Gửi bình luận
Chỉ khi những cải cách thủ tục, quy trình thuế thực hiện hiệu quả thì việc tự giác tuân thủ thuế trở thành văn hoá thực thi.
Trao đổi tại hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - xây dựng kỷ nguyên hùng cường”, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội chia sẻ: Nghị quyết số 66-NQ/TW trong các Nghị quyết quan trọng vừa được Bộ Chính trị ban hành đã nhấn mạnh tính tuân thủ pháp luật. Không đơn thuần là nghĩa vụ, tuân thủ pháp luật là văn hóa. Từ chủ trương đến thể chế đã bắt đầu đưa vào những quy tắc quản trị rủi ro, được nhấn mạnh, khuyến khích tính tuân thủ.
Theo đó, ông Phan Đức Hiếu cũng đề cập đến 5 yếu tố cần quan tâm để tăng tính tuân thủ. Trước hết, khi làm luật, chính sách cần đáp ứng yêu cầu của người dân - tức là quy trình, thủ tục rõ ràng, đáp ứng yêu cầu giảm thiểu tối đa nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước cũng như không tạo thêm gánh nặng tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp.
Các yêu cầu tiếp theo là chuyển phương pháp quản lý từ quy trình sang mục tiêu; thay đổi tư duy chuyển đổi số. Cơ quan nhà nước cũng cần chủ động và cụ thể hơn nữa trong việc hỗ trợ người dân tuân thủ pháp luật - yêu cầu vô cùng quan trọng; từng bước có cơ chế khuyến khích để phân biệt những doanh nghiệp, cá nhân có lịch sử tuân thủ pháp luật tốt với những người chưa có ý thức chấp hành pháp luật.
Từ góc độ cơ quan thực thi chính sách, ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) đồng thuận với quan điểm trên và nhấn mạnh: đó cũng chính là mục tiêu ngành thuế đang thực thi. Quy trình nghiệp vụ và hệ thống công nghệ thông tin của ngành đang hướng tới quản lý tuân thủ và quản lý rủi ro ở cấp độ cao hơn, tiên tiến hơn.
Khi các chính sách an sinh được hiện thực hóa, trách nhiệm đóng thuế trở thành thước đo đối với doanh nghiệp và người dân. Để làm được điều đó, chính sách và quy trình quản lý thuế phải thay đổi.
Từ những đánh giá độc lập của các cơ quan giám sát, trong đó có VCCI và thước đo do chính ngành thuế đặt ra, đại diện Cục Thuế cho biết, đó là cơ sở để cơ quan thuế cải thiện và tạo dựng niềm tin. Hành động cụ thể được thể hiện trước hết là những cải cách sâu rộng hệ thống quản lý thuế và chính sách thuế.
Cải cách quan trọng nhất là thực hiện thuế điện tử với cơ sở dữ liệu kết nối đa ngành, đa lĩnh vực, từ doanh nghiệp đến các bộ, ngành tạo nên hệ thống dữ liệu liên thông, phục vụ cho việc gợi ý tờ khai, đối chiếu thông tin, giúp người nộp thuế kê khai và nộp thuế dễ dàng hơn; đồng thời giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và hộ kinh doanh, nâng cao tính tuân thủ.
Một cơ sở dữ liệu chuẩn xác, quy trình nghiệp vụ số hóa sẽ giúp quản lý thuế công bằng hơn và hiệu quả hơn. Từ năm 2026, dự kiến các công nghệ mới như blockchain, AI được triển khai trong hệ thống quản lý thuế thế hệ mới góp phần nâng cao hiệu quả giám sát và hỗ trợ người nộp thuế.
Liên quan đến cải cách thể chế, cắt giảm thủ tục hành chính, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Đức Hiếu cho biết: tại Nghị quyết 68 trong “Bộ tứ chiến lược”, đây là một trong những nhiệm vụ chính và được cụ thể hoá thành chỉ tiêu. Việc cắt giảm các thủ tục hành chính của ngành thuế cũng nằm xu hướng chung đó để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.
Với nhiệm vụ này, theo ông Mai Sơn, ngành thuế đặt mục tiêu cắt giảm 44% thủ tục hành chính, cao hơn mức 30% yêu cầu chung để vừa giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp vừa quản lý thuế ngày càng hiệu quả hơn.
Để xây dựng văn hoá thực thi, tự giác tuân thủ, các chuyên gia nhấn mạnh nhiều đến sự hỗ trợ đồng hành. Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế nêu một số vấn đề cần cải thiện.
Thứ nhất, tuy việc nộp thuế đã được thực hiện tự động nhưng ngành thuế cần bổ sung tính năng nhắc chậm nộp thuế tự động. Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, chỉ cần nộp chậm một số ngày nhất định đã bị phạt như nhau, dù số thuế phải nộp rất nhỏ. Ví dụ: có trường hợp người nộp thuế chỉ phải nộp vài trăm nghìn đồng, nhưng vì chậm hạn vẫn bị phạt ở mức vài triệu đồng - điều này gây tâm lý e ngại và chưa thực sự công bằng.
Thứ hai, người kinh doanh vừa chịu ngưỡng thuế, vừa phải gánh nhiều chi phí ngoài thuế như phí quản lý chợ, chi phí đảm bảo an toàn thực phẩm, chi phí vận hành… tạo nhiều áp lực trong kinh doanh. Nếu có chính sách giúp giảm các chi phí ngoài thuế, việc sẵn sàng tuân thủ nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp, hộ kinh doanh sẽ tốt hơn. Như làm được điều này không chỉ có chính sách thuế mà cần đồng bộ thể chế hướng đến giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi thật sự cho người nộp thuế.
Thứ ba, một số bất cập trong thực thi đang tác động ngược lại với quản lý thuế. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện, cải cách đột phá trong hoàn thiện chính sách thuế, hướng đến giảm sâu chi phí xã hội, nâng cao tính tuân thủ, tăng cường sự minh bạch, bình đẳng về nghĩa vụ thuế.
Về phía doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng, cần nhìn nhận đúng việc tuân thủ nghĩa vụ thuế, kinh doanh văn minh là trách nhiệm, nghĩa vụ chính cho bản thân, cho gia đình, cho doanh nghiệp tốt hơn lên, được tôn trọng hơn và thương hiệu bền vững hơn cũng như góp phần xây dựng Tổ quốc hùng cường.
