VCCI
Giải mã chuyển đổi mô hình để hộ kinh doanh phát triển bền vững
Chuyển đổi mô hình quản lý thuế là bước đệm cần thiết để cởi trói cho khu vực hộ kinh doanh phát triển minh bạch, công bằng và vươn tầm mạnh mẽ.
Phát biểu tại hội thảo “Giải mã chuyển đổi mô hình và kê khai thuế: Từ thực tiễn hộ kinh doanh” do VCCI phối hợp với công ty CP công nghệ KiotViet tổ chức, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh: năm 2026 - cột mốc đánh dấu sự thay đổi căn bản nhất trong lịch sử quản lý thuế đối với khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam. Đó là thời điểm xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị.
Đồng hành chuyển đổi tâm thế "hiểu đúng, làm đúng”
Theo Bộ Tài chính, khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh đang hoạt động có mức tăng trưởng 106% so với năm trước đó. Không chỉ tham gia giải quyết việc làm và an sinh xã hội, khu vực hộ kinh doanh là động lực tăng trưởng ngân sách với số thu ngân sách từ khu vực này đạt gần 26.000 tỷ đồng, tăng trưởng 20%. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2025, con số này đạt 17.100 tỷ đồng, vượt xa cùng kỳ năm trước.
“Hộ kinh doanh không chỉ là sinh kế của từng gia đình mà là động lực quan trọng đóng góp vào tăng trưởng GDP và tạo việc làm cho xã hội. Chính vì vai trò to lớn đó, việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế lần này không phải để làm khó, mà là bước đệm cần thiết để cởi trói cho khu vực hộ kinh doanh phát triển minh bạch hơn, công bằng hơn và vươn tầm mạnh mẽ hơn” - Phó Chủ tịch VCCI Nguyễn Quang Vinh cho biết.
Tuy nhiên, thay đổi quan trọng này cũng đặt ra những thách thức, băn khoăn cho hộ kinh doanh, từ việc hiểu đúng chính sách thuế, tổ chức lại phương thức kinh doanh đến ứng dụng công nghệ trong quản lý, hóa đơn, kê khai và nộp thuế. Hiểu rõ được những khó khăn này, theo Phó Chủ tịch Nguyễn Quang Vinh, VCCI luôn coi việc hỗ trợ và đồng hành cùng hộ kinh doanh là nhiệm vụ quan trọng, lâu dài và mang ý nghĩa chiến lược.
Để hộ kinh doanh phát triển bền vững, hòa nhập vào dòng chảy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh, quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh và phương pháp kê khai thuế cần được thực hiện một cách thuận lợi, đơn giản và minh bạch. Quan trọng hơn, từng bước xây dựng văn hóa tuân thủ - yếu tố then chốt của một thị trường minh bạch và phát triển bền vững. Đó chính là sự chuyển biến tâm thế của hộ kinh doanh: từ tâm lý "sợ thuế", "ngại công nghệ" sang tâm thế "hiểu đúng, làm đúng và tự tin làm chủ công nghệ".
Tại hội thảo, ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế khẳng định: trong đợt cao điểm 60 ngày chuyển đổi hộ kinh doanh từ thuế khoán sang kê khai, ngành thuế liên tục tổ chức các kênh truyền thông, đối thoại và tọa đàm để giải đáp, giúp người nộp thuế hiểu rõ và chủ động thực hiện nghĩa vụ. Bên cạnh đó, ngành thuế sẽ phân loại hộ kinh doanh để hỗ trợ phù hợp, có trọng tâm, đúng đối tượng.
Với nhận thức, quá trình chuyển đổi chỉ thành công khi hộ kinh doanh được tiếp cận thông tin, hiểu đúng quy định, có công cụ kỹ thuật hỗ trợ, ngành thuế kết nối từng nhóm hộ kinh doanh với các nhà cung cấp phần mềm kế toán, khai thuế, phù hợp với quy mô và điều kiện hoạt động. Theo Phó Cục trưởng Mai Sơn, ngành thuế đã đưa vào hoạt động Cổng trải nghiệm dành cho hộ, cá nhân kinh doanh, nâng cấp chatbot AI, các kênh phản hồi để nâng cao tính tuân thủ, minh bạch, công bằng, hạn chế xử lý hành chính.
Hộ kinh doanh “làm chủ” công nghệ
Thông tin tại hội thảo, ông Phạm Ngọc Thạch - Phó trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết: nghiên cứu của VCCI cho thấy, khi chuyển đổi lên kê khai, 49% hộ kinh doanh cho rằng chi phí và thời gian quản lý hoá đơn, chứng từ sẽ tăng lên đáng kể.
Bên cạnh đó, một số khó khăn khác khi chuyển đổi của hộ kinh doanh tập trung vào việc tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử và thiết bị tính tiền, bao gồm năng lực công nghệ số hạn chế, thói quen ghi chép thủ công, gánh nặng chi phí đầu tư và thủ tục phức tạp.
Khuyến nghị với các hộ kinh doanh trước, đại diện ban Pháp chế VCCI cho rằng, các hộ kinh doanh cần thường xuyên cập nhật quy định pháp luật qua báo chí chính thống và cơ quan thuế; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động, lựa chọn các giải pháp phần mềm phù hợp với mô hình kinh doanh để công nghệ là “trợ thủ” - hộ kinh doanh “làm chủ”.
Là đơn vị cung cấp giải pháp, ông Đỗ Tuấn Anh - Phó Tổng Giám đốc công ty CP công nghệ KiotViet đồng tình với quan điểm của VCCI và cho rằng, độ tuổi, ngành nghề và môi trường kinh doanh quyết định khả năng tiếp nhận công nghệ. Nhóm truyền thống tiếp cận chậm hơn, cần hỗ trợ nhiều hơn về mặt công nghệ. Vì vậy, sự thấu hiểu và đồng hành là yếu tố quyết định sự thành công của chuyển đổi số.
Hiện, đơn vị này đã sơ đồ hóa các giai đoạn chuyển đổi số của hộ kinh doanh từ khảo sát, xác định điều kiện ban đầu cho đến hỗ trợ sau bán. Đồng hành với hộ kinh doanh, các đơn vị công nghệ cần làm rõ các câu hỏi, nhu cầu của hộ kinh doanh ở từng giai đoạn, giải quyết từng bài toán nhỏ để cùng đi tìm lời giải cho đề bài lớn là “chuyển đổi số”.