Gửi bình luận
Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ không chỉ đáp ứng nhu cầu từ thực tiễn, mà còn tạo “cú hích” mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo
Được ban hành năm 2005, Luật Sở hữu trí tuệ trải qua ba lần sửa đổi, bổ sung vào các năm 2009, 2019 và 2022. Mặc dù các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ (SHTT) đã tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ đối với việc bảo hộ quyền SHTT, thế nhưng, sau gần 20 năm thi hành cùng với bối cảnh công nghệ và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam, Luật đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập nhất định.
Để khắc phục, Dự thảo sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ sửa đổi, bổ sung 75 Điều của 14 Chương, bao trùm cả ba lĩnh vực sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền đối với giống cây trồng.
Và một trong những điểm nhấn quan trọng của Dự thảo là bổ sung Điều 8a về tài chính dựa trên quyền SHTT, mở ra khả năng coi các quyền này như một loại tài sản để giao dịch trên thị trường.
Theo Dự thảo, các quyền SHTT chưa được ghi nhận giá trị trong sổ kế toán sẽ do chính chủ sở hữu tự định giá, lập thành danh mục tài sản để quản trị và dùng làm cơ sở giao dịch thương mại, góp vốn, huy động vốn. Chính phủ sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị các quyền đã được giao dịch hợp pháp, đồng thời hướng dẫn phương pháp định giá để doanh nghiệp và cá nhân có thể tham khảo.
Cùng với đó, các chính sách sẽ được thí điểm như cho phép thế chấp vay vốn bằng quyền SHTT, huy động vốn qua thị trường chứng khoán hay phát triển sản phẩm bảo hiểm và các công cụ tài chính mới.
Mục tiêu của chính sách nhằm phát triển thị trường SHTT, tạo động lực thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, qua đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm quốc gia và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Đánh giá cao nội dung được đề xuất, một số ý kiến cho rằng, việc biến quyền SHTT thành tài sản có thể giao dịch, thế chấp, huy động vốn,… là một bước đi cần thiết, không chỉ đáp ứng nhu cầu khai thác thương mại, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, mà còn tạo “cú hích” mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo, uy tín sản phẩm quốc gia và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đặc biệt, khi có một văn bản pháp quy rõ ràng, sẽ giúp nâng cao ý thức của doanh nghiệp, người sở hữu về các giá trị của tài sản SHTT.
Liên quan đến vấn đề này, trước đó, Luật sư Trương Anh Tú - Giám đốc TAT Law Firm cũng đã thẳng thắn nhận định, tài sản trí tuệ ở Việt Nam chưa thực sự được coi là tài sản đúng nghĩa. Dù đã có hơn 700.000 nhãn hiệu được bảo hộ, nhưng việc đưa chúng vào lưu thông thương mại, định giá hay sử dụng trong giao dịch tài chính vẫn vô cùng khó khăn. Hạn chế lớn nhất là thiếu cơ chế định giá chuẩn mực và công cụ tài chính hỗ trợ.
Cho ý kiến thẩm tra sơ bộ về Dự án Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) tại phiên họp toàn thể lần thứ 7, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội mới đây, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ nhằm đáp ứng xu hướng công nghệ mới, chuyển đổi số và các mô hình kinh doanh dựa trên tài sản trí tuệ.
Tuy nhiên, về chính sách của Nhà nước và cơ chế tài chính dựa trên quyền SHTT (Điều 8, 8a), Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, làm rõ nội hàm khái niệm “trạm làm việc cho nhà sáng chế”, đồng thời nhấn mạnh một số điểm chưa phù hợp: Cho phép chủ sở hữu tự xác định giá trị quyền SHTT để quản trị có thể mâu thuẫn Luật Kế toán; quy định Chính phủ ban hành phương pháp xác định giá trị “để tham khảo” dễ gây hiểu nhầm về hiệu lực thi hành; và đề xuất thí điểm chính sách tài chính đối với quyền SHTT cần tuân thủ thẩm quyền, phạm vi theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Được biết, tại Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024, của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đều đã đặt ra yêu cầu thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng chế tài bảo vệ quyền, đồng thời bắt kịp xu thế công nghệ toàn cầu như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu số, kiểu dáng phi vật lý.
Vì vậy, việc tiếp tục sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ không chỉ thể chế hóa kịp thời chủ trương lớn và đáp ứng thực tiễn, mà còn tạo “cú hích” mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo.
Theo Chương trình phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp chiều nay (23/9).
