VCCI

Phát biểu tại Diễn đàn: “Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch: Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ đạo, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức chiều 18/12/2025, Phó Chủ tịch VCCI – Hoàng Quang Phòng cho biết, năng lượng được ví như “hạ tầng của hạ tầng”, bởi không chỉ phải đi trước một bước để mở đường mà còn giữ vai trò duy trì vận hành cho toàn bộ nền kinh tế và đời sống xã hội.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức cao, trên 8% năm 2025, tăng trưởng hai con số từ năm 2026 và hướng tới trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, nhu cầu năng lượng được dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh, với tốc độ tăng trưởng điện năng bình quân có thể đạt hai con số trong nhiều năm tới.

“Mới đây, Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã đưa ra nhiều mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể hướng tới đáp ứng nhu cầu năng lượng cho tăng trưởng giai đoạn tới”, Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng chia sẻ.

Đồng thời ông cho hay, trong những năm qua, ngành năng lượng Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, cơ bản đáp ứng được các mục tiêu đề ra trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia tầm nhìn đến năm 2050. Mặc dù vậy, để ngành năng lượng phát triển bền vững, hạn chế những bất cập hiện nay, cần tuân theo một chuẩn mực thống nhất của cơ chế thị trường.

Theo thống kê, ngành năng lượng luôn có tốc độ tăng trưởng cao, với sản lượng bình quân tăng khoảng trên dưới 10%/năm. Một số ngành năng lượng, đặc biệt là dầu khí đang có vai trò chủ lực trong phát triển kinh tế đất nước. Thị trường năng lượng Việt Nam cũng đã hình thành và định hướng phát triển theo lộ trình đối với từng lĩnh vực cụ thể. Việt Nam đã thực hiện điều chỉnh giá điện, giá than theo cơ chế thị trường…

Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng cho biết, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, ngành năng lượng Việt Nam vẫn còn những hạn chế như: xuất hiện tình trạng mất cân đối giữa các phân ngành năng lượng, giữa cung ứng và nhu cầu, giữa nhu cầu đầu tư và nguồn vốn đầu tư, bất cập trong việc phân bổ hệ thống năng lượng theo vùng, lãnh thổ. Đầu tư cho sự phát triển năng lượng vẫn chưa đáp ứng với sự phát triển kinh tế xã hội. Tiến độ của nhiều dự án còn chậm; hệ thống các văn bản pháp luật điều chỉnh thị trường năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ. Giá năng lượng chưa phản ánh chính xác các yếu tố đầu vào của sản xuất và phân phối sản phẩm năng lượng...

Vì vậy, nhất thiết phải đẩy mạnh tái cơ cấu ngành năng lượng để từng bước hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh trên cơ sở bảo đảm ổn định chính trị - xã hội. Trong đó, phát huy vai trò chủ lực của doanh nghiệp Nhà nước ngành năng lượng, tách bạch nhiệm vụ sản xuất kinh doanh với nhiệm vụ chính trị, công ích cũng như hoàn thiện cơ chế chính sách để kinh tế tư nhân tham gia mạnh hơn vào phát triển ngành năng lượng.

Theo Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng, Đề án Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được xây dựng nhằm đánh giá toàn diện cung - cầu năng lượng, kết nối phát triển năng lượng với các mục tiêu kinh tế - xã hội - môi trường và xu hướng chuyển dịch năng lượng toàn cầu.

Trong giai đoạn phát triển mới, ngành năng lượng Việt Nam đang điều chỉnh để thích nghi với các xu hướng năng lượng toàn cầu thể hiện qua 5 khía cạnh chính: thị trường năng lượng quốc tế; đảm bảo an ninh năng lượng; giá năng lượng và chi phí công nghệ năng lượng; xu thế chuyển dịch năng lượng và bảo vệ môi trường chống biến đổi khí hậu.

Trên cơ sở đó, Chính phủ yêu cầu phương án điều chỉnh phải đưa ra giải pháp phát triển kết cấu hạ tầng năng lượng tối ưu, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia trong giai đoạn tới. Theo đó, than và năng lượng tái tạo có tốc độ tăng tương ứng là 5,9%/năm và 7,8%/năm trong cùng kỳ.

Cũng theo Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng, điều này cho thấy, dấu hiệu tốt về chuyển dịch năng lượng, nhưng tính đa dạng hóa của nguồn cung năng lượng sơ cấp vẫn cần cải thiện. Nguồn cung năng lượng sơ cấp còn phụ thuộc nhiều vào một số ít loại hình năng lượng, cũng như nhu cầu nhập khẩu nhiên liệu.

Trong những năm tới, xu thế phát triển năng lượng thế giới sẽ tập trung vào việc thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch năng lượng, thực thi các chính sách mạnh mẽ chống biến đổi khí hậu và tăng cường an ninh năng lượng.

Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, để đảm bảo an ninh năng lượng cung cấp đầy đủ năng lượng phục vụ phát triển kinh tế xã hội có mức tăng trưởng cao, cần thực hiện nhiều cơ chế tháo gỡ, giải pháp đồng bộ, với sự nỗ lực tham gia các ngành, các cấp, các địa phương. Trên cơ sở đó, kiến nghị Bộ Công Thương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch năng lượng quốc gia với các nội dung chính được nêu tại Đề án để làm cơ sở tổ chức triển khai thực hiện

“Từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, VCCI nhận thấy, một thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch không chỉ là yêu cầu của quá trình cải cách thể chế, mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực năng lượng, một thị trường cạnh tranh và minh bạch sẽ tạo ra môi trường đầu tư ổn định, dự đoán được, giảm thiểu rủi ro chính sách và chi phí tuân thủ. Khi khung khổ thể chế rõ ràng, cơ chế giá minh bạch và thông tin thị trường được công bố đầy đủ, nhà đầu tư sẽ có cơ sở vững chắc hơn để ra quyết định, qua đó góp phần huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng.

Chính vì vậy, Diễn đàn hôm nay được tổ chức với mong muốn tạo ra một không gian đối thoại cởi mở, thẳng thắn giữa cơ quan quản lý Nhà nước, các chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp”, Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng bày tỏ.

Đồng thời kỳ vọng, Diễn đàn sẽ tập trung làm rõ những vấn đề cốt lõi của quá trình xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh tại Việt Nam: từ hoàn thiện thể chế, chính sách; minh bạch hóa thông tin; xây dựng cơ chế giá điện theo tín hiệu thị trường; phát triển hạ tầng lưới điện và thị trường điện; đến việc ứng dụng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành năng lượng.

Đặc biệt mong muốn lắng nghe những ý kiến, đề xuất cụ thể từ cộng đồng doanh nghiệp về những vướng mắc đang gặp phải trong quá trình đầu tư, triển khai và vận hành các dự án năng lượng, cũng như khi tham gia thị trường điện cạnh tranh. Những kiến nghị này sẽ là nguồn thông tin quan trọng để VCCI tổng hợp, phản ánh tới các cơ quan có thẩm quyền, góp phần hoàn thiện chính sách theo hướng ngày càng thân thiện hơn với doanh nghiệp, nhưng vẫn bảo đảm lợi ích chung của nền kinh tế và xã hội.

Thay mặt VCCI, Phó Chủ tịch Hoàng Quang Phòng cũng ghi nhận sáng kiến tổ chức của Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp.

Bài: Gia Nguyễn - Ảnh: Tuấn Ngọc