Tôm Việt có nguy cơ mất thị phần tại thị trường Mỹ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 7/2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế 7 tháng đầu năm, giá trị xuất khẩu thủy sản đạt 6,22 tỷ USD, tăng trưởng mạnh 17,2%.

Về thị trường, VASEP cho biết, thị trường Mỹ ghi nhận giá trị xuất khẩu trong tháng 7 đạt 145,8 triệu USD, giảm 19,6% so với cùng kỳ, dù tính chung 7 tháng vẫn tăng 10,4%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ảnh hưởng của chính sách thuế đối ứng mà Mỹ dự kiến áp dụng từ tháng 8/2025 với mức lên tới 20%, cùng với thuế chống bán phá giá (CBPG) và thuế chống trợ cấp khiến cho việc xuất khẩu sang Mỹ bị xáo trộn, đơn hàng sụt giảm.

Đặc biệt, thuế CBPG tôm sơ bộ giai đoạn POR19 công bố đầu tháng 6 lên tới 33,29% cho nhiều doanh nghiệp như Stapimex, khiến niềm tin thị trường lung lay. Trường hợp kết quả này được giữ nguyên vào tháng 12, nguy cơ mất thị trường Mỹ với tôm Việt là hiện hữu.

Trong khi đó, thị trường Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc. Theo đó, tháng 7 xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ đạt 221,5 triệu USD, tăng 31,7%. Lũy kế 7 tháng đầu năm đạt 1,33 tỷ USD, tăng mạnh 42,6%.

VASEP đánh giá, Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu trở lại, đặc biệt là mặt hàng tôm và mực, tạo dư địa cho doanh nghiệp Việt tăng tốc trước thời điểm Mỹ áp thuế vào tháng 8. Đây cũng là kết quả của sự linh hoạt từ phía doanh nghiệp khi chủ động chuyển hướng, đẩy mạnh tiêu thụ tại các thị trường tăng trưởng tốt, đồng thời tận dụng FTA như RCEP, CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan.

Ngoài Mỹ và Trung Quốc, các thị trường Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và ASEAN đều tăng trưởng tích cực, cho thấy xu hướng dịch chuyển tiêu dùng toàn cầu có lợi cho thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh giá cả hợp lý và nguồn cung dồi dào.

Cũng theo VASEP, tôm tiếp tục là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đạt 2,49 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm, tăng trưởng 23,6% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, thị trường Mỹ đang bị bóp nghẹt bởi chính sách thuế, khiến doanh nghiệp có dấu hiệu chững lại đơn hàng. So với các đối thủ như Ecuador (thuế chỉ 15%) hay Indonesia và Philippines (19%), tôm Việt Nam đang dần mất lợi thế nếu thuế đối ứng 20% thực thi.

Ngành tôm đang bước vào giai đoạn khó khăn khi kết quả sơ bộ POR19 do Bộ Thương mại Mỹ công bố hồi tháng 6 cho thấy mức thuế CBPG tôm lên tới 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp lớn. Nếu mức thuế này không được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng vào tháng 12, tôm Việt có nguy cơ bị loại khỏi thị trường Mỹ.

Dự báo cả năm, xuất khẩu tôm có thể đạt 3,6-3,8 tỷ USD trong kịch bản doanh nghiệp tiếp tục khai thác tốt thị trường châu Á, EU, các nước CPTPP và đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng sang Nhật Bản.

VASEP cũng cho biết, theo thông tin mới nhất từ Mỹ, từ ngày 7/8/2025, mức thuế đối ứng 20% sẽ chính thức có hiệu lực tại thị trường này với các mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam trong đó có thủy sản.

So với các đối thủ như Ecuador (thuế 15%), Philippines và Indonesia (19%), hay Thái Lan (19%), thủy sản Việt Nam đang chịu mức thuế cao nhất. Đặc biệt, cơ chế thuế chống thuế khi phải tính thêm các loại thuế khác như thuế CBPG, chống trợ cấp và thêm rào cản kỹ thuật như quy định tương đương theo Luật bảo vệ động vật biển (MMPA), càng khiến cho sản phẩm thủy sản của Việt Nam rơi vào vùng cạnh tranh yếu thế hơn.

VASEP cho rằng, nguy cơ mất thị phần tại thị trường Mỹ, đặc biệt với tôm và cá ngừ là hoàn toàn có thật nếu ngành tôm Việt bị áp thuế CBPG mức cao 33,29% như phán quyết sơ bộ. Đối với cá ngừ, vốn đã khó về nguyên liệu lại thêm mức thuế cao hơn so với Ecuador, Philipin và Indonesia lại càng thêm yếu thế.

VASEP dự báo, trong 6 tháng cuối năm, bức tranh xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ "vừa thách thức vừa kỳ vọng". Thách thức đến từ chính sách thuế đôi ứng 20% của Mỹ bắt đầu có hiệu lực từ 7/8, nguy cơ mất thị trường tôm và hạn chế với cá ngừ, cùng với các bất ổn địa chính trị và đứt gãy chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, VASEP cho rằng, cơ hội vẫn rộng mở. Sự hồi phục mạnh mẽ của thị trường Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cùng với tín hiệu gỡ bỏ rào cản kỹ thuật từ EU, mở ra dư địa tăng trưởng cho các dòng sản phẩm chế biến sâu. Các hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục tạo lợi thể thuế quan vượt trội so với các nước đối thủ.

“Dự báo cả năm 2025, xuất khẩu thủy sản có thể đạt khoảng 9 tỷ USD-9,2 tỷ USD. Trong đó, tôm kỳ vọng 3,6-3,8 tỷ USD, cá tra 1,8 tỷ USD, cá ngừ khoảng 850-900 triệu USD và các hải sản khác đóng góp gần 3 tỷ USD. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động nguyên liệu, nâng cao chất lượng, đầu tư công nghệ chế biến và đa dạng hóa thị trường, nhất là thị trường ngách trong CPTPP, ASEAN và nội khối châu Á”, bà Lệ Hằng – Phó Tổng thư ký VASEP nhận định.