Xe điện ngày càng phổ biến trong các khu chung cư, nhưng việc sạc pin lại trở thành điểm nghẽn mới, khi cấm cũng dở nhưng nếu để sạc tự phát lại càng nguy hiểm…
Việc sử dụng xe điện cá nhân, đặc biệt là xe máy điện, đang tăng nhanh tại các đô thị lớn. Tuy nhiên, cùng với xu hướng này, một nghịch lý ngày càng rõ nét xuất hiện trong đời sống chung cư. Đó là việc nhiều ban quản lý treo biển cấm sạc pin xe điện tại tầng hầm và khu vực để xe, với lý do bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy.
Từ phía ban quản lý, lo ngại cháy nổ là có cơ sở, nhất là trong bối cảnh đã xảy ra không ít vụ hỏa hoạn liên quan đến pin, thiết bị điện. Nhưng ở phía cư dân, lệnh cấm này lại đẩy họ vào thế khó: xe điện đã mua, nhu cầu sử dụng là hằng ngày, song không biết sạc ở đâu cho đúng quy định. Khi nhu cầu chính đáng không được đáp ứng, các giải pháp “tự xoay xở” bắt đầu nảy sinh.
Thực tế tại nhiều chung cư cho thấy, khi bị cấm sạc ở tầng hầm, một số cư dân chuyển sang sạc pin trong căn hộ, ngoài hành lang, hoặc kéo dây tạm bợ từ ổ cắm sinh hoạt. Theo các chuyên gia, những cách làm này không những không an toàn hơn, mà còn tiềm ẩn rủi ro lớn hơn do nằm ngoài tầm kiểm soát của ban quản lý. Như vậy, mục tiêu bảo đảm an toàn vô hình trung lại bị phản tác dụng.
Vấn đề đặt ra là: cho sạc thì lo rủi ro, cấm sạc thì rủi ro chuyển sang chỗ khác. Cả hai cách tiếp cận đều bộc lộ bất cập, phản ánh sự lúng túng trong quản lý khi thực tiễn sử dụng xe điện phát triển nhanh hơn hạ tầng và quy định pháp luật hiện hành.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp từ góc nhìn pháp lý, Luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La cho rằng mâu thuẫn này không xuất phát từ bản thân xe điện, mà từ khoảng trống trong khung pháp luật và hướng dẫn kỹ thuật. Theo ông, xe điện đang được khuyến khích sử dụng như một giải pháp giao thông xanh, nhưng lại chưa có quy chuẩn cụ thể cho việc tổ chức, quản lý khu vực sạc pin tại các chung cư, đặc biệt là các chung cư đã xây dựng từ nhiều năm trước.
“Trong bối cảnh chưa có hành lang pháp lý rõ ràng, ban quản lý chung cư thường chọn phương án an toàn nhất cho mình là cấm. Tuy nhiên, cấm tuyệt đối không phải là giải pháp bền vững, bởi nó không làm giảm nhu cầu sử dụng xe điện, mà chỉ đẩy rủi ro sang những không gian khó kiểm soát hơn”, Luật sư Nguyễn Đức Biên phân tích.
Theo Luật sư Biên, ban quản lý chung cư hiện đang đứng trước một bài toán pháp lý nan giải. Nếu cho sạc pin mà xảy ra sự cố, trách nhiệm có thể bị quy về phía đơn vị quản lý. Nhưng nếu cấm hoàn toàn, quyền và lợi ích hợp pháp của cư dân, những người sử dụng phương tiện hợp pháp cũng bị ảnh hưởng. “Không thể đặt ban quản lý và cư dân vào thế tự xoay xở, trong khi chủ trương khuyến khích xe điện lại đến từ chính sách chung”, ông nhấn mạnh.
Một bất cập khác được Luật sư Nguyễn Đức Biên chỉ ra là thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất cho khu vực sạc pin xe điện trong chung cư. Hiện nay, mỗi nơi áp dụng một cách. Nơi cấm triệt để, nơi cho sạc tự phát, nơi thì “nhắm mắt cho qua”. Cách làm manh mún này không chỉ gây mất an toàn mà còn tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp, khiếu nại kéo dài giữa cư dân và ban quản lý.
Theo ông, giải pháp căn cơ không nằm ở việc cấm hay không cấm, mà ở việc tổ chức sạc pin một cách an toàn và có kiểm soát. Khi có quy chuẩn rõ ràng về khu vực sạc, công suất, thiết bị ngắt tự động, trách nhiệm quản lý và phương án xử lý sự cố, rủi ro hoàn toàn có thể được kiểm soát thay vì bị đẩy ra ngoài vòng quản lý.
Nhìn rộng hơn, Luật sư Biên cho rằng, câu chuyện sạc pin xe điện ở chung cư là một lát cắt của quá trình chuyển đổi xanh trong đô thị. Việc khuyến khích người dân sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường mà không đi kèm chuẩn bị đầy đủ về hạ tầng và pháp lý sẽ tất yếu dẫn đến những “điểm nghẽn” như hiện nay. Đây không chỉ là vấn đề của riêng ban quản lý hay cư dân, mà là bài toán của quản trị đô thị.
Từ góc độ chính sách, Luật sư Nguyễn Đức Biên cho rằng đã đến lúc các cơ quan chức năng cần coi hạ tầng sạc xe điện tại chung cư là một cấu phần của phát triển đô thị bền vững, thay vì để các bên tự xử lý bằng những giải pháp tình thế. Khi luật pháp và hạ tầng theo kịp thực tiễn, những mâu thuẫn hiện nay sẽ dần được tháo gỡ, thay vì tiếp tục tái diễn dưới dạng các lệnh cấm mang tính đối phó.
“Gỡ được “nút thắt” sạc pin xe điện ở chung cư không chỉ giúp người dân yên tâm sử dụng phương tiện xanh, mà còn là phép thử cho năng lực quản lý đô thị trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững đang trở thành yêu cầu tất yếu”, Luật sư Nguyễn Đức Biên nhấn mạnh.
