Truyền thông ngành thực phẩm: Những giải pháp phát triển bền vững

Chia sẻ tại hội thảo “Truyền thông ngành thực phẩm TP HCM: Nhận diện khủng hoảng và giải pháp phát triển bền vững” tổ chức sáng ngày 4/6, bà Lý Thị Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP HCM nhấn mạnh: “Trong bối cảnh mạng xã hội phát triển vượt bậc, truyền thông đã trở thành con dao hai lưỡi với ngành thực phẩm. Nhiều vụ việc quảng cáo sai sự thật, phát ngôn thiếu trách nhiệm từ KOL/KOC, cùng thông tin thất thiệt lan truyền chóng mặt, không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng doanh nghiệp mà còn gây hoang mang cho người tiêu dùng và làm tổn hại uy tín toàn ngành”.

Tuy nhiên, bà Chi cũng cho biết các doanh nghiệp Hội viên của Hội Lương thực Thực phẩm TP HCM đặc biệt chú trọng đến yếu tố truyền thông, chủ động về công bố thông tin sản phẩm. Đâu đó, chỉ có một số ít những sản phẩm là chưa đáp ứng đến chỉ tiêu an toàn, chỉ tiêu chất lượng, làm ảnh hưởng đến uy tín của các doanh nghiệp ngành thực phẩm, nhưng đó chỉ là thiểu số. Thông qua Hội Lương thực Thực phẩm TP HCM, bà Chi khẳng định bất khi nào các hội viên cũng sẵn sàng hợp tác để tiếp nhận thông tin phản hồi từ thị trường, người tiêu dùng, đặc biệt hợp tác để đưa ra các công bố thông tin chính thức, đảm bảo tính xác thực của thông tin.

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Trọng Dũng - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, cảnh báo rằng hiện tượng báo hóa mạng xã hội, hay “truyền thông bẩn” đang ngày càng phổ biến. Ông đề nghị các cơ quan báo chí chính thống cần tăng cường vai trò kiểm chứng, đồng hành cùng các cơ quan chức năng và doanh nghiệp để bảo vệ sự thật và bảo vệ người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết, với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa, báo chí và truyền thông, Sở Văn hóa và Thể thao TP HCM luôn nỗ lực đồng hành cùng các cơ quan chức năng, các sở ngành, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan báo chí nhằm xây dựng hệ sinh thái truyền thông minh bạch - trách nhiệm - nhân văn.

"Chúng tôi cam kết tiếp tục tăng cường phối hợp liên ngành, đẩy mạnh công tác quản lý truyền thông, hỗ trợ các hoạt động tuyên truyền về văn hóa kinh doanh chân chính, nâng cao ý thức trách nhiệm xã hội trong ngành thực phẩm, và đặc biệt là đồng hành cùng báo chí trong việc lan tỏa những giá trị tích cực", ông Hồi nhấn mạnh.

Nhìn ở góc độ chuyên môn, ông Nguyễn Thanh Đảo - Phó Chủ tịch Hội Quảng cáo Việt Nam, Chủ tịch Hội Quảng cáo TP HCM chia sẻ nhận định chung của các chuyên gia rằng: Khủng hoảng truyền thông ngành thực phẩm hiện nay không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã mang tính hệ thống. Từ những vụ quảng cáo sai sự thật, thông tin thiếu kiểm chứng bởi KOL/KOC, đến sự lan truyền tin giả trên mạng xã hội và một số cơ quan truyền thông thiếu trách nhiệm, tất cả đã tạo ra hiệu ứng domino, làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và cả hình ảnh quốc gia.

Theo ông Đảo, có ba nhóm nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này: Thứ nhất, yếu kém trong kiểm soát nội dung truyền thông, đặc biệt là tình trạng KOL/KOC quảng bá sản phẩm không qua kiểm chứng, mạng xã hội thúc đẩy tin tức giật gân, sai lệch.

Thứ hai, sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp lý và giám sát. Pháp luật hiện hành chưa đủ mạnh, còn thiếu cơ chế phối hợp liên ngành, chậm cập nhật thực tế truyền thông số.

Thứ ba, tâm thế bị động từ phía doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp chưa chủ động xây dựng hệ thống truyền thông phòng ngừa rủi ro, thiếu minh bạch thông tin và chưa sẵn sàng ứng phó khủng hoảng.

Ở góc độ vừa là đại diện cơ quan quản lý, vừa là nhà khoa học, PGS TS Phạm Khánh Phong Lan, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở An toàn Thực phẩm TP HCM chia sẻ bên lề với báo chí, theo quan điểm bà, các khung khổ và quy định pháp lý về quảng cáo, truyền thông thực phẩm khá rõ. Điều quan trọng là doanh nghiệp chủ động nắm bắt và tuân thủ.

Bà Phong Lan cũng cho biết hiện TP HCM có ít nhất 300 hồ sơ của doanh nghiệp công bố sản phẩm thực phẩm đang nộp phiếu chờ. Điều đó cho thấy sự phục hồi trong hoạt động của doanh nghiệp và tinh thần sôi động sẵn sàng công bố, đưa sản phẩm ra thị trường. Một mặt khác cũng do số lượng nhiều mà trên chỉ là một con số đơn cử, nên việc xét hồ sơ sẽ cần thời gian.

"Doanh nghiệp lưu ý, những thông tin quảng cáo, truyền thông sản phẩm mà chất lượng rất đặc biệt, quá tốt, giá thành quá rẻ, gây hiệu ứng "viral" (lan tỏa) cao thì tất nhiên chúng tôi là cơ quan quản lí, sẽ chú ý để có thể kiểm tra trước", PGS TS Phạm Khánh Phong Lan nhấn mạnh.

Theo ông Phan Minh Thông, Tổng Giám đốc Phúc Sinh Group, với sản phẩm xuất khẩu đi hơn 100 nước, trong đó có tỷ trọng xuất khẩu lớn ở châu Âu, Phúc Sinh ý thức rất cao và từ sớm về việc công bố thông tin chất lượng sản phẩm đáp ứng các chuẩn mực của các thị trường. Trong nước, Phúc Sinh có lẽ là nhà sản xuất hiếm hoi dám công bố sản phẩm cà phê K Coffee của mình là 100% nguyên chất, ông Thông cho biết. Theo đó, ông khẳng định an toàn thực phẩm là sống còn đối với doanh nghiệp thực phẩm kinh doanh B2B lẫn kinh doanh B2C. Đó không chỉ là uy tín của riêng doanh nghiệp, của ngành hàng, của thương hiệu quốc gia và đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp đối với người tiêu dùng.

Tựu trung, các giải pháp và kiến nghị với các cơ quan chức năng từ doanh nghiệp, theo ông Trần Hoàng - Tổng Biên tập tạp chí Doanh nhân Sài Gòn, cần thiết lập thành một hệ giải pháp toàn diện, gồm:

Hoàn thiện hành lang pháp lý: Sớm sửa đổi Luật An toàn thực phẩm, Luật Quảng cáo, đồng thời ban hành Bộ Quy tắc Truyền thông Trách nhiệm ngành thực phẩm, quy định rõ vai trò, quyền hạn và trách nhiệm pháp lý của KOL/KOC và các bên liên quan trong chuỗi truyền thông.

TP HCM cần có những hoạt động, chương trình riêng để xây dựng hình ảnh ngành thực phẩm thành phố, trong đó nên thành lập cơ quan kiểm định thông tin thực phẩm độc lập, có khả năng xác minh dữ liệu khoa học, phản hồi nhanh và minh bạch tới báo chí, doanh nghiệp, người tiêu dùng.

Doanh nghiệp thực phẩm thành phố cần nêu cao hơn nữa trách nhiệm và chuyển từ phản ứng bị động sang chủ động minh bạch bằng nhiều giải pháp. Doanh nghiệp không chỉ quảng bá thương hiệu, mà cần “kiến tạo ảnh hưởng tích cực”, hợp tác với báo chí chính thống, sử dụng KOL có chuyên môn và thực hiện đào tạo định kỳ để đảm bảo thông tin đúng sự thật.

Ngoài ra, ông Hoàng cũng kêu gọi TP HCM cần đi đầu trong việc xây dựng hệ sinh thái truyền thông thực phẩm hiện đại, minh bạch và trách nhiệm, thông qua các sáng kiến như giải thưởng, như giải thưởng truyền thông minh bạch, hệ thống đăng ký KOL có chứng nhận đạo đức, và ứng dụng dữ liệu lớn để giám sát chất lượng truyền thông ngành F&B.