Kinh tế

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang "chạy nước rút" về đích năm 2025, câu chuyện giải ngân vốn đầu tư công một lần nữa trở thành tâm điểm nóng. Không chỉ là nhiệm vụ ngắn hạn, mà đây là “bước đệm” quan trọng để chuẩn bị cho "kỷ nguyên vươn mình" giai đoạn 2026 – 2030 với mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số.

Ngày 19/12/2025, sự kiện khởi công và khánh thành đồng loạt 234 dự án lớn trên cả nước đã phát đi một tín hiệu mạnh mẽ. Hơn 3,4 triệu tỷ đồng sẵn sàng được bơm vào nền kinh tế, khẳng định vai trò "vốn mồi" dẫn dắt tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu.

Bức tranh sáng - tối của "vốn mồi"

Bên cạnh những điểm sáng của đầu tư công nói riêng, tăng trưởng kinh tế nói chung giai đoạn 2021-2025, trên thực tế, bức tranh giải ngân đầu tư công vẫn còn có những gam màu xám. Theo Bộ Tài chính, tính đến 11/12/2025, tỷ lệ giải ngân đầu tư công mới đạt 577.703 tỷ đồng (63,3% kế hoạch). Để chạm mốc giải ngân đầu tư công đạt 95% kế hoạch, nền kinh tế buộc phải hấp thụ gần 400 nghìn tỷ đồng trong chưa đầy một tháng cuối năm. Đây không chỉ là áp lực khổng lồ của đầu tư mà quan trọng hơn thế, phản ánh việc chạy đua nước rút luôn dồn về cuối năm như tình trạng nhiều năm qua, phát lộ những điểm nghẽn hệ thống đang kìm hãm đà bứt phá quốc gia.

Theo nhận định của TS Cấn Văn Lực, thành viên Tổ tư vấn Chính sách của Thủ tướng, nguyên nhân của sự chậm trễ không chỉ đến từ yếu tố chủ quan như công tác lập kế hoạch thiếu sát thực tế hay tâm lý sợ sai, thiếu quyết liệt của một số ban quản lý. Cùng với đó, còn có điểm nghẽn lớn nhất – "nút thắt cổ chai" bóp nghẹt tiến độ – nằm ở nguồn cung vật liệu xây dựng.

Thực tế cho thấy không ít các đại dự án trọng điểm quốc gia rơi vào tình trạng "đói" cát, đá và vật liệu san lấp trầm trọng. Và nghịch lý nằm ở chỗ: nhu cầu thực tế vô cùng cấp bách, nhưng khả năng đáp ứng lại bị trói buộc bởi các quy định, thủ tục cấp phép mỏ và cơ chế pháp lý chồng chéo trong khi năng lực khai thác, cung ứng của doanh nghiệp không hề yếu kém.

Hệ quả nhãn tiền là giá vật liệu leo thang, trong khi khung pháp lý điều chỉnh giá phản ứng quá chậm so với thị trường. Cộng hưởng với rủi ro biến động giá quốc tế, các nhà thầu rơi vào thế "tiến thoái lưỡng nan", buộc phải cầm chừng. Điểm nghẽn này luôn có thể đe dọa trực tiếp đến mục tiêu giải ngân 100% vốn của năm 2026 và làm tăng chi phí giá vốn lẫn chi phí cơ hội của các doanh nghiệp công - tư, nhà thầu, nhà cung ứng... tham gia trong chuỗi của dự án.

Tháo “điểm nghẽn”, nâng chất lượng tăng trưởng

Bên cạnh tốc độ, chất lượng đầu tư công cũng là vấn đề đáng báo động. TS Cấn Văn Lực chỉ ra sự mất cân đối trong cơ cấu dòng vốn: 80% tập trung vào hạ tầng cứng (đường sá, sân bay), chỉ 20% dành cho hạ tầng mềm (khoa học công nghệ, y tế, giáo dục). Hệ số ICOR của Việt Nam hiện ở mức 5 lần, cao hơn mức mục tiêu hợp lý là 4 lần, cho thấy hiệu quả đầu tư đang thấp: chúng ta tốn nhiều vốn hơn để tạo ra một đơn vị tăng trưởng.

Trước tình hình cấp thiết đó, dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp cùng Hiệp hội Công nghiệp Khoáng sản TP HCM tổ chức Tọa đàm: "Đầu tư công: Gỡ nút thắt để bứt phá tăng trưởng 2026".
Đây không đơn thuần là một sự kiện, mà là một Diễn đàn chính sách thực chiến, nơi đối thoại trực diện giữa các nhà hoạch định chiến lược, chuyên gia kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp.

Tọa đàm tập trung vào 2 phiên thảo luận trọng tâm. Phiên 1: Tầm nhìn chiến lược: Đầu tư công và chất lượng tăng trưởng. Phiên 2: Hóa giải điểm nghẽn vật liệu: Đề xuất cơ chế "đặc thù" cho cấp phép mỏ, điều tiết chuỗi cung ứng và tháo gỡ khó khăn từ Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 và Nghị định dưới Luật cùng các vấn đề khác.

Giai đoạn 2026 – 2030 được Chính phủ xác định là "giai đoạn vàng" để hoàn thiện hạ tầng với tổng vốn đầu tư công kỷ lục 8,5 triệu tỷ đồng. Hàng loạt siêu dự án như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, sân bay Long Thành giai đoạn 2, và hệ thống cảng biển quốc tế, loạt metro và mục tiêu cao tốc 5.000km... sẽ là đòn bẩy đưa Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình. Để dòng tiền khổng lồ này thực sự trở thành "dòng máu" nuôi dưỡng nền kinh tế, việc tháo gỡ các nút thắt ngay từ bây giờ mang tính quyết định. Chỉ khi đầu tư công thông suốt, trụ cột này mới thực sự dẫn dắt đầu tư tư nhân, biến nguồn lực thành bệ phóng vững chắc cho khát vọng tăng trưởng cao, thịnh vượng của Việt Nam.

Lê Mỹ