Doanh nghiệp tư nhân - động lực tăng trưởng xanh
Được định hình là động lực của tăng trưởng xanh và đổi mới mô hình kinh tế song doanh nghiệp tư nhân cần thêm công cụ, dữ liệu và hướng dẫn triển khai cụ thể.
Tại hội thảo Phát triển bền vững năm 2025 với chủ đề “Động lực cho kỷ nguyên bền vững”, ông Nguyễn Đức Tâm - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết: năm 2025, Việt Nam đã chủ động thực hiện những thay đổi chiến lược sâu rộng nhằm thích nghi với thực tiễn và phát triển bền vững.
Trọng tâm là thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ. Thể chế chính sách có những chuyển biến mang tính chiều sâu với các Nghị quyết quan trọng được Bộ Chính trị ban hành hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong những năm tới.
Bước tiến thể chế
Thực hiện định hướng chiến lược: chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm, Bộ Tài chính đã ban hành và triển khai Danh mục phân loại xanh - công cụ chính sách quan trọng nhằm nhận diện, đánh giá và thúc đẩy các dự án đầu tư thân thiện môi trường thuộc 7 nhóm ngành kinh tế trọng điểm như năng lượng tái tạo, giao thông xanh, xây dựng bền vững, nông nghiệp tuần hoàn và dịch vụ môi trường.
Đây là bước tiến lớn trong thiết lập khung thể chế cho thị trường tài chính xanh, giúp huy động hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước cho phát triển bền vững. Theo thống kê, từ đầu năm đến nay, tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh trong nước đã tăng hơn 60% so với cùng kỳ, chứng tỏ niềm tin của nhà đầu tư vào cam kết phát triển xanh của Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam.
Ông Vũ Thái Trường - Trưởng phòng Biến đổi khí hậu, năng lượng và môi trường, UNDP Việt Nam nhấn mạnh chính sách gần đây được Việt Nam ban hành đã tiệm cận với thế giới. Gần đây, Danh mục phân loại xanh được ban hành tạo tác động thực chất, hình thành thị trường đánh giá xanh chuyên nghiệp, thúc đẩy doanh nghiệp coi “xanh” là lợi thế cạnh tranh, mở ra cơ hội huy động vốn quốc tế có chi phí thấp hơn.
Cùng với các Nghị quyết trước đó được Bộ Chính trị ban hành, nhất là Nghị quyết 68 được xem là tín hiệu mạnh mẽ xác định khu vực tư nhân đóng vai trò trung tâm trong định hình tăng trưởng xanh và đổi mới mô hình kinh tế.
Rút ngắn khoảng cách giữa chính sách và thực thi
Đánh giá cao sự tiến bộ của thể chế chính sách, song ông Vũ Thái Trường chỉ ra thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa chính sách và thực thi cùng một số rào cản trong quá trình chuyển đổi liên quan đến nhận thức và triển khai chưa đồng đều dẫn đến sự chênh lệch giữa các ngành và địa phương. Một số lĩnh vực tiên phong như năng lượng tái tạo, xử lý chất thải đạt kết quả rõ rệt, trong khi nhiều ngành truyền thống còn chậm chuyển đổi.
Bên cạnh đó là những rào cản kỹ thuật và thị trường, không ít doanh nghiệp chưa sẵn sàng, chưa đáp ứng tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt, thiếu năng lực và công nghệ.
Từ thực tế trên, đại diện UNDP Việt Nam khuyến nghị, để thúc đẩy quá trình chuyển đổi phát triển bền vững, cần áp dụng nguyên tắc “low hanging fruit - ưu tiên đạt tới các mục tiêu ngắn hạn” với các ngành như nông nghiệp, nhựa, dệt may, điện tử, vật liệu xây dựng - liên quan thương mại quốc tế để phù hợp tiêu chuẩn toàn cầu. Ngoài ra, thúc đẩy thị trường nguyên liệu thứ cấp, tạo động lực kinh tế cho tái chế; tăng cường năng lực doanh nghiệp, hỗ trợ tiếp cận nguồn tài chính xanh.
Để đạt được mục tiêu trên, theo ông Vũ Thái Trường, cần hoàn thiện và đồng bộ khung pháp lý phù hợp với bối cảnh tinh giản bộ máy và mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, có cơ chế khuyến khích các mô hình biến chất thải thành tài nguyên; đẩy mạnh hợp tác công - tư và quốc tế…
Trước những thách thức của quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm cho biết thêm: Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan đang nỗ lực hoàn thiện khung chính sách tài chính để tạo động lực mạnh mẽ hơn cho khu vực tư nhân. Cụ thể là chính sách ưu đãi thuế, tín dụng ưu tiên và quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo; nghiên cứu cơ chế hợp tác công - tư trong các dự án hạ tầng số và năng lượng tái tạo. Đây là những giải pháp cụ thể nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, sáng tạo và tham gia tích cực vào tiến trình chuyển đổi kép.
Cùng với đó, Bộ Tài chính tiếp tục thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, thị trường carbon, và công cụ tài chính bền vững với mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ hình thành thị trường carbon trong nước hoạt động hiệu quả, kết nối với các thị trường khu vực và toàn cầu. Điều này tạo nền tảng quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng xanh toàn cầu cũng như tận dụng nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế.