Để làm được điều này, giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần hành động đồng bộ trên ba hướng: cải thiện môi trường đầu tư, phát triển hạ tầng và nhân lực công nghệ, cùng với xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.

Trước hết, khung pháp lý và chính sách hỗ trợ đầu tư cần được hoàn thiện hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo vệ dữ liệu, quyền sở hữu trí tuệ, và minh bạch thông tin gọi vốn. Việc tạo cơ chế ưu đãi thuế hoặc quỹ bảo lãnh tín dụng cho startup giai đoạn đầu cũng là cách hữu hiệu để khắc phục “nút thắt cổ chai” vốn tồn tại nhiều năm qua trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.

Song song đó, Tiến sĩ Bùi Xuân Minh, Trưởng nhóm nghiên cứu thiết kế bán dẫn và công nghiệp 4.0 tại Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, Chính phủ cần đóng vai trò dẫn dắt trong việc xây dựng chính sách ưu đãi và hạ tầng kỹ thuật để đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng số, cũng như đào tạo và giữ chân nhân lực công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực AI, dữ liệu lớn và lập trình hệ thống.

Ngoài ra, Việt Nam nên tập trung vào những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao và khả năng thương mại hóa mạnh như công nghệ tài chính (fintech), công nghệ y tế (healthtech), công nghệ giáo dục (edtech), logistics số, thay vì chỉ mở rộng quy mô thị trường nội địa. Việc kết nối startup trong nước với mạng lưới đầu tư quốc tế sẽ giúp Việt Nam không chỉ thu hút vốn, mà còn nâng tầm thương hiệu công nghệ trên bản đồ khu vực.

Trong bối cảnh các quốc gia Đông Nam Á đang chạy đua xây dựng nền tảng cho nền kinh tế số và kỷ nguyên AI, Việt Nam có cơ hội lớn để trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn nếu tận dụng tốt “thời điểm vàng” này. Với tầm nhìn chiến lược, môi trường đầu tư thuận lợi và năng lực đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, dòng vốn tư nhân hoàn toàn có thể trở thành động lực chính giúp Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số hóa toàn cầu.

Cẩm Anh