Từ thép giá rẻ Trung Quốc đến lời cảnh báo cho thị trường Việt Nam

Bộ Công Thương vừa khởi xướng điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với thép cuộn cán nóng (HRC) khổ từ 1.880 mm đến dưới 2.300 mm có xuất xứ Trung Quốc. Động thái này nhằm làm rõ dấu hiệu doanh nghiệp lợi dụng chênh lệch quy cách để “lách” thuế chống bán phá giá đang áp dụng với thép HRC khổ dưới 1.880 mm, mức thuế hiện hành từ 23,58% đến 27,83%.

Theo Bộ Công Thương, lượng HRC khổ rộng nhập từ Trung Quốc tăng mạnh thời gian gần đây, giá thấp hơn thép nội địa khoảng 1 - 2 triệu đồng/tấn, gây sức ép lớn lên doanh nghiệp trong nước. Nếu không được kiểm soát kịp thời, hiệu lực của biện pháp phòng vệ thương mại rõ ràng sẽ bị suy giảm, đồng thời đe dọa năng lực sản xuất và tính ổn định của ngành thép Việt Nam.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh câu chuyện này, luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, đánh giá việc Bộ Công Thương chủ động điều tra là bước đi đúng và kịp thời.

“Giữa bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc sớm phát hiện và điều tra dấu hiệu lẩn tránh thuế là hành động cần thiết để giữ kỷ cương thương mại. Điều quan trọng là quy trình phải minh bạch, dựa trên chứng cứ kỹ thuật cụ thể để vừa đảm bảo đúng quy định quốc tế, vừa tạo niềm tin cho doanh nghiệp trong nước”, bà Nhung nhấn mạnh.

Theo luật sư Nhung, khung pháp lý về phòng vệ thương mại của Việt Nam đã tương đối đầy đủ, song khâu thực thi vẫn cần được siết chặt. Bộ Công Thương nên phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để kiểm tra xuất xứ, đồng thời rà soát tiêu chí kỹ thuật, tránh tình trạng doanh nghiệp chỉ cần thay đổi vài milimet quy cách là có thể chuyển mã hàng và trốn thuế.

“Khi kết luận điều tra rõ ràng và công khai minh bạch, nó sẽ trở thành lời cảnh báo nghiêm khắc cho mọi hành vi gian lận thương mại”, bà Nhung nói.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp, Giám đốc Hãng luật HPVN cũng cho rằng, quyết định khởi xướng điều tra thể hiện sự chủ động cần thiết trong bảo vệ thị trường nội địa.

“Đây không phải động thái “đóng cửa” thị trường, mà là biện pháp cần thiết để duy trì môi trường cạnh tranh công bằng. Nếu để hành vi lẩn tránh thuế tiếp diễn, doanh nghiệp trong nước không chỉ mất thị phần mà còn phải chịu áp lực giảm giá, giảm chất lượng, cuối cùng là mất động lực đầu tư”, luật sư Hiệp phân tích.

Theo ông Hiệp, cuộc điều tra lần này cũng là phép thử cho năng lực phòng vệ thương mại của Việt Nam. Quan trọng là phải thu thập đủ dữ liệu kỹ thuật và chứng cứ thương mại, từ đó đưa ra kết luận có cơ sở vững chắc, vừa hợp pháp theo cam kết WTO, vừa đủ sức răn đe trong thực tế. Bên cạnh đó, luật sư cũng kiến nghị tăng cường phối hợp liên ngành để kiểm soát xuyên suốt từ khâu nhập khẩu đến lưu thông hàng hóa.

“Phòng vệ thương mại không nhằm hạn chế hàng hóa, mà để giữ cân bằng và bảo vệ sản xuất chân chính. Khi quy trình điều tra được thực hiện minh bạch và có trách nhiệm, Việt Nam sẽ chứng minh năng lực bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp mình trong sân chơi toàn cầu và cũng gửi đi một thông điệp rõ ràng: thị trường Việt Nam không dung túng cho hành vi lẩn tránh”, luật sư Hiệp khẳng định.