Quốc tế gọi Uber là gì?

Có thể thấy, việc sửa đổi Nghị định lần này lại làm nóng câu chuyện quản lý hoạt động của Uber, Grab "như một doanh nghiệp taxi hoạt động ở Việt Nam".

Mục đích phát triển ứng dụng công nghệ phải đảm bảo lợi ích người tiêu dùng. Ảnh: S.T

Kinh nghiệm thế giới

Câu chuyện quản lý Uber, Grab không phải là một câu chuyện của riêng Việt Nam. Từ phía góc nhìn của các chuyên gia trên thế giới, qua việc Tòa án Tư pháp châu Âu (EJC) đã ra phán quyết Uber là một công ty dịch vụ vận tải, các nước có thể xem xét cách đánh giá này để áp dụng trong thực tế.

"EU đã thấy rằng, Uber đã liên tục lập luận rằng mình chỉ là một ứng dụng kết nối hành khách với lái xe taxi thông qua công nghệ, trái ngược với một dịch vụ vận tải. Định nghĩa này đã giúp công ty tránh được các quy định chặt chẽ hơn áp dụng cho taxi truyền thống, minicab, và các dịch vụ vận tải thông thường khác. Thay vào đó, Uber được áp dụng các quy định nhẹ nhàng hơn của EU dành cho các dịch vụ kỹ thuật số hoạt động xuyên biên giới. Nhưng họ đã thấy cái cốt lõi nhất, nếu không có dịch vụ vận tải, doanh nghiệp sẽ không tồn tại", Rachel Farr, luật sư cap cấp về việc làm tại công ty luật Taylor Wessing, nhận định.

Ông Rachel cũng chỉ ra, rốt cuộc, một dịch vụ xe taxi, công ty truyền thông, dịch vụ nhà ở được hỗ trợ bởi công nghệ, về cốt lõi, vẫn cung cấp những gì mà các dịch vụ này luôn làm, ngoại trừ cách thức cung cấp bằng công nghệ như hiện nay.

Các dịch vụ này đã mang lại một lượng lớn sự sáng tạo và gián đoạn cho các ngành công nghiệp truyền thống. Đôi khi những tác động này là hữu ích. Các công ty taxi phải đối mặt với Uber, Grab đã buộc phải áp dụng các ứng dụng làm cho cuộc sống của khách hàng dễ dàng hơn, và trong nhiều trường hợp, xem xét lại chính sách giá của mình.

"Thật khó để xác định liệu cái tốt có vượt trội hơn cái xấu", ông Rachel nói. "Bây giờ, cần phải cân bằng sân chơi và đóng những lỗ hổng gây ra bởi sự nhầm lẫn pháp lý về khái niệm “nền tảng”, chúng ta phải hướng tới mục đích đảm bảo phúc lợi người tiêu dùng và thu thuế đầy đủ, chứ không thể cấm đoán".

Việt Nam với rào cản

Sau 3 năm được cấp phép thí điểm hoạt động, có thể thấy Uber và Grab nhanh chóng chiếm được cảm tình của người dân và xâm chiếm thị trường taxi truyền thống. Sự lớn mạnh một cách vượt quá kỳ vọng đã khiến loại hình này liên tiếp gặp rào cản từ tháng 5/2017 đến tháng 1/2018.

Cụ thể, tháng 6/2017, Bộ GTVT yêu cầu Grab, Uber ngưng ứng dụng sử dụng dịch vụ đi chung (GrabShare, UberShare). Về phía các địa phương, Hà Nội đã tiến hành cấm các phương tiện vận tải dưới 9 chỗ, bao gồm cả taxi truyền thống, Uber và Grab đi vào một số tuyến phố vào giờ cao điểm sau khi phương án dán logo, phù hiệu nhận diện để quản lý không phát huy tác dụng. TP HCM cũng đã có nhiều lần đề xuất quản lý loại hình này như một "dạng taxi kiểu mới". Với Đà Nẵng và Khánh Hòa, hai địa phương này đã "tuýt còi" tẩy chay Uber và Grab do không kiểm soát được số lượng cũng như giá cước.

Dưới góc độ chuyên gia, PGS TS Từ Sỹ Sùa - Đại học GTVT chia sẻ, chúng ta đã hơi vội vã trong việc cho phép Uber, Grab đưa vào thí điểm mà chưa có những nghiên cứu và chuẩn bị về mặt pháp lý. Việc cho rằng Grab, Uber là taxi và phải được quản lý chặt chẽ như taxi, cả về số lượng xe và tài xế có thể coi là một phương án giải quyết tạm thời. Mặc dù vậy, không thể áp đặt tất cả các quy chế đã dùng cho taxi truyền thống cho taxi công nghệ.