Gửi bình luận
Mặc dù quá trình triển khai Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021 - 2030 đã có nhiều kết quả bứt phá, song việc triển khai vẫn còn nhiều vấn đề “trăn trở”.
Mặc dù Luật Nhà ở năm 2023 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có nhiều điều chỉnh tích cực nhưng vẫn còn tồn tại những điểm chưa thực sự phù hợp.
Thứ nhất, quỹ đất phát triển nhà ở xã hội vẫn hạn hẹp. Nhiều địa phương chưa bố trí quỹ đất hợp lý cho phát triển nhà ở xã hội. Một số nơi đã bố trí quỹ đất nhưng thiếu cơ sở hạ tầng, không phù hợp để triển khai dự án. Phần lớn chủ đầu tư phải tự tìm quỹ đất, tự giải phóng mặt bằng, đẩy giá thành lên cao và làm mất tính hấp dẫn của phân khúc này. Chưa kể việc thiếu cơ chế thu hút quỹ đất từ khối tư nhân tham gia phát triển nhà ở xã hội.
Thứ hai, các thủ tục chấp thuận chủ đầu tư, triển khai dự án nhà ở xã hội không khác biệt nhiều so với dự án nhà ở thương mại, nhưng lại phức tạp hơn, bị “soi xét” kỹ hơn. Đồng thời cũng chưa có cơ chế ưu tiên, rút gọn thủ tục hoặc chỉ định thầu phù hợp để thu hút doanh nghiệp tham gia. Trong khi lợi nhuận thấp, dẫn đến chủ đầu tư không mặn.
Thứ ba, việc phát triển nhà ở xã hội chủ yếu dựa vào nguồn vốn tự có của doanh nghiệp và tín dụng ngân hàng. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực giảm lãi suất, nhưng lãi suất của gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng cho phân khúc đặc thù này vẫn cao, thời hạn ngắn, không phù hợp với cả nhà đầu tư lẫn người mua nhà thu nhập thấp.
Thứ tư, nhiều địa phương chưa chủ động đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển nhà ở, chưa ban hành các cơ chế cụ thể hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội.
Để tháo gỡ những trăn trở còn tồn tại, VARS cho rằng cần xác định vai trò đảm bảo nhà ở cho những đối tượng chính sách, cho người tham gia lao động sản xuất, kinh doanh và các hoạt động khác. Vai trò chủ đạo là Nhà nước, là chính quyền các địa phương. Do đó, phải đảm bảo mọi điều kiện cần và đủ để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Doanh nghiệp được xác định là đối tượng được “mời” tham gia phát triển nhà ở xã hội theo các chương trình mà Nhà nước, địa phương xác lập.
Về quỹ đất, các địa phương cần quy hoạch, bố trí quỹ đất cụ thể và hợp lý cho phát triển nhà ở xã hội, đưa chỉ tiêu này vào chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 5 năm và hằng năm. Cần áp dụng cơ chế thu hồi đất, đền bù giải phóng mặt bằng từ ngân sách hoặc theo hình thức BT, PPP, đổi đất lấy hạ tầng để chủ động tạo lập quỹ đất sạch. Bên cạnh đó, khuyến khích các doanh nghiệp có quỹ đất sẵn đưa vào phát triển nhà ở xã hội thông qua cơ chế hỗ trợ chuyển mục đích sử dụng đất, miễn giảm nghĩa vụ tài chính.
Về thủ tục đầu tư và lựa chọn chủ đầu tư, cần rút gọn quy trình chấp thuận đầu tư, đơn giản hóa thủ tục lựa chọn chủ đầu tư bằng cơ chế chỉ định thầu minh bạch, công khai. Đồng thời giảm quy định điều kiện lựa chọn chủ đầu tư, như điều kiện kinh doanh, năng lực, nguồn vốn và kinh nghiệm.
Về nguồn vốn, cần xây dựng các quỹ phát triển nhà ở xã hội cấp trung ương và địa phương, sử dụng từ nguồn thu quỹ đất, ngân sách, đóng góp từ các doanh nghiệp, khu công nghiệp. Đồng thời, cần thúc đẩy phát triển quỹ đầu tư, quỹ tín thác bất động sản hướng vào phân khúc nhà ở xã hội. Song song với đó, cần ban hành các chính sách tín dụng đặc thù với lãi suất thấp, thời gian trả dài hạn.
Các địa phương phải chủ động ban hành chính sách hỗ trợ phù hợp: phát triển nhà cho thuê, đa dạng hóa mô hình, lựa chọn đúng nhóm đối tượng có nhu cầu thật, và tăng cường thanh tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi trục lợi chính sách, nhũng nhiễu, gây khó khăn trong triển khai.
Về chính sách đầu ra, cần minh bạch và đơn giản hóa thủ tục xác định đối tượng thụ hưởng, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm. Có chính sách hỗ trợ cho thuê – thuê mua đối với nhóm người lao động không đủ năng lực tài chính để mua nhà; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà ở xã hội để đảm bảo công bằng, minh bạch và đồng bộ trong tiếp cận.
