Tồn tại nào trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp?

Nhiều yếu tố tác động

Tại Việt Nam, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo liên tục ghi nhận các sự thay đổi mạnh mẽ, bền vững. Theo đó, các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cũng đã liên tục mở rộng về quy mô, chiều sâu, góp phần tạo ra môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo để các doanh nghiệp phát triển nhanh, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của xã hội.

Qua ghi nhận thực tế, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự xuất hiện của các doanh nghiệp tiên phong ứng dụng công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới, sẵn sàng cạnh tranh trên thị trường. Theo báo cáo chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu 2025 do Startup Blink công bố, Việt Nam đứng hạng 55, tăng một bậc so với năm trước và là năm thứ ba liên tiếp thăng hạng. tiếp tục thể hiện chất lượng hệ sinh thái khởi nghiệp.

Đến nay, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam được đánh giá ngày càng đa dạng và chuyên sâu. Trong đó có nhiều lĩnh vực tăng trưởng mạnh mẽ như công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo, giáo dục, y tế. Việt Nam đang khẳng định vị thế là một trong những trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năng động hấp dẫn nhất khu vực.

Tại SURF 2025, ông Hoàng Minh – Thứ trưởng Bộ KH&CN cho rằng bên cạnh những thành quả đạt được, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó có những yếu tố nổi bật như số lượng các tổ chức, cá nhân khởi nghiệp còn thấp, số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo chỉ ở mức 0,4% trong tổng số doanh nghiệp, đến nay chỉ có 2 kỳ lân, khả năng mở rộng ra thị trường quốc tế còn thấp,...

Ngoài ra, dòng vốn đầu tư mạo hiểm những năm gần đây có xu hướng giảm và sự tham gia của dòng vốn đầu tư mạo hiểm trong nước còn rất thấp, mối tương tác giữa các thành tố trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam còn chưa bền vững, hoạt động khởi nghiệp đa phần còn tự phát, thiếu tính định hướng, thiếu bài bản. Từ đây, các doanh nghiệp khởi nghiệp phần lớn còn nhỏ bé, chưa đủ năng lực cạnh tranh trong khu vực, cũng chưa khai thác một cách có hiệu quả các kết quả nghiên cứu cũng như trí thức của bản địa,...

“Những hạn chế nêu trên, một phần do các quy định pháp lý liên quan đến khởi nghiệp chưa được đầy đủ, chưa đồng bộ từ trung ương đến địa phương, chưa đáp ứng yêu cầu trước sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng như của hoạt động khởi nghiệp”, ông Hoàng Minh nói.

Động lực nào để hệ sinh thái phát triển bền vững?

Thời gian tới, ông Hoàng Minh cho biết Bộ KH&CN sẽ phối hợp xây dựng các văn bản hướng dẫn, tham mưu trình Quốc hội trong năm 2025 về các vấn đề hình thành hệ thống các trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hỗ trợ đổi mới sáng tạo cấp quốc gia, đến cấp bộ, ngành, địa phương. Đặc biệt, Việt Nam sẽ hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm, ở cấp trung ương, địa phương. nhà nước sẽ bỏ tiền vào quỹ, góp vốn với các quỹ, cho phép các quỹ ở cấp địa phương được thuê các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước được vào quỹ.

Theo đó, quỹ đầu tư mạo hiểm của Nhà nước sẽ chấp nhận rủi ro theo chương trình đầu tư, không tính rủi ro cho từng dự án, miễn trừ trách nhiệm trong quá trình triển khai. Ngoài ra, dự thảo còn có tổ chức thị trường chứng khoán chuyên nghiệp dành cho khởi nghiệp sáng tạo.

“Các dự án khởi nghiệp có thể lên sàn và thu hút đầu tư một cách công khai, minh bạch,...”, ông Minh cho hay.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao nhiệm vụ, giải pháp xây dựng Đề án quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Trong đó, trung rà soát, bổ sung một số nội dung trọng điểm như nâng cao nhận thức của người dân về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; nghiên cứu hoàn thiện thể chế chính sách; nhấn mạnh quan điểm của Đề án là lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong toàn xã hội, toàn dân tham gia khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số. Đặc biệt là xác định khởi nghiệp gắn với phát triển nhanh và bền vững đất nước, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng GDP và tăng trưởng năng suất lao động.

Tại cuộc họp với các bộ, ngành về Đề án quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho rằng Đề án cần tập trung vào khởi nghiệp sáng tạo dựa trên công nghệ, nền tảng số, hỗ trợ từ giai đoạn ươm mầm ý tưởng đến sản xuất thử và thương mại hóa. Trong đó, có cơ sở pháp lý cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ từ đầu đến cuối, phải nuôi dưỡng, ươm mầm, cho đến khi có thể hình thành, nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa.