Sửa Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn: Phân quyền phải đi kèm cơ chế điều phối hiệu quả

Thực tế cho thấy, trong nhiều năm qua, hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn thường xuyên rơi vào tình trạng chồng chéo, thiếu liên kết giữa các cấp, các ngành, khiến không ít dự án bị đình trệ, điều chỉnh liên tục hoặc vận hành kém hiệu quả. Việc sửa đổi Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn lần này được xem như “cơ hội vàng” để tái thiết cách thức quản trị không gian phát triển.

Góp ý hoàn thiện dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (Dự thảo), nhiều ý kiến cho rằng việc mở rộng phân cấp, phân quyền trong lập và phê duyệt quy hoạch là cần thiết, nhưng điều quan trọng hơn là phải có cơ chế phối hợp và giám sát đủ chặt để bảo đảm sự đồng bộ. Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long nhận xét, luật hiện hành phân định khá rõ giữa thẩm quyền Trung ương và địa phương, nhưng vẫn còn cứng nhắc, khiến nhiều quy hoạch cấp thấp bị kéo dài thủ tục.

Dự thảo lần này đã trao thêm quyền cho UBND cấp tỉnh và phân cấp đến cấp xã đối với một số loại quy hoạch chi tiết. Tuy nhiên, theo đại biểu, phân quyền mạnh mà thiếu cơ chế điều phối sẽ dẫn đến tình trạng quy hoạch manh mún, thiếu không gian dành cho hạ tầng thiết yếu như nghĩa trang, bãi rác, trạm xử lý nước thải… Do đó, ông đề xuất thiết lập cơ chế điều phối cấp tỉnh hoặc hội đồng quy hoạch liên phường – liên xã để bảo đảm sự thống nhất về không gian và hạ tầng kỹ thuật – xã hội.

Cùng quan điểm, đại biểu Triệu Ngọc Diễm, Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ cho rằng, quy định UBND cấp tỉnh được quyền phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch khi “có đủ điều kiện” tại khoản 2 Điều 41 là chưa phù hợp với thực tế và không đảm bảo tính hiệu quả thực thi nhiệm vụ.

Theo đại biểu, tiêu chí đánh giá năng lực cấp xã hiện chưa rõ ràng, khó định lượng; nếu đơn vị không đáp ứng năng lực, cơ chế chịu trách nhiệm sẽ ra sao? Điều này có thể tạo gánh nặng lên các cơ quan chuyên môn và đi ngược nguyên tắc phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình.

“UBND cấp tỉnh quyết định phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt nhiệm vụ để phù hợp với tình hình thực tế; đồng thời có giải pháp để UBND cấp xã và các đơn vị có liên quan hoàn thiện điều kiện về tổ chức bộ máy, nhân sự, năng lực của chính quyền cấp xã, cũng như giao đơn vị chuyên môn hướng dẫn, để công tác phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung cấp xã đảm bảo theo quy định”, đại biểu đề nghị.

Ngoài ra, bên cạnh vấn đề phân quyền phê duyệt, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Đoàn ĐBQH Thừa Thiên Huế cũng đặc biệt lưu ý đến quy định về phân công trách nhiệm lập quy hoạch tại khoản 3a Điều 17 Dự thảo.

Theo đại biểu, quy định cho phép UBND tỉnh phân công nhiệm vụ lập quy hoạch cho cơ quan quản lý khu chức năng hoặc UBND cấp xã là hợp lý, nhưng Dự thảo còn thiếu tiêu chí phân công, chưa xác định năng lực tối thiểu và chưa có cơ chế phối hợp khi hai đơn vị cùng tham gia, dễ dẫn tới chồng chéo. Vì vậy, cần bổ sung tiêu chí về năng lực chuyên môn, quy định rõ cơ chế phối hợp và giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết trách nhiệm, trình tự và điều kiện phân công, nhằm bảo đảm đồng bộ và nâng cao chất lượng quy hoạch.

Nhiều ý kiến thống nhất, để Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn thực sự đi vào cuộc sống, ngoài việc hoàn thiện các tiêu chí phân cấp, cần thiết lập hệ thống đánh giá năng lực của cơ quan được giao nhiệm vụ, song song với nâng cấp nền tảng dữ liệu và ứng dụng công nghệ số trong lập, theo dõi, cập nhật quy hoạch. Chỉ khi quyền hạn được trao đi cùng trách nhiệm giải trình, năng lực đủ mạnh và sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, hệ thống quy hoạch mới vận hành trơn tru, góp phần tạo dựng không gian phát triển hài hòa, hiệu quả và bền vững cho các đô thị và vùng nông thôn trong giai đoạn mới.