Nghiên cứu - Trao đổi
Xuất xứ hàng hóa - Chìa khóa tận dụng FTA
Theo chuyên gia, việc đáp ứng nghiêm ngặt quy tắc xuất xứ là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan, thâm nhập thị trường và tránh rủi ro gian lận thương mại.
Với những nỗ lực mạnh mẽ trong hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đang có 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) có hiệu lực thực thi. mở ra cánh cửa tiếp cận thị trường với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm gần 90% GDP toàn cầu.
Thực tế cho thấy, trong hơn một thập kỷ qua, Việt Nam đã xây dựng được mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) thuộc nhóm rộng nhất khu vực, trải dài từ ASEAN đến các thị trường lớn như EU, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Canada… các FTA mở ra không gian thị trường rộng lớn, đặc biệt thông qua ưu đãi thuế quan, lợi thế cạnh tranh trực tiếp và dễ nhận thấy nhất đối với hàng hóa xuất khẩu.
Thế nhưng, ưu đãi thuế quan không phải nghiễm nhiên, để được hưởng ưu đãi, hàng hóa xuất khẩu buộc phải đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ của từng hiệp định. Nếu không chứng minh được xuất xứ, mức thuế ưu đãi chỉ tồn tại trên giấy, còn doanh nghiệp vẫn phải chịu mức thuế MFN như thông thường.
Nhiều FTA có tiêu chuẩn cao và phạm vi ảnh hưởng lớn đã đi vào thực thi có thể kể đến như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).
Mặc dù đây là đòi hỏi từ thực tế, tuy nhiên nhiều doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chỉ làm xuất xứ khi khách hàng yêu cầu, thay vì chủ động coi đó là một lợi thế, khiến không ít doanh nghiệp tự đánh mất cơ hội cạnh tranh, nhất là trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang gia tăng các rào cản thương mại và biện pháp bảo hộ.
Theo ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, quy tắc xuất xứ vừa là điều kiện kỹ thuật, vừa là nền tảng bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong thương mại, góp phần củng cố niềm tin đối tác và nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.
“Quản lý, xác định và chứng nhận xuất xứ hàng hóa đang trở thành một trong những yếu tố then chốt đối với quá trình hội nhập của Việt Nam. Đây là công cụ quan trọng nhằm bảo vệ uy tín quốc gia trong thương mại quốc tế, đồng thời góp phần ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại và giả mạo nguồn gốc xuất xứ đang có xu hướng gia tăng trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu biến động”, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu chia sẻ.
Đồng thời nhấn mạnh, việc nắm vững và tuân thủ đúng quy tắc xuất xứ hàng hóa giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan từ các FTA. Qua đó, giảm chi phí, mở rộng thị phần, nâng cao khả năng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.
Chia sẻ về vấn đề xuất xứ hàng hóa, TS Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cũng cho hay, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gắn với việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do là hướng đi tất yếu của doanh nghiệp Việt Nam, trong đó xuất xứ hàng hóa đóng vai trò then chốt.
“Việt Nam hiện đã ký kết và thực thi 17 hiệp định FTA, thuộc nhóm quốc gia có số lượng FTA nhiều nhất thế giới. Nhờ mạng lưới FTA rộng khắp, những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng mạnh,… mở ra không gian thị trường rộng lớn với mức độ ưu đãi thuế quan ngày càng sâu. Tuy nhiên, cơ hội từ FTA chỉ thực sự trở thành lợi thế cạnh tranh khi doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các quy tắc xuất xứ”, TS Võ Trí Thành khẳng định.
Đồng thời cho biết, các thị trường lớn và khó tính như Hoa Kỳ, EU không chỉ yêu cầu cao về chất lượng, an toàn thực phẩm, lao động, môi trường mà còn đặc biệt coi trọng tính minh bạch và hợp pháp của xuất xứ hàng hóa - Đây là “tấm vé thông hành” để hàng hóa Việt Nam thâm nhập bền vững vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là đối với các lô hàng lớn, giá trị cao.
Cùng chung quan điểm, nhiều ý kiến cũng bày tỏ, xuất xứ hàng hóa ngày càng giữ vai trò trung tâm trong chiến lược xuất khẩu. Không chỉ là điều kiện để hưởng ưu đãi thuế quan, mà còn trở thành “giấy thông hành” giúp hàng hóa Việt Nam khẳng định tính minh bạch, năng lực sản xuất và khả năng tham gia vào các thị trường.