TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu): Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực?

Ghi nhận từ doanh nghiệp cho thấy, trong những năm gần đây, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) đã đạt được những bước tiến đáng kể trong việc phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Thành phố nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động đang thay đổi nhanh chóng.

Gắn kết nhà trường với doanh nghiệp

Tính đến tháng 6/2025, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) có 41 đơn vị tham gia hoạt động GDNN, đào tạo hơn 30 ngành nghề cơ bản đáp ứng nhu cầu và phục vụ cho phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn.

Các cơ sở này được phân bổ tại nhiều xã, phường, tập trung vào các ngành nghề phù hợp với định hướng phát triển kinh tế của TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) như: kỹ thuật công nghiệp, công nghệ thông tin, du lịch – dịch vụ, logistics, và nông nghiệp công nghệ cao. Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) cũng tạo điều kiện hỗ trợ đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và phối hợp đào tạo nguồn lao động theo đặt hàng của doanh nghiệp.

Theo Trung tâm Dịch vụ việc làm TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu), nhu cầu nhân lực trong năm 2025 của khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu khoảng 15.000 vị trí việc làm, tập trung ở 3 lĩnh vực: thương mại - dịch vụ, công nghiệp - xây dựng, nông - lâm - thủy sản. Trên địa bàn TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) hiện có gần 100 dự án, nhà máy cơ khí đang hoạt động, đây là cơ hội lớn cho lực lượng lao động dôi dư tìm việc làm mới.

Đáng chú ý, mối liên kết giữa các cơ sở GDNN và doanh nghiệp tại TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) ngày càng được củng cố và đi vào chiều sâu với mô hình đào tạo kép, nơi học sinh, sinh viên không chỉ học lý thuyết tại trường mà còn thực hành trực tiếp tại các doanh nghiệp. Điều này mang lại nhiều lợi ích thiết thực giúp doanh nghiệp tham gia vào quá trình xây dựng và điều chỉnh chương trình đào tạo, đảm bảo nội dung phù hợp với công nghệ, thiết bị và quy trình sản xuất thực tế.

Đồng thời, học sinh, sinh viên có cơ hội thực hành, cọ xát với môi trường làm việc thực tế, tích lũy kinh nghiệm ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, góp phần rút ngắn thời gian thích nghi sau khi ra trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp cam kết tuyển dụng học sinh, sinh viên sau khi tốt nghiệp nếu các em đáp ứng được yêu cầu về năng lực và thái độ làm việc. Qua đó, giải quyết bài toán việc làm cho người học và cung cấp nguồn nhân lực ổn định cho doanh nghiệp.

Mặt khác, một số doanh nghiệp chủ động đặt hàng các cơ sở GDNN đào tạo nguồn nhân lực theo yêu cầu cụ thể của mình, từ đó đảm bảo chất lượng và số lượng lao động cần thiết.

Trao đổi với DĐDN, ông Phạm Văn Triêm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) nhìn nhận, thông thường, hầu hết các cơ sở GDNN đều có các hình thức hợp tác nhất định với doanh nghiệp, từ việc tổ chức kiến tập, thực tập đến việc xây dựng chương trình đào tạo chung. Sự liên kết này không chỉ diễn ra ở cấp độ trường – doanh nghiệp mà còn được thúc đẩy thông qua các hiệp hội ngành nghề và các chương trình của TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu).

Sự liên kết giữa cơ sở GDNN và doanh nghiệp đã mang lại những hiệu quả rõ rệt, đặc biệt trong việc mở rộng cơ hội tiếp cận thực tiễn cho người học và đáp ứng nhu cầu thị trường. Thông qua việc liên kết, các cơ sở GDNN có thể tiếp cận công nghệ, máy móc, thiết bị hiện đại từ doanh nghiệp để nâng cao chất lượng thực hành. Đội ngũ giáo viên, giảng viên cũng có cơ hội được bồi dưỡng, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới từ các chuyên gia, kỹ sư của doanh nghiệp.

Học sinh, sinh viên được tiếp cận sớm với môi trường làm việc chuyên nghiệp, rèn luyện kỹ năng mềm (kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề) và kỹ năng cứng (vận hành máy móc, quy trình sản xuất). Điều này giúp các em tự tin hơn khi tìm kiếm việc làm sau này.

Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn được thiết kế riêng cho người lao động, giúp họ nâng cao tay nghề, cập nhật công nghệ mới, từ đó tăng năng suất lao động và thu nhập. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc CMCN 4.0, việc đào tạo lại và đào tạo bổ sung cho người lao động là cực kỳ cần thiết.

Liên kết doanh nghiệp giúp các cơ sở GDNN nắm bắt được nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Thay vì đào tạo tràn lan, các trường tập trung vào những ngành nghề mà doanh nghiệp đang thiếu hụt hoặc có nhu cầu cao. Điều này không chỉ giúp người học dễ dàng có việc làm mà còn giảm thiểu tình trạng thiếu hụt lao động chất lượng cao cho doanh nghiệp.

Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp lớn trên địa bàn TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) đã chủ động hợp tác với các trường để tuyển dụng lao động ngay từ khi còn học, đặc biệt trong các lĩnh vực như sản xuất hóa dầu, cơ khí, điện, điện tử, logistics và du lịch chất lượng cao.

“Riêng đối với Hiệp hội còn hợp tác với Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục công nghiệp (bộ Công Thương) để đào tạo cải thiện chất lượng sản phẩm, phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ cho người lao động trong các doanh nghiệp của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa”, ông Triêm cho hay.

“Đòn bẩy” chính sách

Để thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) đã và đang triển khai nhiều chính sách đồng bộ và quyết liệt.

Minh chứng, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) có các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng để thu hút các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực GDNN, đặc biệt là các ngành nghề công nghệ cao.

Thúc đẩy mạnh mẽ các hình thức hợp tác công - tư trong đào tạo nghề, khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu rộng vào toàn bộ chu trình đào tạo, từ xây dựng chương trình đến tuyển dụng.

Hỗ trợ học phí, học bổng cho học sinh, sinh viên theo học các ngành nghề trọng điểm, ngành nghề khó tuyển sinh nhưng thị trường có nhu cầu. Đặc biệt quan tâm đến chính sách hỗ trợ cho đối tượng yếu thế, người dân tộc thiểu số.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ giáo viên, giảng viên GDNN về kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm, và đặc biệt là kỹ năng thực hành công nghệ mới.

Khuyến khích giáo viên tham gia thực tập, làm việc tại doanh nghiệp để cập nhật kiến thức thực tế và nâng cao tay nghề. Có chính sách đãi ngộ, thu hút những người có kinh nghiệm thực tiễn từ doanh nghiệp, các chuyên gia đầu ngành tham gia giảng dạy tại các cơ sở GDNN.

Dành ngân sách địa phương để đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tại các cơ sở GDNN theo hướng hiện đại, đồng bộ, tiệm cận với công nghệ của các doanh nghiệp hàng đầu. Đồng thời, kêu gọi doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế và các nhà tài trợ cùng chung tay đầu tư vào cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và giảng dạy, xây dựng các phòng học ảo, thư viện điện tử, nền tảng học trực tuyến. Đẩy mạnh chuyển đổi từ đào tạo theo kiến thức sang đào tạo theo năng lực thực hiện, tập trung vào kỹ năng nghề nghiệp thực tế mà doanh nghiệp cần.

Tăng cường thời lượng thực hành, thực tập tại doanh nghiệp. Chuẩn hóa đầu ra của quá trình đào tạo, đảm bảo người học sau khi tốt nghiệp có đủ năng lực làm việc. Có thể mời đại diện doanh nghiệp tham gia vào quá trình đánh giá.

Cùng với đó, Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp các sở ngành TP Hồ Chí Minh xây dựng chiến lược và kế hoạch để nghiên cứu, dự báo nhu cầu nguồn nhân lực trong ngắn hạn và dài hạn khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu. Từ đó, tham mưu cho Thành phố về định hướng phát triển các ngành nghề đào tạo trọng điểm trên địa bàn, đặc biệt là khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu.

Đặc biệt, tham mưu các chính sách ưu đãi, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực GDNN tại TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu). Đề xuất các chính sách học bổng, hỗ trợ học phí, hỗ trợ khởi nghiệp cho học sinh, sinh viên GDNN.

Các cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý GDNN. Các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chương trình, quy chế đào tạo tại các cơ sở GDNN.

Chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả mối liên kết giữa cơ sở GDNN và doanh nghiệp. Tham mưu việc đổi mới chương trình, phương pháp đào tạo theo hướng linh hoạt, hiện đại, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động và hội nhập quốc tế. Tham mưu các giải pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò, vị trí của GDNN, thay đổi tư duy “trọng bằng cấp hơn kỹ năng”. Tổ chức các hoạt động tư vấn, hướng nghiệp chuyên sâu cho học sinh phổ thông, giúp các em lựa chọn ngành nghề phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu thị trường lao động.

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Tuy nhiên, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) vẫn phải đối mặt với một số thách thức về sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Nhu cầu nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành công nghệ cao, đòi hỏi trình độ và kỹ năng chuyên sâu. Cạnh tranh thu hút nhân tài từ các địa phương khác và các vùng kinh tế trọng điểm. Tư duy xã hội vẫn còn tồn tại định kiến về giáo dục nghề nghiệp so với giáo dục đại học.

Để vượt qua những thách thức này, TP Hồ Chí Minh (khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu) cần tiếp tục kiên trì thực hiện các chính sách đã đề ra, đồng thời linh hoạt điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế. Việc đầu tư vào con người là đầu tư bền vững nhất, mang lại giá trị lâu dài cho sự phát triển của TP Hồ Chí Minh nói chung khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu nói riêng.