Kinh tế địa phương

Đây được xác định không chỉ là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng, giúp giảm nghèo, nâng cao đời sống người dân mà còn là "chìa khóa" để địa phương hội nhập sâu rộng, củng cố vững chắc quốc phòng - an ninh nơi phên dậu Tổ quốc.

Quy hoạch bài bản, tầm nhìn dài hạn

Để chuyển hóa lợi thế địa lý thành nguồn lực phát triển thực tế, những năm qua, tỉnh Lai Châu đã ban hành nhiều chủ trương, Nghị quyết và chương trình hành động cụ thể nhằm thúc đẩy kinh tế gắn liền với mở rộng hợp tác quốc tế.

Điểm nhấn quan trọng trong chiến lược này là Quyết định số 1185/QĐ-TTg ngày 19/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng đến năm 2045. Với quy mô lập quy hoạch khoảng 26.669 ha thuộc địa bàn xã Phong Thổ, tỉnh Lai Châu đặt mục tiêu đưa khu vực này trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ, du lịch động lực của toàn vùng, kết nối chặt chẽ với thị trường lớn Trung Quốc.

Theo Quy hoạch, Khu kinh tế Cửa khẩu Ma Lù Thàng được định hướng phát triển thành trung tâm kinh tế đa ngành, kết nối đồng bộ với hành lang các quốc lộ 32, 4D, 12 và tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai - Lai Châu. Không gian phát triển được chia thành 5 vùng chức năng rõ rệt gồm: Khu kinh tế biên mậu; khu dịch vụ hỗn hợp; khu công nghiệp - kho tàng; khu dân cư - du lịch và khu nông lâm nghiệp sinh thái. Sự phân khu này đảm bảo tính gắn kết chặt chẽ giữa thương mại, logistics, công nghiệp chế biến và phát triển đô thị biên giới hiện đại.

Theo lãnh đạo xã Phong Thổ, với lợi thế đường biên giới dài gần 27km, có Cửa khẩu Ma Lù Thàng và khu công nghiệp Mường So, địa phương đã xác định nhiệm vụ đột phá trong giai đoạn 2025 - 2030 là phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung gắn liền với thu hút đầu tư và kinh tế cửa khẩu. Mục tiêu đến năm 2030, xã phấn đấu giá trị hàng địa phương tham gia xuất khẩu tăng bình quân 5%/năm, góp phần đưa Ma Lù Thàng trở thành trung tâm logistics trọng điểm.

Hạ tầng đi trước, công nghệ tiên phong

Hạ tầng là mạch máu của nền kinh tế, trong những năm qua, tỉnh Lai Châu đã tập trung nguồn lực đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông huyết mạch và hạ tầng cửa khẩu, trọng tâm là nâng cấp cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà thành cửa khẩu quốc tế. Nhiều công trình trọng điểm như: Kho ngoại quan, trung tâm logistics, bến bãi hàng hóa và đường giao thông kết nối đang được gấp rút hoàn thiện.

Song song đó, tỉnh tập trung chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, môi trường số nhằm đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, điều hành. Tỉnh đã đưa Trung tâm tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính tập trung tại cửa khẩu Ma Lù Thàng đi vào hoạt động, tạo nền tảng vững chắc cho mô hình cửa khẩu số, cửa khẩu thông minh; thực hiện thu phí trực tuyến trên ứng dụng di động có sự xác nhận của công chức Hải quan ngay trên nền tảng số đảm bảo tính minh bạch, nhanh chóng, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời giúp nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu thuế và gian lận thương mại.

Với những nỗ lực đó đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế biên mậu Lai Châu. Đến nay, Khu kinh tế cửa khẩu Ma Lù Thàng đã thu hút 49 dự án đầu tư với tổng vốn đăng ký trên 6.800 tỷ đồng, tập trung vào thương mại, dịch vụ, chế biến nông sản và công nghiệp phụ trợ.

Giai đoạn 2021 - 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua khu vực này ước đạt trên 163 triệu USD, đóng góp hơn 210 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước. Đặc biệt, khu vực cửa khẩu đã giải quyết việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động, nâng thu nhập bình quân lên khoảng 45 triệu đồng/người/năm, làm thay đổi diện mạo đời sống cư dân biên giới.

Chủ động mở rộng quan hệ hợp tác

Xác định đối ngoại là yếu tố then chốt trong phát triển kinh tế biên giới, tỉnh Lai Châu đã tập trung chỉ đạo nhiều giải pháp đồng bộ, chú trọng công tác đối ngoại với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); phối hợp chặt chẽ với huyện Kim Bình và Văn phòng quản lý cửa khẩu Kim Thủy Hà trong quản lý cửa khẩu, tạo điều kiện thuận lợi cho thông quan.

Cùng đó, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã ký Bản ghi nhớ hợp tác với chính quyền huyện Kim Bình, thống nhất thúc đẩy phát triển kinh tế biên mậu. Hai bên thường xuyên trao đổi thông tin, phối hợp xử lý vướng mắc trong xuất nhập khẩu, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả khu kinh tế cửa khẩu. Hai Bên hướng tới mục tiêu xây dựng cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà trở thành cửa khẩu phồn vinh, hiện đại, điểm kết nối giao thương giữa Việt Nam và Trung Quốc, đồng thời mở rộng ra các tuyến thương mại khu vực ASEAN.

Mới đây (29/10), tại buổi Hội kiến với ông Vương Ninh - Bí thư Tỉnh ủy Vân Nam (Trung Quốc) tại tỉnh Lai Châu, Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu Lê Minh Ngân nhấn mạnh, những năm qua, tỉnh Lai Châu luôn xác định việc duy trì và phát triển mối quan hệ láng giềng hữu nghị với tỉnh Vân Nam là mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của tỉnh. Quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai Bên ngày càng gắn bó mật thiết và không ngừng mở rộng theo hướng toàn diện, hiệu quả và thực chất; các hoạt động giao lưu Nhân dân được tăng cường, góp phần đưa quan hệ giữa hai Bên ngày càng phát triển tốt đẹp.

Nhằm thực hiện hiệu quả “Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc về việc tiếp tục làm sâu sắc quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, thúc đẩy xây dựng cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược”, các nhận thức chung của lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa tỉnh hai tỉnh trong thời gian tới, Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu đề xuất hai bên tiếp tục tăng cường chỉ đạo các cấp, các ngành liên quan hợp tác toàn diện trên các lĩnh vực, mở rộng các cơ chế hợp tác mới phù hợp với lợi ích, điều kiện thực tiễn của mỗi bên; Triển khai toàn diện, hiệu quả nội dung Biên bản Hội nghị thường niên giữa các Bí thư Tỉnh ủy, tập trung đưa các cơ chế đã được thiết lập đi vào chiều sâu mang lại hiệu quả thiết thực.

Đồng thời, đề nghị Chính quyền tỉnh Vân Nam tích cực báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép các mặt hàng nông sản, dược liệu của Lai Châu như: Mía, sắn thái lát, chuối, mắc ca, thảo quả, sa nhân... được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc; chỉ định cửa khẩu Kim Thủy Hà là cửa khẩu được nhập khẩu các mặt hàng trái cây, rau quả tươi của Việt Nam nhằm thúc đẩy thông quan, nâng cao kim ngạch thương mại giữa hai bên; Tiếp tục chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng cầu qua biên giới cửa khẩu Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà. Hoàn thiện các thủ tục liên quan để sớm tổ chức Lễ công bố nâng cấp cặp cửa khẩu song phương Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà lên cửa khẩu quốc tế.

Hiện nay, tỉnh Lai Châu đang chỉ đạo Ban Quản lý Khu kinh tế phối hợp với Sở Ngoại vụ chuẩn bị các nội dung hợp tác với Ban Quản lý Khu công nghiệp Cá Cựu (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) nhằm thiết lập cơ chế hợp tác thường xuyên, tập trung phát triển và sử dụng tài nguyên khoáng sản, thúc đẩy đầu tư, dịch vụ doanh nghiệp, mở rộng thị trường và hợp tác công nghiệp xuyên biên giới. Có cơ chế trao đổi, liên lạc chặt chẽ, lâu dài, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế biên mậu giữa hai bên.

Theo ông Vũ Huy Hòa, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Lai Châu, mục tiêu trong giai đoạn tới là xây dựng Cửa khẩu Ma Lù Thàng trở thành khu kinh tế năng động, hiệu quả, có tầm khu vực, là cực tăng trưởng quan trọng của vành đai kinh tế biên giới phía Bắc. Để đạt mục tiêu này, tỉnh tập trung hoàn thiện hạ tầng kết nối, đặc biệt là cầu đường bộ đa năng Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà, tuyến giao thông kết nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đồng thời hình thành khu công nghiệp - dịch vụ Mường So, trung tâm logistics và kho ngoại quan phục vụ xuất nhập khẩu.

Mặt khác, tỉnh chú trọng cải thiện môi trường đầu tư, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động trong khu kinh tế. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tổ chức các hội nghị kết nối cung - cầu, giới thiệu sản phẩm địa phương, quảng bá tiềm năng du lịch, dịch vụ biên giới.

Với sự quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của nhân dân các dân tộc, Lai Châu đang từng bước khẳng định vị thế trung tâm kinh tế biên giới năng động. Sự phát triển sôi động của kinh tế cửa khẩu không chỉ mang lại sự thịnh vượng về vật chất mà còn góp phần xây dựng vùng biên giới hòa bình, hữu nghị, trở thành phên dậu vững chắc, kiên cố của Tổ quốc trong kỷ nguyên hội nhập mới.

Nguyệt Hà