Công nghệ

Đó là cuộc cách mạng số hóa, nơi những người nông dân bắt đầu làm quen với "nhật ký điện tử", mã QR và sàn giao dịch trực tuyến, mở ra hành trình nâng tầm giá trị và đưa nông sản địa phương vươn xa hơn bao giờ hết.

Minh bạch nguồn gốc – tấm "thẻ thông hành" cho nông sản OCOP

Trong những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh đã xác định chuyển đổi số là một trong ba đột phá chiến lược. Trong lĩnh vực nông nghiệp, sự thay đổi dễ nhận thấy nhất chính là sự chuyển dịch từ tư duy sản xuất truyền thống sang tư duy kinh tế nông nghiệp dựa trên dữ liệu.

Được biết, Quảng Ninh vốn là "cây đại thụ" trong phong trào "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Tuy nhiên, để nông sản OCOP không chỉ quanh quẩn ở chợ truyền thống mà tiến vào các siêu thị lớn hay xuất khẩu, bài toán về niềm tin khách hàng phải được giải quyết bằng công nghệ.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường: Quảng Ninh có nhiều lợi thế về phát triển nông nghiệp với những nông sản đặc trưng mang lại giá trị kinh tế cao như: Lợn Móng Cái, trà hoa vàng, gà Tiên Yên, ba kích Ba Chẽ, miến dong Bình Liêu… Mỗi sản phẩm đều gắn liền với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng và bản sắc văn hóa vùng miền, tạo nên lợi thế cạnh tranh riêng có cho nông nghiệp địa phương. Tỉnh đã chú trọng quy hoạch vùng sản xuất tập trung, áp dụng khoa học kỹ thuật, phát triển chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, từng bước hình thành nền nông nghiệp hàng hóa hiện đại.

Việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản bằng mã QR Code là một bước đi đột phá. Chỉ với một thao tác quét mã đơn giản trên điện thoại, người tiêu dùng có thể biết chính xác: Sản phẩm được trồng ở đâu? Ai là người chăm sóc? Ngày thu hoạch là bao giờ? Và các chứng nhận chất lượng đi kèm. Đến nay, hàng trăm sản phẩm OCOP của tỉnh đã được cấp mã số vùng trồng và dán tem truy xuất nguồn gốc. Sự minh bạch này chính là "tấm thẻ thông hành" giúp nông sản Quảng Ninh nâng cao uy tín, bảo vệ thương hiệu trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái.

Tại xã Hải Ninh, HTX Nông nghiệp hữu cơ An Lộc đã thành công với mô hình chăn nuôi lợn sạch với phương thức hữu cơ kết hợp chăn thả bán tự nhiên ở vườn đồi. Các thức ăn sử dụng trong chăn nuôi chủ yếu là rau, ngô, chuối kết hợp với cám gạo. Nhờ đó cho ra thị trường những sản phẩm thịt thương phẩm chất lượng, thơm ngon, được người tiêu dùng đánh giá cao.

Bà Nguyễn Thị Loan, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ An Lộc cho biết: Với mục tiêu xây dựng mô hình HTX cung ứng sản phẩm lợn thịt Móng Cái sạch tới tay người tiêu dùng, các thành viên của HTX đều cam kết thực hiện chăn nuôi đảm bảo nghiêm ngặt theo quy trình hoàn toàn khép kín, kiểm soát an toàn dịch bệnh. Hiện nay, HTX cũng chủ động sản xuất con giống để cung cấp cho các hộ thành viên. Từ đó giảm chi phí sản xuất, giá bán, để sản phẩm thịt lợn sạch Móng Cái dễ dàng đến tay người tiêu dùng hơn.

Mô hình ở HTX Nông nghiệp hữu cơ An Lộc là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc chuyển đổi phương thức sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, gắn với chuỗi giá trị từ sản xuất - sơ chế, đến chế biến - tiêu thụ sản phẩm. Thông qua việc liên kết các hộ chăn nuôi trên địa bàn, áp dụng chung một quy trình kỹ thuật, sản phẩm không chỉ bảo đảm chất lượng, mà còn từng bước hướng tới xây dựng thương hiệu đặc trưng của địa phương.

"Lên sàn" thương mại điện tử: Xóa bỏ rào cản địa lý

Một trong những thành công rực rỡ nhất của công cuộc số hóa nông nghiệp Quảng Ninh là việc đưa nông sản lên không gian mạng. Không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, các doanh nghiệp và HTX đã chủ động khai thác sức mạnh của các sàn thương mại điện tử lớn như Postmart, Voso, Shopee hay Tiki.

Đặc biệt, trào lưu "livestream" bán hàng ngay tại vườn đã tạo nên một làn gió mới. Hình ảnh những người nông dân Quảng Ninh chân chất, tự tin giới thiệu quả vải chín mọng hay những túi miến dong Bình Liêu trên sóng trực tiếp đã thu hút hàng triệu lượt xem. Việc kết nối trực tiếp từ "vườn đến bàn ăn" qua môi trường số không chỉ giúp giảm chi phí trung gian, tăng lợi nhuận cho người nông dân mà còn giúp nông sản địa phương tiếp cận khách hàng trên toàn quốc một cách nhanh chóng nhất.

Dù đã đạt được những kết quả khả quan, hành trình số hóa nông nghiệp của Quảng Ninh vẫn còn nhiều thách thức. Để thực sự chuyển mình, tỉnh đang tập trung vào việc xây dựng hệ sinh thái dữ liệu dùng chung, kết nối giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người nông dân.

Việc đào tạo kỹ năng số cho nông dân được coi là nhiệm vụ trọng tâm. Các lớp tập huấn về cách sử dụng smartphone để quản lý trang trại, cách chụp ảnh sản phẩm bắt mắt hay cách vận hành gian hàng ảo đã được tổ chức thường xuyên tại các địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh cũng khuyến khích các doanh nghiệp công nghệ đầu tư vào nông nghiệp thông minh, hỗ trợ vốn và hạ tầng viễn thông cho các vùng sâu, vùng xa.

Số hóa không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là câu chuyện của giá trị và vị thế. Với những nỗ lực không ngừng, ngành nông nghiệp Quảng Ninh đang hướng tới mục tiêu hiện đại hóa toàn diện. Khi mọi dữ liệu từ sản xuất đến tiêu thụ đều được số hóa, việc dự báo thị trường sẽ trở nên chính xác hơn, tránh được tình trạng "được mùa mất giá".

Theo bà Nguyễn Lan Anh – Đại diện Công ty XNK nông sản Việt: Từ quy trình sản xuất, cách thức xây dựng thương hiệu, người dân, doanh nghiệp ở các địa phương đã dần nhận thức được vị trí, vai trò của các nông sản chủ lực, nên ngày càng nâng cao về chất lượng, đa dạng về chủng loại, cải thiện thiết kế mẫu mã, bao bì để đến gần hơn với người tiêu dùng. Nhiều sản phẩm đặc sản đặc trưng như: Trà hoa vàng, ba kích Ba Chẽ; nếp cái hoa vàng Đông Triều; lợn Móng Cái; gà Tiên Yên; sá sùng Vân Đồn; mực Cô Tô; các sản phẩm từ dược liệu… đã chiếm được lòng tin của người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh.

Hiện toàn tỉnh có 437 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, chủ yếu là sản phẩm nông nghiệp, trong đó có 8 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Thông qua chu trình OCOP, nhiều nông sản địa phương đã từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, gia tăng giá trị và đã đáp ứng được yêu cầu về chất lượng, tiêu chuẩn để xuất khẩu.

Số hóa không chỉ là câu chuyện của công nghệ, mà là câu chuyện của giá trị và vị thế. Với những nỗ lực không ngừng, ngành nông nghiệp Quảng Ninh đang hướng tới mục tiêu hiện đại hóa toàn diện. Khi mọi dữ liệu từ sản xuất đến tiêu thụ đều được số hóa, việc dự báo thị trường sẽ trở nên chính xác hơn, tránh được tình trạng "được mùa mất giá".

Trong tương lai không xa, với nền tảng số vững chắc, nông sản Quảng Ninh hoàn toàn có đủ tự tin để vượt qua các rào cản kỹ thuật khắt khe nhất, vươn mình ra những thị trường khó tính như châu Âu, Nhật Bản hay Mỹ, khẳng định vị thế của một nền nông nghiệp thông minh và trách nhiệm.

Hành trình số hóa nông nghiệp tại Quảng Ninh dù còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng những thành quả ban đầu đã cho thấy đây là hướng đi đúng đắn và tất yếu. Nâng cao giá trị nông sản bằng công nghệ số không chỉ giúp người nông dân làm giàu mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của tỉnh.

Lê Cường