Kết nối “3 nhà” xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp Đà Nẵng bền vững
Để hệ sinh thái khởi nghiệp Đà Nẵng phát triển bền vững, việc kết nối “3 nhà” (Nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp) được xem là giải pháp chiến lược.
Đà Nẵng đặt mục tiêu phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đến năm 2030 sẽ hỗ trợ khoảng 600 dự án. Cùng với đó, trên địa bàn thành phố cũng sẽ có 500 doanh nghiệp khởi nghiệp và đạt được ít nhất 1 kỳ lân.
Tháo gỡ điểm nghẽn
Để hiện thực hóa mục tiêu, thời gian qua Đà Nẵng đã ban hành các chính sách đặc thù; triển khai thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng. Từ các động thái trên, địa phương kỳ vọng sẽ tạo được môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút thêm nhiều nguồn lực trong nước và quốc tế. Đặc biệt, lãnh đạo địa phương cũng cam kết tiếp tục tham mưu, cải thiện các chính sách, hỗ trợ thủ tục mở doanh nghiệp, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các startup và doanh nghiệp.
Ngoài các chính sách hỗ trợ, các chuyên gia cho rằng mô hình “3 nhà” (Nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp) thời gian qua cũng đã có đóng góp vào sự phát triển chung của hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương. Đặc biệt, hơn, mô hình này cũng đang thể hiện vai trò chiến lược trong việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng cho biết, Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” của Chính phủ (Đề án 844) trong giai đoạn 2022 – 2025 đã đạt nhiều kết quả tích cực. Hiện tại, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Đà Nẵng đã phát triển cơ bản đầy đủ các thành tố với các trụ cột chính gồm cơ quan nhà nước - viện nghiên cứu, trường đại học - tổ chức hỗ trợ - cộng đồng doanh nghiệp và các chủ thể liên quan cùng tham gia tích cực vào hệ sinh thái; có sự kết nối mạnh mẽ với hệ sinh thái quốc gia và quốc tế.
Dù đạt nhiều thành quả, song hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố nói chung và trong khối trường đại học nói riêng vẫn còn không ít khó khăn, vướng mắc. Việc này dẫn đến tình trạng thiếu cân đối giữa các mô hình, các sản phẩm công nghệ cao vẫn chưa nhiều,...
Theo TS. Lê Phước Cửu Long - Trưởng khoa Kinh tế số và Thương mại điện tử (Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt - Hàn) về chính sách, vẫn còn thiếu quy định cụ thể về sử dụng tài sản kết cấu hạ tầng khoa học và công nghệ, các tài sản công khác để phục vụ khởi nghiệp. TS. Long cho rằng đây là điểm nghẽn khiến một số phòng thí nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại chưa được khai thác tối đa cho các hoạt động ươm tạo startup.
“Về hạ tầng, mặc dù đã có nhiều trung tâm, vườn ươm, co-working space nhưng chưa hình thành được một “khu vực tập trung” đủ quy mô để tập hợp toàn bộ các thành tố quan trọng của hệ sinh thái – nơi các tổ chức hỗ trợ, vườn ươm, startup, quỹ đầu tư, viện trường cùng làm việc, kết nối và chia sẻ. Việc huy động đầu tư xã hội cho khoa học và công nghệ và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo còn hạn chế, thị trường Đà Nẵng tương đối nhỏ, chuỗi liên kết cung ứng và sản xuất chưa phát triển, khiến doanh nghiệp khởi nghiệp gặp khó trong mở rộng khách hàng và quy mô”, TS. Long dẫn chứng.
Đối với khối trường đại học, TS. Lê Phước Cửu Long đánh giá mặc dù phong trào nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo trong sinh viên đã được kích hoạt, nhiều câu lạc bộ khởi nghiệp đã ra đời, song mô hình ươm tạo và hỗ trợ trong trường còn phân tán, chưa đồng bộ. Cùng với đó, sinh viên vẫn thiếu những kỹ năng quan trọng về xây dựng mô hình kinh doanh, nghiên cứu thị trường, quản trị tài chính, gọi vốn, pháp lý khởi nghiệp…; cơ chế khuyến khích giảng viên tham gia cố vấn, đồng hành cùng sinh viên từ phòng thí nghiệm đến doanh nghiệp còn hạn chế.
“Thành phố cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế đặc thù, bổ sung gói hỗ trợ riêng cho dự án sinh viên; đẩy nhanh tiến độ đầu tư và đưa vào vận hành Không gian đổi mới sáng tạo Đà Nẵng để kết nối viện trường - startup - quỹ đầu tư”, TS. Long đề xuất.
Mở rộng mối liên kết cho startup
Để hệ sinh thái khởi nghiệp Đà Nẵng phát triển bền vững, các chuyên gia đề cập đến giải pháp nâng cao hiệu quả mô hình “3 nhà”. Cụ thể, nhiều doanh nghiệp, chủ sở hữu dự án khởi nghiệp thể hiện mong muốn được tiếp cận đội ngũ nghiên cứu, phòng thí nghiệm của các trường để triển khai dự án, cơ chế hỗ trợ các dự án hợp tác nghiên cứu - ứng dụng.
Ngoài ra, Đà Nẵng cũng cần mở rộng hợp tác toàn cầu, kết nối các trung tâm đổi mới sáng tạo nước ngoài để mang về cơ hội hợp tác. Đặc biệt là thành lập nhóm thường trực làm đầu mối kết nối giữa trường đại học và doanh nghiệp, khảo sát nhu cầu thực tiễn, phân loại nhóm doanh nghiệp và điều phối các hoạt động hợp tác nghiên cứu. Đối với các trường đại học, cao đẳng, các đơn vị này cũng cân được hỗ trợ phát triển không gian đổi mới sáng tạo, thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng và thương mại hóa kết quả.
Tại buổi làm việc với lãnh đạo các trường đại học, cao đẳng và đại diện các tập đoàn, doanh nghiệp trên địa bàn , ông Hồ Quang Bửu - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng khẳng định việc công khai thông tin hỗ trợ trên website, giúp doanh nghiệp và sinh viên dễ dàng tiếp cận chính sách; khuyến khích mở rộng mô hình hợp tác “3 nhà” theo hướng thực chất, gắn với nhu cầu R&D của doanh nghiệp và mục tiêu phát triển thành phố. Từ đây, ông Bửu đã yêu cầu các trường đại học, cao đẳng, cơ sở giáo dục trên địa bàn thành phố khẩn trương xây dựng và vận hành không gian đổi mới sáng tạo.
Đối với các vướng mắc về thủ tục, cơ chế, ông Hồ Quang Bửu cho hay chính quyền sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp hỗ trợ tối đa.
Ngoài việc liên kết “3 nhà”, các chuyên gia cho rằng nguồn vốn cho dự án khởi nghiệp cũng cần phải có giải pháp cụ thể. Đây là vấn đề cấp thiết cần có phương án để các dự án không “chết yểu” sau khi hình thành ý tưởng và bắt đầu triển khai.
Theo ông Vũ Tiến Dũng - Giám đốc Quỹ Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Fundgo Đà Nẵng hiện nay quy mô và số lượng vốn đầu tư mạo hiểm trên địa bàn TP. Đà Nẵng vẫn còn khiêm tốn. Ông Dũng đánh giá việc này sẽ tạo ra khoảng trống cho hệ sinh thái khời nghiệp Đà Nẵng.
“Đà Nẵng cần sớm có giải pháp tháo gỡ cho vấn đề này, việc tiếp cận vốn đầu tư của các startup, dự án tại Đà Nẵng còn hạn chế do nhiều rào cản từ startup, hệ sinh thái, môi trường đầu tư… Nhiều startup chưa thực sự sẵn sàng, dự án chưa phù hợp với thị trường; kế hoạch, mô hình tài chính thiếu dữ liệu, chưa xác định rõ mục tiêu và nhu cầu”, ông Dũng nói.
Qua ghi nhận của Fundgo Đà Nẵng, hiện nay vẫn còn tư duy “thử một lần” khiến nhiều chủ thể khởi nghiệp dễ bỏ cuộc. Đồng thời, câu chuyện khởi nghiệp trong “phạm vi hẹp”, chỉ nhắm đến thị trường địa phương hoặc ngách nhỏ,... cũng đã khiến nhiều dự án “dậm chân tại chỗ”.
“Vì vậy, Đà Nẵng cần xây dựng một trung tâm thông tin và kết nối đầu tư khởi nghiệp làm đầu mối cung cấp dữ liệu dự án, thông tin pháp lý hỗ trợ nhà đầu tư và các startup trong suốt vòng đời gọi vốn. Đồng thời, cần thí điểm cơ chế đồng đầu tư giữa ngân sách thành phố và các quỹ đầu tư của tư nhân, giải quyết các vấn đề rủi ro pháp lý và tạo uy tín để các nhà đầu tư, doanh nghiệp mạnh dạn đồng hành”, ông Dũng đề xuất.