Gửi bình luận
Cùng với nguồn lực đầu tư công, cần thu hút nguồn lực đầu tư PPP, nhất là trong lĩnh vực hạ tầng để chuẩn bị đón đầu tăng trưởng dài hạn.
Mở rộng không gian tăng trưởng
Đường cao tốc Hạ Long- Vân Đồn là một trong những mô hình đầu tư PPP thành công tại tỉnh Quảng Ninh. Với chiều dài hơn 60 km, dự án cao tốc này đã kết nối đồng bộ, tạo thành tuyến cao tốc dài nhất Việt Nam: Vân Đồn - Hạ Long - Hải Phòng - Hà Nội - Lào Cai có gần 600km.
Đây cũng là tuyến cao tốc duy nhất ở Việt Nam kết nối 3 sân bay là Nội Bài - Cát Bi - Vân Đồn với 3 khu kinh tế, một cửa khẩu quốc tế.
Ông Trần Văn Khoa - Ban Phát triển dự án tập đoàn Sun Group, chủ đầu tư dự án cho biết, trước đây, các phương tiện từ Hạ Long đi Móng Cái theo quốc lộ 18 cũ dài 160km với hơn 4 tiếng đồng hồ di chuyển. Hiện tại, thời gian này đã rút ngắn còn hơn 1 tiếng đồng hồ, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế. Tính chung quãng đường từ Hà Nội -Vân Đồn cũng chỉ còn hơn 2,5 tiếng.
Từ tuyến cao tốc này, những đường cao tốc ven sông, ven biển đã được đầu tư, kết nối tạo động lực mới đón dòng vốn lớn của các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu nghỉ dưỡng ven biển tại Vân Đồn, Quảng Yên… của tỉnh Quảng Ninh. Đồng thời, kết nối trục cao tốc phía Đông gồm 4 tỉnh, thành là Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương và Hưng Yên giàu tiềm năng phát triển với tốc độ tăng trưởng GRDP vượt trội so với tăng trưởng trung bình của khu vực đồng bằng sông Hồng và cả nước.
Hạ tầng đi trước mở đường cho không gian tăng trưởng mới là một trong những chủ trương xuyên suốt được thực hiện tại các địa phương trong cả nước. Chủ trương cần được tiếp tục thúc đẩy phát triển hơn nữa trong thời gian tới khi Việt Nam đặt ra mục tiêu tăng trưởng cao cho giai đoạn trung và dài hạn.
Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn lực đầu tư công hạn chế, việc thu hút đầu tư tư nhân thông qua mô hình PPP, nhất là vào hạ tầng có ý nghĩa quan trọng. Phân tích về nội dung này, ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng ADB cho biết: theo xu hướng chung, những nước có mức độ phát triển như Việt Nam, đầu tư công hàng năm phải ở ngưỡng tối thiểu từ 6 - 7% GDP thì mới duy trì hạ tầng cho phát triển dài hạn.
Phân bổ ngân sách của Việt Nam cho đầu tư công cũng nằm trong ngưỡng trên nhưng khi thực thi, hiệu quả chưa như mong muốn. Điều này khiến cho mức đầu tư thiếu hụt trong hạ tầng cần thiết, tác động đến thu hút đầu tư nước ngoài cũng như phát triển đầu tư trong nước gặp các điểm nghẽn về hạ tầng, năng lượng, giao thông, các chi phí vận hành, dịch vụ logistics. Thậm chí, việc phát triển các thị trường như thị trường xe hơi hay phát triển đô thị cũng đều gặp khó.
Như vậy có nghĩa là, khi đầu tư vào hạ tầng không đi trước để đón đầu, nền kinh tế sẽ gặp áp lực tăng trưởng dài hạn. Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng ADB cho rằng, cùng với những cải cách để thúc đẩy đầu tư công, có thể mạnh dạn tăng tỷ lệ đầu tư tư nhân trong hạ tầng; trong đó có thu hút đầu tư tư nhân qua mô hình PPP.
Khơi thông nguồn lực bằng cơ chế, chính sách
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, từ khi Luật PPP có hiệu lực, có 31 dự án được triển khai thực hiện, 11 dự án khác đang chuẩn bị đầu tư theo phương thức PPP. Những dự án này đều là dự án trọng điểm, quy mô lớn của quốc gia và các tỉnh, thành với tổng mức đầu tư khoảng 380.000 tỷ đồng. Trong đó, dự kiến huy động từ khu vực tư nhân khoảng 190.000 tỷ đồng; phần còn lại sử dụng vốn nhà nước.
Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tế, thu hút đầu tư PPP thời gian qua chưa đạt được kết quả như kỳ vọng. Có nhiều dự án ban đầu muốn làm theo mô hình PPP nhưng cuối cùng lại quay về phát triển theo đầu tư công bởi nhiều vướng mắc, rào cản liên quan đến thủ tục, cơ chế, chính sách; đến việc đảm bảo hài hoà lợi ích, rủi ro chia sẻ…
Trở lại với tỉnh Quảng Ninh - địa phương đã rất thành công trong thực hiện mô hình PPP, thu hút nguồn lực tư cho phát triển hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Kết quả này có được đến từ những đột phá trong cơ chế, chính sách mà điển hình, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân với cách làm sáng tạo và thực tiễn vừa giảm gánh nặng cho ngân sách vừa phù hợp với tình hình tài chính của nhà đầu tư.
Theo đó, trong nhiều dự án theo mô hình PPP, Quảng Ninh sử dụng một phần ngân sách để làm “vốn mồi” dẫn dắt nguồn vốn tư nhân. Dự án cao tốc Hạ Long- Vân Đồn được tách thành 2 dự án độc lập: đoạn Vân Đồn - Tiên Yên có chiều dài khoảng 16km do UBND tỉnh đầu tư; đoạn còn lại từ Tiên Yên - Móng Cái dài hơn 60km do tập đoàn Sun Group làm chủ đầu tư. Trước đó, ở dự án cao tốc Hạ Long - Hải Phòng dài 25 km, tỉnh đầu tư phần đường dài 19,8km, nhà đầu tư xây cầu Bạch Đằng.
Trong những quy định sửa đổi liên quan đến phương thức đầu tư PPP tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu (gọi tắt là Luật số 57) đã có hiệu lực thực thi từ ngày 15/1/2025, nhiều vướng mắc, rào cản đã được cởi gỡ nhằm khơi thông nguồn lực, thúc đẩy triển khai dự án PPP thời gian tới.
Một trong những mấu chốt được các nhà đầu tư quan tâm chính là đảm bảo hài hoà lợi ích - rủi ro chia sẻ. Nội dung này đã được xây dựng cơ bản từ Luật PPP năm 2020 và được làm rõ hơn ở Luật số 57.
Trên cơ sở đồng bộ hoá với Luật Đầu tư công sửa đổi cũng vừa có hiệu lực thực thi từ ngày 1/1/2025, một số điều trong Luật số 57 đã cụ thể hơn những chia sẻ phần tăng/giảm doanh thu của Nhà nước với các nhà đầu tư. Các nội dung liên quan cách thức chia sẻ, nguồn chia sẻ, thứ tự của việc sử dụng nguồn lực đó cũng được làm rõ. Đồng thời, trong trường hợp phải thực hiện chấm dứt sớm hợp đồng, thuộc nghĩa vụ Nhà nước phải lo cùng thì Nhà nước sẽ nhìn thấy nguồn để thực hiện.
Bên cạnh đó, quy định được sửa đổi trong Luật số 57 sẽ hợp lý hoá hơn về mặt thủ tục để đẩy nhanh quá trình triển khai dự án; bổ sung một số loại hình PPP với thủ tục đơn giản hơn; mở rộng lĩnh vực được triển khai mô hình PPP hay mở rộng quy mô dự án để các tỉnh, thành triển khai các dự án quy mô nhỏ với mẫu hồ sơ mời thầu, mẫu báo cáo nghiên cứu khả thi đã được quy định…
