Kinh tế địa phương

Nghị quyết số 226/2025/QH15 ngày 27/6/2025 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng, trong đó cho phép thành lập Khu TMTD đã mở ra cánh cửa để Hải Phòng bước vào một kỷ nguyên phát triển mới – Kỷ nguyên của tự do thương mại, hội nhập sâu rộng và công nghệ đỉnh cao.

Nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu

Khu TMTD Hải Phòng có quy mô là 6.292 ha, được TP Hải Phòng tính toán, bố trí tại 3 vị trí chiến lược, không liền kề, gắn liền với 2 KKT động lực là Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải và KKT ven biển phía Nam Hải Phòng.

Theo các chuyên gia nhận định, Khu TMTD Hải Phòng là ưu đãi chưa từng có tiền lệ, không chỉ là mô hình mới mà là 1 hướng đi chiến lược giúp nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam nói chung và TP Hải Phòng nói riêng trong chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Chia sẻ về Khu TMTD Hải Phòng, ông Lê Trung Kiên - Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng khẳng định: “Việc thành lập Khu TMTD Hải Phòng không chỉ là niềm tự hào, mà còn là trọng trách lớn lao mà Trung ương tin tưởng giao phó cho thành phố. Đây là mô hình Khu TMTD đầu tiên tại miền Bắc, được xây dựng dựa trên những kinh nghiệm thành công của thế giới, kết hợp với thực tiễn và lợi thế đặc thù của Hải Phòng. Đây không chỉ là một cái tên mới, mà là một tư duy quản lý mới. Khu TMTD sẽ tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng để hàng hóa được lưu thông thuận lợi nhất, giúp doanh nghiệp giải quyết bài toán về chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Còn ông Phạm Văn Thép - Trưởng ban Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng cho biết, sự phân bổ không gian vị trí của Khu TMTD được TP Hải Phòng cân nhắc tỉ mỉ, tính toán với chiến lược cụ thể để tận dụng tối đa các tiềm năng lợi thế về hạ tầng hiện hữu và hạ tầng quy hoạch, hạ tầng giao thông, tạo ra tổng thể Khu TMTD linh hoạt, hiệu quả và có khả năng thích ứng cao.

Đánh giá về Khu TMTD Hải Phòng, ông Bruno Jaspaert - Chủ tịch EuroCham Việt Nam nhấn mạnh, TP Hải Phòng sở hữu những lợi thế cốt lõi để tiên phong trong mô hình khu TMTD thế hệ mới, với cảng nước sâu kết nối trực tiếp đến Châu Âu, đường sắt kết nối đến Trung Quốc và mạng lưới chuỗi cung ứng toàn cầu. Các nhà đầu tư hiện tại đã đóng góp 28 tỷ USD và sẵn sàng mở rộng quy mô nếu KHU TMTD tại Hải Phòng áp dụng các tiêu chuẩn hài hòa với các quy tắc và chuẩn mực của Liên minh Châu Âu (EU).

Đề xuất giải pháp để phát triển bền vững Khu TMTD

Hiện nay trên thế giới có hơn 7.000 KKT đặc biệt và khu TMTD đang hoạt động. Sự phát triển mạnh mẽ của các khu này cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của mô hình khu trong chiến lược phát triển kinh tế hiện đại của các nước đang phát triển và mới nổi. Mô hình khu TMTD hiện nay còn được mở rộng để kết hợp sản xuất công nghiệp, đô thị, dịch vụ, tài chính, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, hình thành các khu kinh tế đa chức năng, thu hút tối đa nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.

Để để phát triển bền vững Khu TMTD, tối ưu hóa lợi thế và nâng tầm vị thế của mình trong bản đồ thu hút đầu tư nước ngoài, ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính cho rằng: “Hải Phòng cần tập trung thu hút FDI thế hệ mới theo ba nhóm lĩnh vực trọng tâm, phù hợp với Nghị quyết của Bộ Chính trị. Đó là, Công nghệ tiên tiến và đổi mới Sáng tạo, ưu tiên thu hút các dự án trong lĩnh vực bán dẫn, AI, tự động hóa, R&D và các ngành công nghiệp phụ trợ công nghệ cao, tạo động lực cho sự chuyển dịch cơ cấu.

Kinh tế biển và logistics thông minh, phát huy lợi thế cảng, thu hút đầu tư vào phát triển dịch vụ logistics, cảng biển thông minh, hình thành các trung tâm phân phối và trung chuyển quốc tế. Phát triển bền vững, đẩy mạnh thu hút các dự án sử dụng hiệu quả tài nguyên, tiết kiệm năng lượng, hướng tới mục tiêu xây dựng thành phố cảng xanh, trung hòa carbon”.

Ở góc độ nhà đầu tư nước ngoài, ông Bruno Jaspaert đã đề xuất TP Hải Phòng tập trung vào ba trụ cột để xây dựng một Khu TMTD đạt chuẩn quốc tế. Đó là, phát triển cổng thông tin minh bạch Khu TMTD hiện đại, dễ sử dụng. Xây dựng Khu TMTD xanh - bền vững, chống chịu khí hậu bằng việc thúc đẩy các kho bãi được cấp chứng chỉ xanh (LEED/EDGE), thí điểm các khu vực mua sắm năng lượng sạch (phù hợp với cơ chế DPPA hoặc tự sản tự tiêu cho các Khu TMTD ). Cùng với đó, TP Hải Phòng cần tập trung số hóa bằng việc sử dụng AI/IoT để quản lý hàng hóa, tối ưu hóa năng lượng và bảo trì dự đoán, phát triển cặp đôi số (Digital Twin) của Khu TMTD Hải Phòng…

Đồng quan điểm, ông Koen Soenens - Giám đốc Kinh doanh, Tiếp thị & Dịch vụ Khách hàng Tổ hợp KCN DEEP C cho biết: “Khu TMTD Hải Phòng chính là một lời hứa rằng Hải Phòng sẽ tiếp tục vươn lên như trung tâm công nghiệp và logistics của miền Bắc Việt Nam. Nếu chúng ta triển khai với sự rõ ràng, phối hợp và nhất quán, thì Hải Phòng không chỉ cạnh tranh mà sẽ còn trở thành điểm đến không thể bỏ qua”.

Dưới góc nhìn của doanh nghiệp đầu tư trong nước, ông Nguyễn Thành Phương - Tổng Giám đốc Tập đoàn Đầu tư Sao Đỏ đã kiến nghị một số giải pháp nhằm tăng cường liên kết doanh nghiệp trong nước – nước ngoài, xây dựng hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ cạnh tranh. Đó là, xây dựng cơ chế ưu đãi cho dự án FDI cam kết nội địa hóa: hình thành quỹ phát triển công nghiệp hỗ trợ. Phát triển Chương trình nâng cấp năng lực (Supplier Development Program), Hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tại Hải Phòng đạt chứng nhận quản trị chất lượng quốc tế (ISO/IATF). Đồng thời, xây dựng nền tảng số kết nối cung - cầu, xây dựng cơ sở dữ liệu nhà cung ứng (hồ sơ năng lực, chứng chỉ, năng lực sản xuất) để các nhà đầu tư FDI tìm kiếm. Xây dựng hệ sinh thái đổi mới, Trung tâm Supplier Development (nhà máy mẫu); Kêu gọi FDI mở các trung tâm R&D/regional hub LG và nhiều nhà đầu tư Hàn Quốc, Nhật Bản đã có trung tâm và nhà máy ở khu vực này.

“Việc xây dựng nền tảng số kết nối cung - cầu, xây dựng cơ sở dữ liệu nhà cung ứng là giải pháp chi phí thấp nhưng hiệu quả cao giúp rút ngắn thời gian chọn nhà cung ứng. Cùng với đó, việc khuyến khích thêm R&D sẽ tăng khả năng chuyển giao công nghệ và tạo cầu cho các nhà cung ứng địa phương”, ông Nguyễn Thành Phương nhấn mạnh.

TP Hải Phòng hiện nằm trong top 3 địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút FDI, với tổng vốn lũy kế hơn 45,6 tỷ USD, đến từ 50 quốc gia và vùng lãnh thổ như Tập đoàn LG, Bridgestone, Regina Miracle, Pegatron… Những kết quả ấn tượng đó đã chứng tỏ Hải Phòng đã trở thành trung tâm công nghiệp - cảng biển hiện đại, đóng vai trò điểm tựa phát triển chuỗi cung ứng khu vực phía Bắc. Việc thành lập Khu TMTD tại TP Hải Phòng – một động lực tăng trưởng mới góp phần tạo sự đột phá, thúc đẩy phát triển kinh tế mạnh mẽ của thành phố, cũng như lan tỏa, tạo sức bật cho cả vùng đồng bằng sông Hồng.

“Thay vì chỉ dựa vào ưu đãi thuế, TP Hải Phòng cam kết tạo ra một môi trường đầu tư với các thủ tục hành chính được tối giản, quyền lợi của nhà đầu tư được bảo đảm bằng những chính sách vượt trội đã được Quốc hội và HĐND TP Hải Phòng thông qua. Và quan trọng nhất, đây là cam kết của chính quyền thành phố về việc luôn đồng hành, sẵn sàng thay đổi để phục vụ sự phát triển của doanh nghiệp”, ông Lê Trung Kiên khẳng định.

Với vai trò cơ quan tham mưu chiến lược về thu hút FDI và phát triển mô hình Khu TMTD, ông Nguyễn Anh Tuấn cam kết, Cục Đầu tư nước ngoài sẽ đồng hành xuyên suốt, hỗ trợ Hải Phòng từ bước xây dựng mô hình, hoàn thiện thể chế đến vận hành Khu TMTD trong thực tế. Thúc đẩy cải cách mạnh mẽ, kiến nghị các chính sách vượt trội, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch và cạnh tranh quốc tế. Kết nối rộng rãi với cộng đồng nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là các Tập đoàn đến từ Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore. Hỗ trợ doanh nghiệp, giải quyết khó khăn phát sinh, tạo niềm tin cho hoạt động đầu tư lâu dài.

Minh Huệ - Hải Ngân