Từ 1/1/2026, hộ kinh doanh chính thức chuyển đổi sang chính sách kê khai thuế

Có thể nói chính sách mới này là một bước ngoặt lớn hướng tới minh bạch, công bằng và hạn chế thất thu trong bối cảnh kinh tế số, thanh toán điện tử bùng nổ...

Vẫn còn nhiều lúng túng

Có thể nói, cơ chế mới giúp hộ kinh doanh nâng cao quản trị tài chính, kiểm soát doanh thu – chi phí và ra quyết định chính xác hơn. Đồng thời, việc kê khai thuế tạo thuận lợi trong tiếp cận vốn, hợp tác kinh doanh và mở đường chuyển đổi lên doanh nghiệp khi cần. Tuy vậy, nhiều hộ kinh doanh vẫn lúng túng trong xác định doanh thu, kê khai, nộp thuế, xuất hoá đơn điện tử hay lựa chọn giải pháp công nghệ phù hợp.

Tại Tọa đàm “Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai” dành cho hộ kinh doanh, GS.TS Nguyễn Đức Thuận, Chủ tịch Hội các Nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam nhận định, hộ kinh doanh hiện nay là một khu vực kinh tế vô cùng quan trọng của Việt Nam. Hiện cả nước có hàng triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp lớn cho tăng trưởng, tạo việc làm, giữ nhịp cho nền kinh tế địa phương. Tuy nhiên, mô hình quản lý thuế theo phương thức khoán trong suốt nhiều năm qua cũng đang bộc lộ những hạn chế lớn về minh bạch, công bằng và khả năng mở rộng.

Việc chuyển đổi sang cơ chế kê khai thuế đầy đủ không chỉ là yêu cầu của quản lý hiện đại, mà còn là bước đi tất yếu khi Việt Nam đang tiến tới một nền kinh tế số, minh bạch, hội nhập sâu với khu vực và thế giới. Tuy nhiên, theo ông Thuận, đổi mới luôn đi kèm thách thức. Đối với hộ kinh doanh đa phần là quy mô nhỏ, trình độ quản trị tài chính còn hạn chế, sự thay đổi này tạo ra không ít lo lắng: từ chi phí kế toán, hóa đơn điện tử, phần mềm, rủi ro sai sót, cho tới nguy cơ bị truy thu, xử phạt.

Theo Chủ tịch VACD, chuyển đổi thuế không chỉ là câu chuyện thu nộp, mà sâu xa hơn là chuyển đổi mô hình kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, từng bước đưa hộ kinh doanh tiệm cận với chuẩn mực doanh nghiệp hiện đại. Nếu làm tốt, đây sẽ là một cuộc “nâng cấp” cho hàng triệu cơ sở kinh doanh nhỏ trong nền kinh tế.

Bà Nguyễn Thị Thành-Nhà thuốc Thu Thảo, hộ kinh doanh chia sẻ các hộ kinh doanh rất vui mừng khi Quốc hội đồng ý điều chỉnh mức doanh thu không phải nộp thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ 200 triệu đồng/năm lên 500 triệu đồng/năm và cho trừ mức này trước khi tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu. Điều này khiến hơn hàng triệu hộ kinh doanh giảm lo lắng khi chính sách thuế mới được áp dụng từ 1/07/2026...

Những lợi ích khi chuyển đổi sang kê khai thuế

Giải đáp những thắc mắc của doanh nghiệp, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Kê khai và kế toán thuế (Tổng cục Thuế) khẳng định, vấn đề thuế cho ngân sách trở thành chủ đề thu hút sự quan tâm đặc biệt trên toàn quốc.

Hiện nay cả nước, khoảng 2,5 triệu hộ kinh doanh đang được cơ quan thuế quản lý sẽ bước vào một giai đoạn mang tính lịch sử. Cơ chế quản lý thuế khoán nhiều năm qua sẽ chính thức chuyển sang phương thức kê khai thuế, mở ra một bước ngoặt trong quá trình hiện đại hóa quản lý thuế. Thực tế cho thấy, nhóm hộ kinh doanh là lực lượng đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách, mà còn giữ vai trò thiết yếu trong việc duy trì việc làm, ổn định đời sống và thúc đẩy an sinh xã hội trong những năm vừa qua.

Đứng trước thời khắc chuyển đổi, không khỏi xuất hiện những lo lắng, băn khoăn, nên các cơ quan thuế, các hiệp hội và các đơn vị truyền thông đã truyền tải nhiều thông điệp đến các hộ kinh doanh nhằm giúp các hộ kinh doanh hiểu rõ hơn trong giai đoạn chuyển đổi sang chính sách kê khai thuế mới, cách thức thực hiện, những rủi ro có thể gặp và các vấn đề mà hộ kinh doanh vẫn còn cảm thấy chưa yên tâm.

Bên cạnh những rủi ro và thách thức, hộ kinh doanh cũng sẽ nhận được những lợi ích khi chuyển từ cơ chế khoán sang kê khai, theo bà Hải, giải pháp tối ưu nhất là sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Đây là một quy trình khép kín và thuận tiện, từ khâu bán hàng, tính tiền, thanh toán cho đến khi ấn nút tạo hóa đơn đều diễn ra liên tục trên cùng một hệ thống.

Việc tập dượt và áp dụng sớm công nghệ này, ngay cả khi chưa bắt buộc, sẽ giúp hộ kinh doanh tránh được những cú sốc khi thay đổi chính sách, đồng thời giúp việc quản lý sổ sách, doanh thu trở nên minh bạch và dễ dàng hơn. Thay vì lo sợ bị phạt, các hộ kinh doanh nên chủ động tiếp cận các công cụ hỗ trợ và chuẩn bị sẵn sàng cho lộ trình tuân thủ thuế trong tương lai.

Liên quan đến vấn đề xử phạt mà hộ kinh doanh lo lắng, trước đây, theo các quy định cũ, hành vi không xuất hóa đơn hoặc xuất sai thời điểm bị xử phạt rất nặng, tính tiền phạt trên từng tờ hóa đơn vi phạm.Tuy nhiên, theo bà Hải hiện nay, theo Nghị định 310/CP, quy chế xử phạt đã có sự thay đổi tiến bộ hơn. Cơ quan chức năng sẽ tính đó là một hành vi vi phạm với tình tiết tăng nặng dựa trên số lượng hóa đơn, chứ không cộng dồn tiền phạt của từng tờ như trước. Mặc dù mức phạt, có thể lên đến hàng triệu hoặc chục triệu đồng, nhưng cách tính này đã giảm bớt áp lực hơn so với cơ chế cũ...