Tổng Bí thư Tô Lâm và tầm nhìn chiến lược cho ngành y tế

Hôm nay (27/2), ngành Y tế Việt Nam kỷ niệm 70 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (1955-2025) – một cột mốc quan trọng tôn vinh những người đã, đang và sẽ tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Trong bối cảnh đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra những hướng đi mang tầm nhìn chiến lược nhằm đổi mới và phát triển bên vững ngành y tế nước nhà.

Từ xưa đến nay, y đức luôn là giá trị cốt lõi của người thầy thuốc. Lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Lương y phải như Từ mẫu" không chỉ là kim chỉ nam mà còn là sứ mệnh thiêng liêng mà mỗi y, bác sĩ, điều dưỡng viên đều khắc ghi. Họ không đơn thuần là những người chữa bệnh, mà còn là chỗ dựa tinh thần, là điểm tựa giúp bệnh nhân vượt qua khó khăn, giành lại sự sống.

Nhìn lại chặng đường đã qua, ngành Y tế Việt Nam không ngừng lớn mạnh cả về chất và lượng. Đội ngũ y bác sĩ không chỉ đảm bảo công tác khám chữa bệnh thường ngày mà còn đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong những thời điểm khó khăn. Từ các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc đến những đợt dịch bệnh nguy hiểm như SARS, COVID-19, hình ảnh những "người lính áo trắng" xông pha nơi tuyến đầu đã trở thành biểu tượng của lòng quả cảm và sự hy sinh.

Xây dựng nền y tế hiện đại, nhân văn

Ngày 25/2 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tham dự Lễ khánh thành hai tòa nhà quan trọng trong hệ thống y tế: Viện Bảo vệ, Chăm sóc sức khỏe Cán bộ Trung ương và Viện Lâm sàng các bệnh truyền nhiễm thuộc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Sự kiện đánh dấu bước tiến trong phát triển hạ tầng y tế, đồng thời là dịp để người đứng đầu Đảng đưa ra những định hướng chiến lược cho toàn ngành Y tế Việt Nam trong giai đoạn tới.

Tại sự kiện, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong quản lý y tế, không chỉ để nâng cao chất lượng chuyên môn, mà còn để cải thiện trải nghiệm của người bệnh. Đây là một yêu cầu cấp thiết khi hệ thống y tế ngày càng chịu áp lực lớn từ sự gia tăng nhu cầu khám chữa bệnh, già hóa dân số, cũng như những thách thức từ dịch bệnh và biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, việc đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục là một trong những trọng tâm được Tổng Bí thư đề cập. Trong bối cảnh nhiều người dân vẫn còn e ngại vì các quy trình rườm rà, mất thời gian, việc tinh giản thủ tục không chỉ giúp giảm tải áp lực cho cơ sở y tế mà còn tạo điều kiện để bác sĩ, nhân viên y tế tập trung vào chuyên môn, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

Một điểm nhấn quan trọng trong chỉ đạo của Tổng Bí thư là ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số vào công tác khám chữa bệnh. Thực tế, việc triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, ứng dụng AI trong chẩn đoán, hay phát triển mô hình bệnh viện thông minh đã được một số cơ sở y tế thực hiện. Tuy nhiên, để chuyển đổi số thực sự tạo ra đột phá, cần có sự đồng bộ từ hạ tầng kỹ thuật đến đào tạo nguồn nhân lực.

Bên cạnh đó, một vấn đề không thể bỏ qua là đảm bảo an toàn dữ liệu y tế, bảo mật thông tin cá nhân của bệnh nhân khi số hóa hồ sơ bệnh án. Nếu không có giải pháp quản lý chặt chẽ, nguy cơ rò rỉ thông tin có thể gây ra những hậu quả khôn lường.

Nhắc đến yếu tố con người, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh việc đào tạo đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế có bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn giỏi, y đức trong sáng. Đây không chỉ là yêu cầu về năng lực mà còn là vấn đề đạo đức nghề nghiệp, bởi mỗi cán bộ y tế không đơn thuần là một người làm chuyên môn mà còn là điểm tựa tinh thần cho bệnh nhân.

Những năm gần đây, không ít vụ việc tiêu cực trong ngành y tế đã gây bức xúc dư luận, ảnh hưởng đến niềm tin của người dân. Do đó, việc xây dựng một đội ngũ "hồng và chuyên" – vừa có đạo đức nghề nghiệp, vừa giỏi chuyên môn – chính là nền tảng để phát triển ngành y tế bền vững, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Cần đầu tư mạnh mẽ hơn

Trước đó, tại buổi làm việc với Bộ Y tế nhân ngày Thầy thuốc Việt Nam, Tổng Bí Thư Tô Lâm cũng nhấn mạnh, ngành y tế không phải chỉ là khám chữa bệnh mà phải là phòng ngừa bệnh tật. Ngành y tế có công tác y tế dự phòng nhưng chưa đáp ứng được như mong muốn. Qua phòng chống dịch COVID-19 và một số đợt dịch bệnh khác vừa qua, ngành y tế đã bộc lộ những hạn chế yếu kém của công tác phòng chống dịch, nhất là trong y tế dự phòng. Cần tập trung đánh giá để rút ra những bài học trong công tác chỉ đạo, công tác chuyên môn. Cùng với đó, công tác phòng chống các bệnh thông thường (ung thư, tim mạch, nội tiết, gan, phổi...) cũng đang gặp nhiều khó khăn cần khắc phục sớm.

Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh vấn đề y đức trong ngành là một yêu cầu cần được quan tâm giải quyết. Đâu đó vẫn có những thầy thuốc, người trong ngành y thiếu trung thực trong hành nghề, thậm chí đạo đức nghề nghiệp kém, thiếu trách nhiệm với người bệnh, phân biệt đối xử trong khám, điều trị bệnh, thiếu trách nhiệm, thờ ơ trước nỗi đau của người bệnh, vụ lợi, đặt lợi ích vật chất lên trên trách nhiệm của thầy thuốc. Còn hay không những thầy thuốc không có bằng cấp thật, chạy thành tích, đánh cắp đề tài, công trình nghiên cứu của đồng nghiệp, chỉ lo toan lợi ích cá nhân... và nguy hiểm nhất là quên thực hiện lời Bác dạy đối với cán bộ ngành y.

Đáng nói, theo Tổng Bí thư, hệ thống y tế cơ sở của chúng ta cũng còn nhiều hạn chế, bất cập. Đầu tư cho y tế tuyến cơ sở chưa đáp ứng nhu cầu thực tế; nhiều trạm y tế xã, trung tâm y tế huyện chưa được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại; tình trạng thiếu hụt thuốc, vật tư y tế vẫn xảy ra, đặc biệt tại các vùng nông thôn và miền núi. Tuyến y tế cơ sở hiện luôn thiếu bác sĩ và nhân lực. Một số vùng khó khăn vẫn gặp trở ngại trong việc triển khai tiêm chủng mở rộng do địa hình phức tạp, nhân viên y tế hạn chế. Hệ thống y tế cơ sở yếu nên để xảy ra tình trạng quá tải ở bệnh viện công, tuyến trên. Ảnh hưởng lớn đến chất lượng khám chữa bệnh.

Về nguồn lực, theo Tổng Bí thư Tô Lâm, dù chúng ta đã có hệ thống đào tạo y khoa phát triển, nhưng ngành y tế vẫn đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực, thiếu các chuyên khoa đặc thù, nhất là tại vùng sâu, vùng xa. Thu nhập của nhân viên y tế, nhất là ở bệnh viện công, còn thấp so với khối lượng công việc và mức độ rủi ro. Điều này khiến nhiều bác sĩ, y tá giỏi chuyển sang khu vực tư nhân hoặc ra nước ngoài làm việc. Các địa phương vùng sâu, vùng xa, hải đảo gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân viên y tế. Khả năng chuyên môn có sự chênh lệch lớn giữa các tuyến.

Không chỉ an sinh xã hội mà còn là động lực kinh tế

Từ hàng chục năm trước, chúng ta đã khẳng định: “Nghề y là một nghề đặc biệt, cần được tuyển chọn, đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt”. Thế nhưng, nhìn lại thực tế, trong bốn yếu tố cấu thành nên sự “đặc biệt” ấy, mới chỉ có tuyển chọn và đào tạo được chú trọng, còn sử dụng và đãi ngộ vẫn là những khoảng trống chưa được lấp đầy.

Hiện ngành y đang bước vào một giai đoạn đầy thách thức, khi hệ thống y tế phải song hành cùng sự phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của người dân và thích nghi với xu thế toàn cầu. Nếu như một hệ thống y tế mạnh là điều kiện tiên quyết để đảm bảo chất lượng sống của người dân và sự ổn định của quốc gia, thì việc xây dựng chính sách sử dụng và đãi ngộ xứng đáng cho đội ngũ y bác sĩ không chỉ là một yêu cầu cấp bách, mà còn là một bước đi chiến lược.

Do vậy, bài toán đặt ra không chỉ là giữ chân nhân tài, mà còn phải tạo động lực để họ toàn tâm toàn ý cống hiến. Khi ngành y vẫn còn những “khoảng trống” trong chính sách đãi ngộ, thì lời khẳng định về tính “đặc biệt” của nghề y vẫn chỉ là một tuyên bố dang dở.

Câu chuyện được Tổng Bí thư Tô Lâm nhắc đến tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 của Quốc hội khóa XV không chỉ là một sự so sánh đơn thuần, mà còn là một bài học sâu sắc về sự phát triển của ngành y tế. Nếu 50 - 60 năm trước, được chữa bệnh tại Bệnh viện Chợ Rẫy là một ước mơ của nước bạn, thì nay, chính chúng ta lại mong muốn được sang họ khám bệnh. Sự thay đổi này phản ánh thực trạng rằng, dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng ngành y nước ta vẫn chưa đạt được bước tiến vượt bậc như kỳ vọng.

Không chỉ đóng vai trò đảm bảo sức khỏe cộng đồng, ngành y còn mang trong mình tiềm năng trở thành một lĩnh vực kinh tế quan trọng. Với sự phát triển của mô hình y tế tư nhân, du lịch y tế, và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cao cấp, y tế không chỉ tiêu tốn ngân sách mà còn có thể trở thành ngành tạo ra nguồn thu lớn, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế.

Bài học từ các nước láng giềng cho thấy, một hệ thống y tế phát triển không thể chỉ dựa vào khẩu hiệu hay những cam kết trên giấy tờ. Đã đến lúc cần có những bước đi thực chất, quyết liệt để đảm bảo rằng trong tương lai, chính chúng ta sẽ không phải ngưỡng mộ hệ thống y tế của nước khác, mà tự hào về chính những gì mình đang có.

Có thể khẳng định, việc đẩy mạnh phát triển ngành y tế không phải trách nhiệm của riêng ngành y tế, mà đòi hỏi sự đồng hành của cả hệ thống chính trị, các bộ ngành liên quan và toàn xã hội. Chỉ khi có sự đầu tư đúng mức, quyết tâm đổi mới mạnh mẽ, chúng ta mới có thể xây dựng một nền y tế không chỉ vững chắc về an sinh xã hội mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, khẳng định vị thế quốc gia trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.