Nghiên cứu - Trao đổi

Xu hướng này đang được hỗ trợ bởi nhu cầu tiêu dùng xanh và những quy định phát triển bền vững của các quốc gia trên thế giới, nhằm giảm thiểu tác động của hoá chất tới môi trường và đời sống con người.

Cơ chế ưu đãi hỗ trợ đầu tư xanh hoá: Cần hướng dẫn chi tiết

Phát triển hóa chất xanh, bền vững là xu hướng tất yếu đối với ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam, nội dung này cũng được cụ thể hóa tại Luật Hóa chất 2025 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.

Theo đánh giá của chuyên gia, một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật Hóa chất 2025 là yêu cầu chủ đầu tư dự án hóa chất phải tuân thủ bộ nguyên tắc hóa học xanh đối với toàn bộ giai đoạn lập và triển khai dự án. Do đó, doanh nghiệp phải lựa chọn công nghệ, thiết bị, quy trình sản xuất bảo đảm sử dụng hiệu quả năng lượng, giảm thiểu hoặc loại bỏ việc sử dụng và tạo ra hóa chất nguy hiểm, đồng thời hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và thân thiện với môi trường. Quy định này cũng gắn với nghĩa vụ thực hiện Báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật, là căn cứ để cơ quan có thẩm quyền xem xét phê duyệt dự án.

Tuy nhiên, thách thức hiện nay nằm ở việc các tiêu chí kỹ thuật của bộ nguyên tắc này vẫn chưa được quy định cụ thể. Luật mới chỉ dừng ở mức nêu nguyên tắc chung, khiến doanh nghiệp khó xác định yêu cầu phải đáp ứng ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Do đó, doanh nghiệp nên chủ động lồng ghép yếu tố hóa học xanh vào quá trình lập dự án để hạn chế rủi ro điều chỉnh hồ sơ và sớm đáp ứng các tiêu chí phát triển bền vững.

Ngoài ra, Luật Hóa chất 2025 dành cơ chế ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt cho các dự án thuộc lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm. Đây là chính sách quan trọng nhằm khuyến khích đầu tư vào các ngành nền tảng mà Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, đồng thời thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực tự chủ trong sản xuất.

Theo quy định trên, chỉ những dự án đáp ứng tiêu chí về quy mô vốn, tiến độ giải ngân và thuộc nhóm hoạt động đầu tư trọng điểm như sản xuất hóa chất chiến lược, khu công nghiệp chuyên ngành hóa chất, hoặc tổ hợp sản xuất hóa chất quy mô lớn mới được hưởng ưu đãi.

Nhưng hiện các tiêu chí cụ thể và thủ tục nhận ưu đãi vẫn đang trong quá trình được Chính phủ hướng dẫn chi tiết, có thể khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xác định dự án có thuộc diện được hưởng chính sách hay không. Do đó, ở giai đoạn này, doanh nghiệp nên chủ động rà soát quy hoạch đầu tư, cập nhật hướng dẫn thực thi và chuẩn bị hồ sơ theo tiêu chuẩn cao về công nghệ, môi trường và an toàn trước khi luật có hiệu lực…

Xu hướng xanh trong ngành hóa chất là tất yếu

Theo ông Vương Thành Chung - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất, để đảm bảo an ninh, an toàn và thúc đẩy xu hướng xanh trong ngành hóa chất, Luật Hóa chất cũng yêu cầu, dự án phải lập kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Tuân thủ quy hoạch khoảng cách an toàn khi bố trí mặt bằng.

Báo cáo nghiên cứu khả thi phải thể hiện đầy đủ các giải pháp an toàn. Đây là những quy định bắt buộc nhằm bảo đảm ngành hóa chất phát triển bền vững và an toàn cho cộng đồng.

Đồng thời, để thúc đẩy chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số. Luật Hóa chất 2025 đã đưa vào yêu cầu: Lựa chọn công nghệ sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm sử dụng hóa chất nguy hiểm, giảm chất thải, thiết kế sản xuất theo nguyên tắc hóa học xanh, áp dụng chuyển đổi số trong quản trị doanh nghiệp và quản lý nhà nước. Đây là xu thế tất yếu của ngành công nghiệp hóa chất toàn cầu và mở ra những cơ hội cho ngành công nghiệp hóa chất Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Ông Lê Hoàng – Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp hoá chất Việt Nam (Vinachem) cho biết, giai đoạn 2021 – 2025 Vinachem luôn quan tâm, thúc đẩy phát triển xanh, bền vững trong lĩnh vực hóa chất công nghiệp. Đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, phát triển mô hình nhà máy thông minh, tăng trưởng xanh và bảo vệ môi trường. Cụ thể, Vinachem đã triển khai thực hiện 188 đề tài khoa học - công nghệ các cấp với tổng kinh phí 278 tỷ đồng; hơn 3.700 sáng kiến được đưa vào thực tế sản xuất, với giá trị làm lợi cho doanh nghiệp đạt hơn 1.700 tỷ đồng. Doanh thu toàn tập đoàn tăng trên 30% so với giai đoạn 2016 - 2020.

“Tuy nhiên, xu thế xanh hoá vừa mở nhiều cơ hội, vừa đặt ra những thách thức to lớn. Vì vậy, để thực hiện đưa doanh nghiệp hướng tới một tập đoàn kinh tế phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên số, Vinachem cam kết thực hiện mục tiêu tăng trưởng dựa trên phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, gắn với bảo vệ môi trường, áp dụng tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn”, ông Lê Hoàng - Phó Tổng giám đốc Vinachem nhấn mạnh.

Lê Tuấn