Gửi bình luận
Tổng quy mô thị trường gạo châu Phi ước tính đạt 24 tỷ USD vào năm 2025 và dự kiến sẽ đạt 29,2 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 4%.
Một số đối tác xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam như Philippines, Indonesia thông báo dừng nhập khẩu gạo, khiến ngành lúa gạo trong nước gặp bối rối. Tại các tỉnh Miền Trung, sản lượng thu hoạch xong bị tồn đọng, mức cung lớn, dẫn đến rớt giá mạnh. Người trồng lúa đứng trước nguy cơ thất bát.
Để giải quyết tình trạng này, Bộ Công Thương khuyến nghị doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh mua vào, không dừng tạm trữ gạo; đồng thời nhanh chóng làm thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo, góp phần giúp doanh nghiệp thu hồi, bổ sung nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh.
Trong đó, nhiệm vụ đa dạng hóa thị trường chưa bao giờ hết cấp bách. Châu Phi được xem là khu vực khan hiếm lương thực nhất thế giới, phải nhập khẩu lượng lớn trong tổng nhu cầu, nguồn cung chủ yếu đến từ Đông Nam Á và Ấn Độ.
Do sự gia tăng dân số, đô thị hóa và sự thay đổi trong sở thích ăn uống, lượng tiêu thụ gạo tại châu Phi đã tăng gấp bốn lần kể từ năm 1990. Gạo là lương thực chính được ưa chuộng ở các khu vực thành thị do tính tiện lợi và đang trở thành nguồn cung cấp năng lượng chính.
Dẫu vậy, châu Phi chỉ tự cung tự cấp được khoảng 60% sản lượng gạo và nhập khẩu ước tính 14-15 triệu tấn mỗi năm, với lượng ngoại tệ phải chi cho nhập khẩu hơn 6 tỷ USD. Năm 2025, châu Phi cận Sahara được dự đoán sẽ trở thành khu vực nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, vượt qua Đông Nam Á.
Việt Nam đang là nhà cung cấp gạo chủ đạo cho Bờ Biển Ngà, Ghana, Senegal và Cameroon. Tại “lục địa đen”, mặc dù gạo thơm từ lâu đã được ưa chuộng, nhưng nhu cầu về gạo trắng giá cả phải chăng hơn đang ngày càng tăng, khiến một số quốc gia đã chuyển hướng nhập khẩu loại gạo này.
Nhu cầu ngày càng tăng đối với gạo trắng giá cả phải chăng mang đến cơ hội đáng kể cho các nhà xuất khẩu. Các nhà cung cấp như Việt Nam có thể tăng thị phần bằng cách thúc đẩy chất lượng gạo, nâng cao khả năng cạnh tranh và đầu tư vào công nghệ thu hoạch và bảo quản tốt hơn.
Các công ty môi giới thương mại quốc tế lớn như Olam, Louis Dreyfus và Wilmar đã hoạt động trên thị trường, và việc hợp tác với các công ty uy tín này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà xuất khẩu tiếp cận thị trường.
Chính sách xuất khẩu gạo của Ấn Độ thay đổi thất thường đã gây ra biến động giá, như đã được chứng minh qua cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008 và lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ. Điều này đã thúc đẩy các quốc gia châu Phi đa dạng hóa nguồn cung cấp thay thế từ Việt Nam và Thái Lan, đặc biệt là các nước như Bờ Biển Ngà, Nam Phi...
Trong những năm gần đây, châu Phi có những sáng kiến đảm bảo an ninh lương thực, với sự trợ giúp của Trung Quốc. Nigeria là nước sản xuất gạo lớn nhất khu vực, tiếp theo là Ai Cập, Madagascar, Tanzania và Mali - đặt mục tiêu tự chủ lương thực từ năm 2027.
Nhưng sản xuất gạo tại châu lục này rất tốn kém do khí hậu khắc nghiệt; hạn chế về khoa học công nghệ, hạ tầng, chuỗi cung ứng cũng như hệ thống chính sách. Cuối cùng, nhập khẩu vẫn là phương án được lựa chọn.
Ông Nguyễn Chi Mai, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Nigeria và một số quốc gia châu Phi khác, bao gồm Ghana, lưu ý rằng người tiêu dùng đô thị ở Ghana ưa chuộng gạo nhập khẩu, đặc biệt là gạo thơm, hơn là gạo địa phương.
