Vành đai 3 TP HCM và sự cố xô lệch: Cần làm rõ nguyên nhân và phân định trách nhiệm?

Đó là khẳng định của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP HCM (TCIP - chủ đầu tư dự án vành đai 3), sau sự cố xô lệch một phần kết cấu trong quá trình thi công dự án. Song, các chuyên gia cho rằng: "Cần làm rõ nguyên nhân và phân định trách nhiệm".

Xô lệch chỉ là yếu tố kỹ thuật cục bộ?

Đáng chú ý, trả lời báo chí về những vấn đề dư luận quan tâm liên quan sự cố xô lệch kỹ thuật trong quá trình thi công nhánh A nút giao HLD - dự án vành đai 3 TP HCM, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP HCM (TCIP), cho biết dự án đường Vành đai 3 TP HCM hiện đã hoàn thành khoảng 63% khối lượng. Đặc biệt, trong quá trình giám sát dự án, TCIP phát hiện sự cố kỹ thuật cục bộ tại cầu nhánh A (gói thầu XL1) - hạng mục thuộc nút giao giữa đường Vành đai 3 và cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây. Đây là khu vực chân tường chắn đất có cốt dài khoảng 35 m, cao trên 6 m xuất hiện hiện tượng lún cục bộ, gây xô lệch một phần kết cấu. Song, đây chỉ là sự cô kỹ thuật nên vẫn đảm bảo mục tiêu thông xe tuyến chính vào ngày 19/12/2025.

Cũng theo TCIP, ngay sau khi phát hiện, TCIP cùng các đơn vị liên quan đã cho dừng thi công, tháo dỡ phần vật liệu đắp sau mố cầu để giảm tải áp lực lên kết cấu xung quanh. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành rà soát nguyên nhân và điều chỉnh giải pháp kỹ thuật nhằm tránh tái diễn sự cố tương tự.

“Hiện hồ sơ thiết kế điều chỉnh của hạng mục này được trình cơ quan chuyên môn thẩm định. Do đó, TCIP khẳng định sự cố không ảnh hưởng đến tiến độ chung của dự án và các nhà thầu đang tổ chức thi công tăng ca đêm, làm việc 3 ca 4 kíp liên tục để bù tiến độ”, đại diện TCIP thông tin.

Liên quan tới sự cố xô lệch kỹ thuật, Sở Xây dựng TP HCM đã có văn bản đề nghị UBND thành phố giao TCIP xử lý dứt điểm sự cố nhánh A, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng thi công và có biện pháp chấn chỉnh các nhà thầu chậm tiến độ.

Cũng theo Sở Xây dựng TP HCM, dự án đường vành đai 3 TP HCM là dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm của TP HCM. Vì vậy, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng và UBND TP HCM hết sức quan tâm, thường xuyên kiểm tra hiện trường, tổ chức họp để rà soát, kiểm điểm tiến độ, kịp thời chỉ đạo tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến dự án, đảm bảo tiến độ yêu cầu. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện thời gian vừa qua, TCIP chưa báo cáo đầy đủ, rõ ràng các nội dung như phản ánh của báo chí và dư luận.

“Đến ngày 15/10/2025, TCIP có công văn báo cáo về giải pháp thay đổi thiết kế một số vị trí đường đầu cầu, nhưng vẫn chưa bổ sung đầy đủ hồ sơ theo yêu cầu của Sở Xây dựng.

Do đó, đối với giải pháp thiết kế đường đầu cầu, Sở Xây dựng đã đề nghị TCIP bổ sung đầy đủ hồ sơ, báo cáo chi tiết từng giải pháp thiết kế gửi Sở Xây dựng TP HCM để báo cáo UBND TP HCM xem xét, quyết định”, Sở Xây dựng nêu.

Theo dữ liệu cập nhật của Diễn đàn Doanh nghiệp, Công trình nhánh A thuộc gói thầu XL1 dự án thành phần 1 nằm trong tổng thể nút giao HLD kết nối đường vành đai 3 TP HCM với cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây. Đơn vị trúng thầu gói thầu XL1 dự án thành phần 1 đường vành đai 3 TP.HCM do liên danh Công ty CP Xây dựng Cầu 75 - Công ty TNHH Tập đoàn Định An - Công ty CP Tập đoàn Thuận An - Công ty CP Hà Đô 1.

Phạm vi Gói thầu XL1 là gói thầu xây lắp thuộc dự án thành phần 1, nằm trong tổng thể dự án đường Vành đai 3 TP HCM.

Về tiến độ dự án, tính đến giữa năm 2025, gói thầu XL1 được ghi nhận là gói có tiến độ thi công nhanh nhất trong số 6 gói thầu khởi công đợt 2 của dự án và thường xuyên được các lãnh đạo TP HCM kiểm tra, giám sát.

Và theo báo cáo mới nhất từ TCIP, tính đến thnags 10/20245, dự án vành đai 3 TP HCM đã hoàn thành khoảng 63% khối lượng. Theo kế hoạch, ngày 19/12/2025 sẽ thông xe 14,7 km phần cầu cạn qua TP Thủ Đức cũ và thông xe kỹ thuật 32,6 km phần cao tốc đi qua các địa bàn, gồm: Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh.

Đáng chú ý, sau khi Tập đoàn Thuận An dính vào các vụ bê bối pháp lý, vai trò và tình hình thi công của liên danh này đã trở thành chủ đề được quan tâm. Mặc dù vậy, việc thi công vẫn được tiếp tục với sự phối hợp của các đơn vị còn lại để đảm bảo tiến độ

Cần làm rõ nguyên nhân và phân định trách nhiệm

Đánh giá về sự cố tại dự án vành đai 3 TP HCM, TS Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cho rằng hiện tượng biến dạng có thể xuất phát từ việc tập trung nhiều máy móc lu lèn cùng một thời điểm dẫn đến tải trọng tác động lớn trong khi nền đất đắp cao, chưa đủ thời gian ổn định. Với các công trình có tường chắn và nền đắp cao trên 6 m, rủi ro dịch chuyển luôn hiện hữu nếu quá trình thi công không tuân thủ nghiêm ngặt quy trình tải trọng, chu kỳ gia tải và quan trắc dịch chuyển.

“Nếu không có hệ thống quan trắc biến dạng theo thời gian thực, việc phát hiện dấu hiệu bất thường thường chỉ đến khi sự cố đã xảy ra. Khi đó, chi phí khắc phục cao hơn rất nhiều so với việc phòng ngừa từ đầu”, TS Phạm Viết Thuận nhấn mạnh.

Cũng theo TS Phạm Viết Thuận, ở góc độ pháp lý, Luật Xây dựng cũng như các nghị định hướng dẫn về quản lý chất lượng công trình đều quy định rõ trách nhiệm của từng chủ thể. Trong đó, Nhà thầu có nghĩa vụ thi công đúng thiết kế, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và chịu trách nhiệm khắc phục sự cố nếu do lỗi thi công. Chủ đầu tư phải tổ chức giám sát, kiểm tra, nghiệm thu theo quy chuẩn. Cơ quan quản lý nhà nước có chức năng thẩm định và thanh tra. Và một khi một sự cố xảy ra, việc làm rõ nguyên nhân và phân định trách nhiệm là yêu cầu bắt buộc. Điều này không chỉ để xử lý sự cố hiện tại, mà còn để ngăn chặn các rủi ro tương tự trong tương lai.

Theo TS Phạm Viết Thuận, trong thực tế, việc xử lý sự cố kỹ thuật thường kéo theo phát sinh chi phí và thời gian. Dù chủ đầu tư khẳng định tiến độ toàn dự án không bị ảnh hưởng, nhưng câu chuyện kinh tế phía sau không thể bỏ qua.

“Nếu giải pháp khắc phục yêu cầu bổ sung vật liệu, thay đổi thiết kế hoặc kéo dài thời gian thi công hạng mục và câu hỏi là: “ai trả tiền” chắc chắn sẽ được đặt ra. Liệu chi phí này sẽ do nhà thầu gánh chịu theo hợp đồng, hay sẽ phát sinh cơ chế điều chỉnh khác? Đây là vấn đề cần minh bạch để bảo đảm nguyên tắc sử dụng vốn đầu tư công hiệu quả, tránh tiền lệ xấu trong các dự án hạ tầng trọng điểm”, TS Phạm Viết Thuận lưu ý.

Đường Vành đai 3 TPHCM được kỳ vọng là trục giao thông chiến lược, giải tỏa áp lực kết nối vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội toàn khu vực phía Nam. Dự án có tổng mức đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng, nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ và Quốc hội. Trong bức tranh lớn ấy, sự cố nhánh A chỉ là một chấm nhỏ, nhưng lại mang tính cảnh báo. Nó cho thấy rằng, trong đầu tư hạ tầng, không chỉ có tiến độ mới là yếu tố then chốt, mà chất lượng và an toàn mới là đích đến cuối cùng.

Còn theo ý kiến của các chuyên gia, nhìn từ vụ việc này chúng ta cần phải thẳng thắn và nhấn mạnh rằng vai trò giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý nhà nước, trách nhiệm giải trình của chủ đầu tư, sự minh bạch trong thông tin và đặc biệt là tính kỷ luật của nhà thầu là rất quan trọng. Song, để làm tốt được điều đó thì chỉ khi từng mắt xích trong chuỗi quản lý – thi công – giám sát vận hành đúng trách nhiệm, những công trình nghìn tỷ mới thực sự mang lại hiệu quả lâu dài.

Sự cố lún xô lệch đoạn đầu cầu nhánh A có thể sẽ được khắc phục trong thời gian ngắn, nhưng dấu hỏi về cơ chế quản lý chất lượng dự án, về trách nhiệm của nhà thầu và hiệu lực của hệ thống giám sát vẫn còn đó. Đó không chỉ là câu chuyện riêng của gói thầu XL1, mà là bài học chung cho tất cả các dự án đầu tư công, đặc biệt là các công trình hạ tầng đã, đang và sẽ triển khai trong tương lai.