Quản trị (G) trong ESG - Chìa khóa vận hành bộ máy phát triển bền vững

ESG: E (Environmental - Môi trường), S (Social - Xã hội) và G (Governance - Quản trị). Trong ESG, G tuy đứng cuối trong bộ ba tiêu chí nhưng lại chính là chìa khóa đảm bảo việc thực hiện các chiến lược về phát triển bền vững (PTBV) nói chung và giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến Net Zero nói riêng tại các doanh nghiệp.

Bộ tiêu chí ngày càng cấp thiết để mở khóa cơ hội

Theo các khảo sát năm 2024, Việt Nam có 80% doanh nghiệp đã đặt ra các cam kết ESG trong đó, khía cạnh quản trị (Governance - Quản trị) ngày càng được coi trọng. Các mục tiêu PTBV hiện nay đang được đặt ở tầm quản trị chiến lược hơn. Theo khảo sát của Deloitte Việt Nam, 42% giám đốc cấp cao cho rằng biến đổi khí hậu là 1 trong 3 vấn đề hàng đầu với tổ chức, và 61% dự đoán rằng biến đổi khí hậu sẽ tác động đến chiến lược và hoạt động công ty trong 3 - 5 năm tới.

Tuy mức độ quan tâm và cam kết đã có, nhưng mới có hơn 44% doanh nghiệp lên các kế hoạch thực hiện ESG. Còn theo số liệu thống kê từ Bloomberg chỉ có khoảng 3% công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM (HoSE) có dữ liệu để đánh giá. Mức độ công bố thông tin ESG cũng chỉ mới đáp ứng được hơn 23% hệ thống các tiêu chí đánh giá với nhiều chỉ tiêu định lượng.

Một nghiên cứu của McKinsey cho thấy các công ty có chiến lược ESG mạnh mẽ có thể tăng lợi nhuận lên tới 60% nhờ tiết kiệm chi phí, tối ưu vận hành và thu hút đầu tư tốt hơn. Có thể thấy doanh nghiệp có quản trị tốt, chủ động minh bạch hóa thông tin, thực hành ESG một cách bài bản sẽ có khả năng “mở khóa” các cơ hội mới. Dẫn chứng từ báo cáo của Trung tâm Phân tích Công ty TNHH Chứng khoán Shinhan Việt Nam (SSV), Vinamilk - một doanh nghiệp đi đầu về PTBV tại Việt Nam, thu hút được 300 quỹ đầu tư nước ngoài, trong đó có đến 126 quỹ đầu tư ESG nhờ vào các báo cáo đầy đủ, minh bạch, và có hệ thống quản trị tốt.

G - Quản trị: Đứng cuối, đi đầu

Quản trị có vai trò then chốt, giúp đảm bảo các mục tiêu ESG được tích hợp vào kế hoạch dài hạn cũng như nhận diện và quản lý các rủi ro liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực và tận dụng cơ hội phát triển.

Bà Hà Thu Thanh - Chủ tịch Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) nhận định, quản trị sẽ là thước đo tác động xã hội và tác động môi trường. Một nền quản trị công ty tốt sẽ bao trùm giá trị của môi trường và xã hội, nên dù “G” đang đứng cuối trong ESG nhưng thực ra nên được xem là yếu tố đi đầu. Khi môi trường, xã hội được đo bằng quản trị công ty thì đó là một mục tiêu PTBV đồng bộ, hài hòa và đúng định hướng.

“Trong 100 doanh nghiệp có Tài sản đầu tư có giá trị của ASEAN thì Việt Nam mới chỉ có 1 doanh nghiệp là Vinamilk. Đơn cử như từ 10 năm trước, Vinamilk đã đầu tư vào các vấn đề liên quan đến môi trường và đã quản trị các giá trị tác động của môi trường” bà Thanh dẫn chứng thêm về doanh nghiệp đang đi đầu trong quản trị.

Trong kỳ đánh giá phát triển bền vững 2024 của Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, điểm quản trị của một doanh nghiệp tiên phong về PTBV tại Việt Nam – Vinamilk- đạt 85%, trong đó khía cạnh công bố và minh bạch thông tin đạt đến 89% cao hơn rõ rệt so với trung bình ngành và thị trường. Điều này cũng cho thấy khi ESG được đặt vào mô hình quản trị, vận hành của doanh nghiệp từ sớm, họ không chỉ thực hiện được các mục tiêu riêng, mà còn tạo ra một chuẩn mực mới về quản trị và dẫn dắt PTBV cho nhiều doanh nghiệp khác.

Doanh nghiệp tiên phong: Không dừng lại ở tầm nhìn hay chiến lược

Cách đây hơn 10 năm, tại Vinamilk, một ủy ban PTBV đã được thành lập, nơi các thành viên của hội đồng quản trị đưa ra các chiến lược về PTBV cho doanh nghiệp. Tiếp đó, khi khái niệm Net Zero còn chưa phổ biến như hiện nay, họ cũng đã đưa khía cạnh quản lý phát thải khí nhà kính, giảm dấu chân carbon vào báo cáo PTBV một cách bài bản.

Quản lý một hệ thống đồ sộ gồm 14 nhà máy sữa, 14 trang trại bò sữa tại Việt Nam, quản trị đã giúp Vinamilk hoạch định lộ trình giảm phát thải khá rõ nét. Tuy nhiên, đó không chỉ là một lộ trình dài hạn gồm 3 cột mốc quan trọng để giảm phát thải ròng về 0 mà là cải tiến từng hoạt động nhỏ nhất. Kết quả của quá trình cải tiến liên tục giúp Vinamilk cắt giảm được hơn 33.000 tấn CO2e trên hệ thống nhà máy, giảm 19% so với năm 2022, tương đương trồng hơn 3,2 triệu cây xanh 5 năm tuổi.

Theo chia sẻ của bà Lê Hoàng Anh - Trưởng Bộ phận Kiểm soát nội bộ mảng Quản lý chất lượng và Tiêu chuẩn Vinamilk tại Hội nghị CSR & ESG toàn cầu lần thứ 17 diễn ra tại TP HCM, có thể nhận thấy đa số các thực hành hiện nay đang nằm ở chữ E hoặc S, có thể vì sự gần gũi hơn của các hoạt động về môi trường, xã hội, cộng đồng, nhân viên… Tuy nhiên, quản trị mới là yếu tố dẫn dắt, định hướng các hoạt động PTBV của doanh nghiệp. Quản trị doanh nghiệp do đó thể hiện ý chí của lãnh đạo đối với định hướng PTBV và từ đó các chính sách, quy định, hành động của doanh nghiệp mới đi đúng hướng.

Các chuyên gia, tổ chức chuyên môn cũng nhận định ESG sẽ tiếp tục là xu hướng tích cực trong năm 2025 với các yếu tố bổ trợ khác từ nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), doanh nghiệp tiên phong thúc đẩy, cũng như xu hướng thế giới về ESG.

Vượt ngoài phạm vi doanh nghiệp, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, phát thải carbon thấp, tiết kiệm tài nguyên, phát triển bền vững cũng là một trong các nhóm giải pháp chủ yếu để Việt Nam để thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội năm 2025 và tiến tới cam kết Net Zero 2050. Ở đó, quản trị chính là “người điều phối” và cũng là yếu tố để các bánh răng của ngành sản xuất có thể ăn khớp với nhau, từ đó, cả cỗ máy tiến về phía trước hành trình Net Zero.