Quảng Ninh đột phá nông nghiệp nhờ cơ giới hóa và chuyển đổi số

Với tiềm năng và lợi thế sẵn có, Quảng Ninh đang đẩy mạnh cơ giới hóa và chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp, hướng tới mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững. Đây là hai yếu tố then chốt giúp tỉnh nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và giá trị gia tăng.

Bước tiến quan trọng trong công nghệ

Nhờ sự quan tâm của tỉnh cùng nỗ lực từ phía nông dân, doanh nghiệp và hợp tác xã, nền nông nghiệp Quảng Ninh đang từng bước phát triển theo hướng hiện đại, bền vững, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và cải thiện đời sống nông dân. Trong những năm gần đây, ngành nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã có nhiều bước tiến quan trọng trong việc cơ giới hóa và ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh Quảng Ninh hiện có gần 7.000 máy làm đất, hơn 2.500 máy tuốt đập, 3.000 máy xay xát, khoảng 700 máy gieo sạ, đưa tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đạt 95%, thu hoạch đạt trên 80%, xay xát và chế biến sơ bộ đạt hơn 95%.

Bên cạnh đó, hệ thống thủy lợi được hoàn thiện giúp 80% diện tích gieo trồng chủ động tưới tiêu. Đáng chú ý, nhiều tiến bộ kỹ thuật đã được áp dụng như máy bay điều khiển từ xa phun thuốc bảo vệ thực vật, hệ thống tưới tiết kiệm, máy gieo mạ khay, máy cấy, máy gặt đập liên hợp…

Những công nghệ này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn giảm công lao động, nâng cao hiệu quả sản xuất. Việc đẩy mạnh cơ giới hóa đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực, chi phí sản xuất giảm từ 20-30%, năng suất tăng thêm từ 10-15%, thất thoát sau thu hoạch giảm đáng kể.

Cùng với cơ giới hóa, ngành nông nghiệp cũng tích cực trong quá trình chuyển đổi số. Nổi bật, với phương châm chuyển đổi từ phương thức hoạt động truyền thống sang môi trường số, Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã đưa ra các giải pháp trọng tâm như sử dụng cảm biến IoT, trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống điều khiển tự động trong quản lý chuồng trại, ao nuôi; số hóa nhật ký sản xuất, truy xuất nguồn gốc sản phẩm; chuẩn hóa quy trình kỹ thuật hướng dẫn bà con nông dân.

Trong năm 2025, Trung tâm tập trung nghiên cứu thử nghiệm các giống cây trồng mới như na bở, vải vụ sớm, đồng thời đề xuất thực hiện nhiệm vụ khoa học cấp tỉnh về ứng dụng biện pháp canh tác tiên tiến trong sản xuất lúa nhằm giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường.

Hiện Trung tâm cũng đang triển khai dự án “Thử nghiệm ứng dụng công nghệ Nhật Bản nhằm nâng cao năng lực chế biến nông sản, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững”, kỳ vọng góp phần cải thiện năng lực chế biến, gia tăng giá trị nông sản và nâng cao hiệu quả sản xuất cho nông dân.

Thời gian qua, số hóa còn giúp khuyến khích phát triển thương mại điện tử cho nông sản. Hiện nay, thông tin của trên 450 sản phẩm tham gia chương trình OCOP của các địa phương trong toàn tỉnh đã được cập nhật, giúp nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh trong tỉnh gửi hồ sơ và giao dịch trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử.

Ông Vũ Văn Tâm - Giám đốc Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh, cho biết: Những năm gần đây, Công ty đã áp dụng KHCN, đầu tư ứng dụng hợp lý các thiết bị, công nghệ hiện đại vào sản xuất, hiện tỷ lệ cơ giới hóa là 90%, qua đó giảm các khâu thủ công, tận dụng sức người vào công tác khoa học.

Điển hình, Công ty đã nâng cấp kho chứa và bảo quản lúa giống, đầu tư máy nâng hạ hàng hóa, máy đóng gói sản phẩm, máy sấy, đầu tư nhà mạ, chuyển từ gieo cấy truyền thống sang dùng mạ khay, máy cấy, bê tông hóa toàn bộ các bờ lô, bờ thửa, sử dụng thiết bị bay không người lái để phun thuốc trừ sâu… tới đây sẽ tiếp tục nâng cấp giàn sấy hạt giống.

Sự đầu tư này giúp Công ty CP Giống cây trồng Quảng Ninh tăng năng lực bốc xếp từ 10 tấn lên 30 tấn/ngày, đáp ứng kịp thời về số lượng, thời gian để nông dân xuống giống đúng khung lịch thời vụ; đẩy nhanh tiến độ cấy lúa, nâng công suất sấy lúa đạt 30 tấn/ngày, nhờ đó lúa thu hoạch từ ruộng đưa về sấy, sau 30 giờ đã có thể đóng bao để cung ứng cho nông dân...

Chuyển đổi số hướng đi tất yếu

Thời gian qua, bên cạnh cơ giới hóa Quảng Ninh coi chuyển đổi số là động lực quan trọng để tạo ra những mô hình nông nghiệp thông minh. Việc ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân theo dõi và quản lý sản xuất một cách chính xác, hiệu quả hơn.

Ông Nguyễn Văn Thành – Công ty CP Thương mại Công Thành chia sẻ: Thời gian qua, công ty đưa KHCN ứng dụng cảm biến và IoT. Từ đó các mô hình trồng rau trong nhà kính, nuôi trồng thủy sản công nghệ cao sử dụng cảm biến để giám sát nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và chất lượng nước.

Ngoài ra, các doanh nghiệp và hợp tác xã sử dụng phần mềm để quản lý toàn bộ quy trình sản xuất, từ việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đến truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Nông sản của Quảng Ninh được đưa lên các sàn thương mại điện tử như Voso.vn, Sendo Farm, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ.

Được biết, mặc dù đạt được những kết quả ban đầu, quá trình cơ giới hóa và chuyển đổi số tại Quảng Ninh vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Như địa hình phức tạp, nhiều khu vực đồi núi, ruộng bậc thang gây khó khăn cho việc sử dụng máy móc lớn. Nhiều nông dân và hợp tác xã nhỏ lẻ gặp khó khăn về tài chính khi đầu tư vào công nghệ và máy móc hiện đại. Ngoài ra còn một số hạn chế về nguồn nhân lực. Trình độ của người lao động trong việc sử dụng và vận hành công nghệ cao còn chưa đồng đều.

Để tăng cường cơ giới hóa và chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp, thời gian qua tỉnh cần có thêm các chính sách hỗ trợ về vốn, thuế và lãi suất ưu đãi cho các dự án nông nghiệp công nghệ cao. Trong đó, đào tạo và tập huấn. Tăng cường các lớp đào tạo, tập huấn về kỹ thuật và công nghệ số cho nông dân. Xây dựng hạ tầng viễn thông đồng bộ, đặc biệt ở các vùng nông thôn, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng công nghệ số.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, cơ giới hóa nông nghiệp tại Quảng Ninh đang được chú trọng ở các khâu quan trọng, từ làm đất, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch. Tỉnh đã và đang khuyến khích, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp đầu tư vào máy móc, thiết bị hiện đại.

Cùng với những hiệu quả đạt được, cơ giới hóa và chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn. Một số khâu như gieo cấy, sơ chế, chế biến sâu chưa được cơ giới hóa đồng bộ. Quy mô sản xuất ở nhiều nơi còn manh mún, hạ tầng giao thông nội đồng hạn chế khiến máy móc khó phát huy hiệu quả.

Nguồn vốn đầu tư ban đầu cho nông hộ còn hạn chế, trong khi dịch vụ vận hành, sửa chữa máy móc vẫn chủ yếu tự phát. Đội ngũ lao động vận hành thiết bị hiện đại chưa được đào tạo bài bản, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng.

Khắc phục những khó khăn này, trong thời gian tới, ngành nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh sẽ tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như: Hỗ trợ vốn vay, khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã đầu tư dịch vụ cơ giới; tổ chức đào tạo kỹ thuật vận hành, bảo trì máy nông nghiệp cho nông dân; đầu tư phát triển hạ tầng đồng ruộng và giao thông nội đồng; chú trọng và xây dựng chuỗi giá trị nông sản gắn với các chương trình OCOP, VietGAP…

Với sự quyết tâm của chính quyền và người dân, Quảng Ninh đang từng bước xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, phát triển bền vững. Cơ giới hóa và chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà còn là con đường để Quảng Ninh nâng cao giá trị nông sản, nâng cao thu nhập cho người dân và khẳng định vị thế của mình trên thị trường nông sản trong và ngoài nước