Gửi bình luận
Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp chứng minh hiệu quả: tăng năng suất, lợi nhuận; giảm chi phí, phát thải; thay đổi tư duy sản xuất nông dân, hướng tới nền nông nghiệp bền vững.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam cho biết tại Hội nghị tổng kết mô hình sản xuất lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp vụ Hè-Thu 2025, sáng 15/9/2025. Hội nghị là bước đánh giá quan trọng trong lộ trình triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
Theo bà Nguyễn Thị Thu Hương - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, ngay từ đầu năm 2025, Bộ đã phối hợp các địa phương triển khai 11 mô hình thí điểm tại 5 tỉnh ĐBSCL. Mục tiêu là vừa thử nghiệm quy trình canh tác lúa giảm phát thải, vừa kiểm nghiệm hệ thống giám sát, báo cáo và thẩm định (MRV). Bộ cũng nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật từ Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) và Ngân hàng Thế giới.
Kết quả cho thấy, các mô hình vụ Hè - Thu 2025 đạt nhiều chuyển biến tích cực: giảm 50 - 65% lượng giống gieo sạ, giảm trung bình 31,3% phân bón hóa học, giảm 1-3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật. 100% mô hình thu gom rơm rạ sau thu hoạch. Một số mô hình thử nghiệm rút nước 2-3 lần/vụ để giảm phát thải khí nhà kính.
Tính đến nay, diện tích tham gia đạt hơn 354.000 ha, vượt gần gấp đôi mục tiêu ban đầu. Hơn 200.000 hộ nông dân đã áp dụng ít nhất một tiêu chí trong quy trình sản xuất bền vững; khoảng 5.269 ha lúa được chứng nhận "Gạo Việt xanh phát thải thấp", tương đương 19.200 tấn gạo.
Tại An Giang, vụ Hè-Thu 2025, hai mô hình thí điểm ở xã Bình Thạnh Đông và xã Tân Hội giúp nông dân giảm chi phí 4,12 triệu đồng/ha, tăng năng suất 0,78 tấn/ha, lợi nhuận tăng thêm 5-8 triệu đồng/ha, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính từ 7,56 - 8,11 tấn CO₂ tương đương/ha.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Ngô Công Thức nhấn mạnh: “Nông nghiệp của tỉnh tiếp tục duy trì tăng trưởng ổn định, đóng góp quan trọng vào mục tiêu GRDP năm 2025 đạt 8,5%. Với sản lượng lúa ước khoảng 8,8 triệu tấn, An Giang hiện dẫn đầu cả nước về diện tích và sản lượng lúa, trong đó hơn 350.000 ha sẽ tham gia Đề án 1 triệu ha”.
PGS TS Nguyễn Văn Hùng, chuyên gia cao cấp của IRRI, khẳng định: “IRRI đã hỗ trợ kỹ thuật cho 9/11 mô hình thí điểm, diện tích hơn 450 ha. Đây là cơ sở khoa học vững chắc để nhân rộng mô hình ra toàn quốc”. IRRI đề xuất ba hướng hợp tác chiến lược: Chuẩn hóa quy trình canh tác 6 bước và tích hợp dữ liệu từ 10.000 nông dân để tối ưu khả năng thích ứng biến đổi khí hậu. Phát triển công cụ số như ứng dụng EasyFarm, nền tảng lúa Việt tích hợp AI-Chatbot, hệ thống chứng nhận ViRiCert. Ứng dụng công nghệ giám sát tiên tiến SPOT trong hệ thống MRV, đồng thời đào tạo đội ngũ kỹ thuật địa phương.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch HĐQT Công ty Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho rằng Đề án 1 triệu ha chính là “giải pháp đột phá” để ngành lúa gạo phát triển bền vững. Thực tế triển khai cho thấy, nông dân giảm 30% chi phí đầu vào, năng suất tăng 10%, lợi nhuận bình quân tăng khoảng 10 triệu đồng/ha/năm. Ông kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt các dự án thuộc Đề án để doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân có cơ sở ký kết liên kết, cũng như thuận lợi hơn trong tiếp cận vốn vay.
Chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời Huỳnh Văn Thòn thì nhấn mạnh yếu tố “gần dân” sau khi tổ chức chính quyền hai cấp, từ đó tăng sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và nông dân. Ông đề nghị ngân hàng cũng cần trở thành “một mắt xích” trong chuỗi sản xuất lúa gạo, cùng chia sẻ lợi nhuận và rủi ro với nông dân. “Cơ giới hóa đồng bộ là then chốt để sản xuất lớn đạt hiệu quả cao”, ông Thòn khẳng định.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam đánh giá, sau hơn 2 năm thí điểm, Đề án đã chứng minh hiệu quả rõ rệt: năng suất tăng, lợi nhuận tăng, chi phí giảm, phát thải giảm. Đặc biệt, tư duy sản xuất của nông dân thay đổi mạnh mẽ, gắn liền với cơ giới hóa.
Theo Thứ trưởng Nam, vụ Hè-Thu 2025 tại ĐBSCL đã đạt năng suất bình quân 6,5 tấn/ha, cao hơn 1,2 tấn so với ngoài mô hình; chi phí sản xuất giảm 15-30%; lợi nhuận tăng 10-20%. Lượng phát thải khí nhà kính giảm bình quân 3,7 tấn CO₂/ha. Bộ sẽ sớm hoàn tất kế hoạch đo đếm phát thải làm cơ sở pháp lý chung cho các địa phương.
Về phía nông dân, hiệu quả đã được khẳng định. Ông Trần Văn Đen - Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Tân Thạnh (huyện Giang Thành, An Giang) chia sẻ: “Vụ này chúng tôi làm theo mô hình mới, năng suất đạt 6,5-7 tấn/ha, chi phí thấp hơn 1 triệu đồng/công. Giá bán 7.400 đồng/kg, lại có hợp đồng bao tiêu nên rất yên tâm”. Ông cho biết sẽ tiếp tục áp dụng mô hình trong vụ Đông-Xuân 2025-2026.
Từ hiệu quả thực tiễn, các đại biểu đều thống nhất rằng Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp không chỉ góp phần đảm bảo sinh kế bền vững cho nông dân, mà còn nâng cao giá trị hạt gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế. Để làm được điều này, cần tiếp tục mở rộng liên kết giữa doanh nghiệp và hợp tác xã, khép kín chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ.
“Đây là con đường tất yếu để xây dựng thương hiệu gạo Việt xanh, bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, đồng thời góp phần đảm bảo an ninh lương thực và nâng cao thu nhập cho hàng triệu nông dân vùng ĐBSCL”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam khẳng định.
