Khởi nghiệp

Đây là kết quả của quá trình đánh giá khắt khe, chấm chéo qua nhiều vòng của Hội đồng Giám khảo (BGK), nhằm lựa chọn những “hạt giống” thực sự tiềm năng, có tính cạnh tranh cao, khác biệt rõ nét và khả năng ứng dụng khoa học – công nghệ vào thực tiễn.

Theo ông Phạm Tiến Dũng, Phó Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, đơn vị tổ chức Chương trình Phát triển dự án khởi nghiệp quốc gia năm 2025, tiêu chí của cuộc thi năm nay đã có sự điều chỉnh quan trọng theo hướng đề cao tính thị trường, khả năng áp dụng khoa học công nghệ, yếu tố khác biệt, những sản phẩm mang tính đột phá, thiết thực với xã hội và đặc biệt là tinh thần đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, các dự án được kỳ vọng không chỉ dừng ở ý tưởng mà phải có năng lực triển khai và mở rộng ra thị trường trong nước và quốc tế trong giai đoạn tiếp theo.

Bên cạnh đó, BGK không chỉ đánh giá kết quả hiện tại mà còn chú trọng đến quá trình phấn đấu của các nhóm khởi nghiệp, khả năng tiếp cận nguồn lực khoa học – công nghệ, cũng như tính khả thi về thị trường và quy mô thị trường.

Trong số các dự án lọt vào Bán kết, nhiều mô hình gây ấn tượng bởi tính sáng tạo, khả năng ứng dụng cao và định hướng phát triển bền vững.

Cụ thể, BINKS là dự án phát triển mực và màu vẽ từ phụ phẩm nông nghiệp, hướng tới giáo dục xanh và sản phẩm an toàn cho trẻ em. Đại diện BINKS cho biết, đến với Vòng bán kết 2025, dự án đã chuẩn bị theo ba mảng: làm cho sản phẩm ổn định hơn, chạy thử ngoài thị trường nhiều hơn, và siết lại mô hình tài chính - kế hoạch scale up.

Theo đó, vào thời điểm bắt đầu, BINKS giống một ý tưởng dễ thương với vài mẻ màu thử. Cho đến thời điểm hiện tại, BINKS đã có công thức ổn định, kiểm định đầy đủ, quy trình sản xuất lặp lại được và doanh thu thật từ hơn 10.000 sản phẩm đã bán ra.

Cái “nhảy vọt” lớn nhất của BINKS từ dự án sinh viên thành một doanh nghiệp có độ bám thị trường rõ ràng. Dự án BINKS cũng nhấn mạnh “bài toán kinh tế” đằng sau màu xanh đó công nghệ sắc tố tự nhiên giúp sản xuất ổn định, hiểu khá rõ hành vi trường học – phụ huynh, và đã có mạng lưới đối tác, giải thưởng tạo niềm tin ban đầu. Nhờ vậy BINKS không chỉ cạnh tranh bằng giá, mà bằng tổng giá trị an toàn – trải nghiệm – câu chuyện.

Ở mảng nông sản bản địa, Trà lam Tà Xùa gây chú ý với sản phẩm kết hợp giữa chè shan tuyết cổ thụ và ống lam rừng tươi, phát triển theo hướng xanh và bền vững, gắn với mô hình du lịch trải nghiệm “Uống trà giữa mây Tà Xùa”.

Trong khi đó, BioWraps phát triển bao bì sinh học phân hủy hoàn toàn từ phế phẩm vỏ trái cây, đặc biệt là vỏ cam. Nhờ công nghệ chiết xuất cellulose và tối ưu hóa vật liệu, BioWraps tạo ra bioplastic có độ bền, độ dẻo và khả năng chịu nhiệt tương đương nhựa truyền thống nhưng không chứa vi nhựa hay hóa chất độc hại, có thể phân hủy trong 6–12 tháng.

Ở phân khúc tài chính xanh, bạn Nguyễn Đỗ Tuấn Dương, đại diện dự án GreenFund cho biết, GreenFund không chỉ mang theo khát vọng khởi nghiệp, mà còn mang đến một 'hồ sơ năng lực' thực chiến. Hành trang của Ecoverse là một mô hình kinh doanh đã được kiểm chứng bằng số liệu, cùng sản phẩm mẫu hoàn chỉnh và tư duy sẵn sàng gia nhập thị trường.

Chia sẻ với BTC, bạn Dương nói: "Áp lực lớn nhất chính là cuộc đấu tranh để cân bằng giữa lý tưởng xanh và lợi nhuận thực. Chúng tôi đã phải đập đi xây lại mô hình tài chính nhiều lần để chứng minh rằng làm điều tốt cho xã hội vẫn có thể tạo ra hiệu quả kinh tế vượt trội cho nhà đầu tư".

Bên cạnh đó, khác biệt lớn nhất của GreenFund là sự minh bạch tuyệt đối. Tại đây, nhà đầu tư không chỉ nhìn thấy con số sinh lời, mà còn thấy rõ dòng tiền của mình đang 'thở', đang kiến tạo bao nhiêu mảng xanh và giảm bao nhiêu khí thải mỗi ngày. "Chúng tôi bán niềm tin được bảo chứng bằng dữ liệu", đại diện GreenFund nhấn mạnh.

Một trong những điểm mạnh cốt lõi giúp dự án được lọt vào Vòng Bán kết là sự kết hợp giữa Công nghệ lõi (Core Tech) và Mạng lưới chuyên gia (Expert Network). Dự án sở hữu thuật toán thẩm định rủi ro đa tầng để sàng lọc dự án, hoạt động như một 'bộ lọc' ngăn chặn nạn 'tẩy xanh'.

Hiện GreenFund đang tập trung giải quyết điểm nghẽn của nền kinh tế xanh: Sự lệch pha cung - cầu về vốn. Thực tế có hàng ngàn dự án môi trường tiềm năng đang 'chết yểu' vì thiếu vốn, trong khi nguồn tiền nhàn rỗi trong xã hội lại thiếu kênh đầu tư ý nghĩa và an toàn, từ đó khơi thông dòng chảy này, biến ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng thành nguồn lực tài chính mạnh mẽ để tái thiết tương lai.

Về phía BGK, ông Lý Đình Quân, Phó Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp ĐMST Quốc gia nhận định, các dự án năm nay có xu hướng triển khai sát thực tiễn hơn, tập trung giải quyết trực tiếp những nhu cầu của xã hội như du lịch, môi trường… nhiều dự án đi ra từ chính “nỗi đau” thực tế của cộng đồng.

"Điều đáng ghi nhận là các bạn có khát vọng, đam mê và động lực rõ ràng để theo đuổi con đường mình đã chọn", ông Quân cho biết.

Trong cơ cấu dự án, có 3 dự án khoa học - công nghệ và khoảng 7 dự án khai thác tài nguyên bản địa sẵn có, giải quyết những vấn đề chung của xã hội như dự án Trà Lam Tà Xùa… Tuy nhiên, ông Quân cho rằng, nhìn tổng thể, mức độ đột phá vẫn chưa nhiều. Việc đánh giá chiều sâu về trí tuệ và khả năng thương mại hóa cần được đặt ra mạnh mẽ hơn.

Các dự án về khoa học – công nghệ được BGK đánh giá là có nền tảng nghiên cứu tốt, đi từ nhà trường ra thị trường. Tuy nhiên, ông Quân cho rằng, các nhóm dự án đang thiếu nguồn lực nâng đỡ, đặc biệt là trong khâu định vị thị trường và tư duy thương mại hóa.

"Điểm rất đáng trân trọng ở các bạn trẻ là tinh thần dám làm, dám thử nghiệm, dám thất bại và sẵn sàng đứng lên làm lại. Tuy nhiên, đa phần các dự án hiện nay vẫn thiên về thương mại trên nền tài nguyên bản địa, trong khi yếu tố khoa học - công nghệ để gia tăng hàm lượng trí tuệ Việt còn thiếu rõ nét", ông Quân nói thêm.

Theo ông Quân, các dự án cần được hỗ trợ để kết hợp với những doanh nghiệp mạnh mẽ hơn. Điều này đòi hỏi một hệ sinh thái đầy đủ để giúp các nhóm đi nhanh hơn, từ các khâu hỗ trợ đăng ký đổi mới sáng tạo, bằng sáng chế đến kết nối quốc tế...

Do đó, ông Quân cho rằng, các mô hình kinh doanh và mô hình dự án tham gia Chương trình Phát triển dự án khởi nghiệp quốc gia cần được sáng tạo hơn. Các mô hình dự án hiện vẫn còn nhỏ, mang tính địa phương, mới chỉ giải quyết một mảng hẹp trong từng lĩnh vực. Trong thời gian tới, cần lựa chọn những dự án có quy mô lớn hơn, có độ bứt phá và hàm lượng công nghệ cao hơn, từ đó mới có thể chọn ra những dự án đủ sức đại diện Việt Nam bước ra thị trường quốc tế.

Cẩm Anh