Sửa Luật Các tổ chức tín dụng: Khơi thông dòng vốn

Theo đó, Luật Các tổ chức tín dụng 2024 có hiệu lực từ 01/7/2024 với nhiều sửa đổi nhằm khắc phục vướng mắc của luật cũ. Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã nhanh chóng ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn, giúp Luật sớm đi vào thực tiễn.

Mặc dù Luật đã hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp và góp phần ổn định kinh tế, tuy nhiên, khi một số quy định quan trọng từ Nghị quyết số 42/2017/QH14 về xử lý nợ xấu không được kế thừa tại Luật đã gây khó khăn cho các ngân hàng trong thu hồi nợ.

Thực tế, theo thống kê, sau 6 năm thực hiện, Nghị quyết số 42/2017/QH14 đã giúp giảm tỷ lệ nợ xấu từ 10% xuống dưới 3% (loại trừ nợ bán cho Công ty quản lý tài sản của tổ chức tín dụng -VAMC). Ý thức trả nợ của khách hàng được nâng cao rõ rệt.

Thế nhưng, từ khi Nghị quyết hết hiệu lực cuối năm 2023, tỷ lệ nợ xấu tăng dần, đến 31/12/2024 đã lên 5,36% và đầu năm 2025 tăng lên 5,47%, tương đương thêm 34.000 tỷ đồng nợ xấu. Việc xử lý nợ chủ yếu dựa vào nguồn dự phòng rủi ro, trong khi khách hàng trả nợ trực tiếp chỉ chiếm khoảng 35%.

Và trước thực tế đã nêu, việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng lần này được cho là bước đi quan trọng để luật hóa các quy định đã phát huy hiệu quả khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 có hiệu lực, chuyển từ giải pháp tình thế sang khung pháp lý mang tính nền tảng và lâu dài.

Cụ thể, Dự thảo Luật (sửa đổi) lần này đã bổ sung các điểm mới đáng chú ý bao gồm: Ghi nhận rõ ràng quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng; cho phép kê biên tài sản bảo đảm dù đang là vật chứng trong vụ án; bổ sung quy định hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật hành chính hoặc hình sự khi không còn nhu cầu xử lý.

Nhìn nhận về những quy định này, không ít ý kiến cho hay, khi được luật hóa, các quy định này sẽ không chỉ giúp tăng hiệu lực pháp lý mà còn xóa bỏ tâm lý e ngại của các bên liên quan khi triển khai xử lý tài sản đảm bảo – một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ thu hồi nợ thấp thời gian qua.

Theo các chuyên gia, khi nợ xấu được kiểm soát, dòng vốn sẽ luân chuyển thông suốt, tạo lợi ích cho doanh nghiệp, ngân hàng và nền kinh tế. Luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo sẽ là bước đột phá quan trọng, ngăn ngừa nợ xấu mới, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho xử lý nợ xấu, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng an toàn và bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ mới.

Xoay quanh nội dung Dự thảo Luật (sửa đổi), TS Lê Duy Bình – Giám đốc Economica Việt Nam cho rằng, hoàn thiện hành lang pháp lý là điều kiện tiên quyết để giải phóng nguồn vốn “chết” bị khóa trong nợ xấu. Với dư nợ tín dụng hơn 4 triệu tỷ đồng, tỷ lệ nợ xấu 6-7% tương đương hơn 1 triệu tỷ đồng, khoảng 40 tỷ USD vốn bị đóng băng.

Đáng nói, theo TS Lê Duy Bình, tác hại không chỉ dừng lại ở con số khổng lồ đó. Không chỉ nguồn vốn bị “đóng bang” mà những tài sản thế chấp đi kèm cũng không được khai thác do vướng mắc pháp lý. Tức là đang chịu tác động kép, vừa mất đi nguồn tín dụng, vừa để tài sản “chết”.

“Dù sửa đổi Luật hay ban hành đạo luật riêng thì mục tiêu chung là tạo khuôn khổ pháp lý rõ ràng, bảo vệ lợi ích các bên, thiết lập trật tự kỷ cương trong quan hệ tín dụng – yếu tố sống còn cho nền kinh tế hiện đại”, TS Lê Duy Bình nhấn mạnh.

Cho ý kiến về Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) tại phiên thảo luận Tổ trước đó, Tổng Bí thư – Tô Lâm cũng bày tỏ, tổ chức tín dụng phải thực sự phục vụ cho sản xuất kinh doanh, huy động được nguồn lực xã hội. Nguồn lực xã hội rất lớn, nhiều người không biết đầu tư cổ phần, cổ phiếu nên lành mạnh nhất là gửi tiết kiệm, đóng góp một phần sức lực nhỏ bé của mình vào kiến thiết đất nước, mỗi tháng có lãi tăng thu nhập cá nhân.

“Phải làm sao huy động được toàn bộ sức của dân, không được để đồng tiền nhàn rỗi. Nếu để người dân không tin vào tổ chức tín dụng, cất tiền ở nhà; hệ thống tín dụng không phục vụ cho sản xuất kinh doanh, vay vốn, tiếp cận rất khó, doanh nghiệp không vay được... lại sinh ra tín dụng đen.

Tín dụng đỏ mà không phát triển được thì tín dụng đen càng có cơ hội. Bởi người dân có nhu cầu, cần tiêu, cần vay để buôn bán, kinh doanh cần có vốn. Lúc ấy nếu ngân hàng yêu cầu rất khó khăn, phải thế chấp, thủ tục phức tạp, phần trăm thì họ sẽ đi vay tín dụng đen”, Tổng Bí thư nhấn mạnh

Đồng thời yêu cầu, hệ thống tín dụng phải lành mạnh, huy động được vốn của dân, thực sự phục vụ cho doanh nghiệp.

Theo Tổng Bí thư, dù Nhà nước ra những quy định, các thể chế nhưng phải đảm bảo được những quyền lợi của người dân vì đây là hoạt động hợp pháp. Nhà nước phải kiểm soát hoạt động của các tổ chức tín dụng, bảo đảm quyền lợi hợp pháp.

“Doanh nghiệp, người dân muốn tiếp cận được với vay vốn ngân hàng cũng rất khó. Luật Các tổ chức tín dụng làm sao phải khắc phục, chữa được những tồn tại này - Đây là những cái rất cấp bách”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Được biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, dự kiến tại phiên họp ngày 29/4, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sẽ được Quốc hội đưa ra thảo luận tại hội trường.