VCCI-HCM kiến nghị 4 nội dung về thuế đối với các hộ kinh doanh

Phát biểu tham luận tại Hội thảo, ông Nguyễn Văn Đức – Phó trưởng Phòng Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh Khu vực TP HCM (VCCI-HCM) cho biết, Luật Quản lý thuế năm 2019 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa công tác thuế.

Tuy nhiên, sau hơn 5 năm triển khai, từ phản ánh thực tế của doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Đặc biệt trong thời gian qua, VCCI đã có một số hoạt động khảo sát liên quan hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Do đó, ông Đức kiến nghị một số nội dung liên quan đến các chính sách thuế chung, cũng như Luật Quản lý thuế, đối với các hộ kinh doanh.

Thứ nhất, liên quan đến lộ trình, thời gian chuyển tiếp và ngưỡng doanh thu áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) từ máy tính tiền đối với hộ, cá nhân kinh doanh, ông Đức cho biết, Nghị định 70/2025/NĐ-CP (sửa đổi Nghị định 123/2020/NĐ-CP), có hiệu lực từ 01/6/2025, quy định: hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu từ 01 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng HĐĐT từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế.

Theo thông tin từ Bộ Tài chính, trong hơn 5 triệu hộ kinh doanh cả nước, có khoảng 3,6 triệu hộ đang được quản lý thuế, nhưng chỉ 37.000 hộ có doanh thu trên 1 tỷ đồng phải áp dụng HĐĐT từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế, tức là dưới 1% tổng số hộ. Đây đều là những hộ kinh doanh có doanh thu khoán rất lớn.

Tuy nhiên, ngưỡng 1 tỷ đồng đang tạo ra nhiều lo ngại. Trong một số ngành (tạp hóa, dịch vụ ăn uống), doanh thu vượt 1 tỷ nhưng lợi nhuận rất mỏng, việc áp dụng HĐĐT từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế và nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu có thể khiến hộ rơi vào tình trạng “doanh thu cao nhưng lợi nhuận thấp hoặc lỗ”.

“Vừa rồi, chúng tôi có một số hoạt động khảo sát liên quan đến vấn đề này, kết quả cho thấy rằng, mức độ hiểu biết về nghĩa vụ HĐĐT từ máy tính tiền đối với các hộ kinh doanh có 11,4% cho biết hiểu rõ về nghĩa vụ, trong khi đó, có 68% hộ kinh doanh hiểu chưa rõ phải làm gì để tuân thủ, và có 10,7% chưa hiểu hoặc biết nhưng chưa nắm được cách thức thực hiện…”, ông Đức thông tin.

Từ đó, ông Đức nêu một số kiến nghị cho nội dung này như: Cần quy định rõ thời gian chuyển tiếp tối thiểu 01 năm và không xử phạt giai đoạn đầu để các hộ kinh doanh có thời gian chuẩn bị; Nâng ngưỡng áp dụng HĐĐT kết nối cơ quan thuế từ 1 tỷ lên 1,5-2 tỷ đồng/năm, phù hợp với thực tiễn; Cho phép hộ bán lẻ nhỏ (tạp hóa, quán ăn) sử dụng hóa đơn đơn giản, không bắt buộc kết nối ngay; Có cơ chế miễn/giảm thuế 6–12 tháng đầu và hỗ trợ phần mềm, máy tính tiền giá rẻ, đặc biệt cho nhóm hộ dễ bị tổn thương.

Thứ hai, liên quan đến thủ tục hành chính về thuế cho hộ kinh doanh, ông Đức cho rằng, Dự thảo yêu cầu hộ vừa phải dùng HĐĐT, vừa lập sổ sách kế toán đầu vào, quy định này tạo nên một số gánh nặng với các hộ kinh doanh nhỏ vốn không có bộ phận kế toán về chi phí, dẫn đến việc không tuân thủ hoặc kê khai sai, nguy cơ bị xử phạt tăng…

Do đó, ông Đức kiến nghị cho phép HĐĐT thay thế sổ sách kế toán, đồng thời quy định rõ việc phát hành và lưu trữ HĐĐT đã đáp ứng được yêu cầu quản lý về thuế. Các hộ kinh doanh nhỏ không phải lập thêm sổ sách kế toán; áp dụng chế độ kế toán tối giản, đúng tinh thần cải cách thủ tục hành chính.

Thứ ba, liên quan đến tần suất thanh tra, kiểm tra thuế. Theo ông Đức, qua những phản ánh của các doanh nghiệp cũng như các hộ kinh doanh, việc thanh, kiểm tra thuế nhiều lần trong năm gây gián đoạn hoạt động kinh doanh cũng như tốn kém cho doanh nghiệp. Dự thảo mới nêu những quy tắc quản lý rủi ro, nhưng chưa có giới hạn cụ thể về tần suất thanh, kiểm tra, nên chưa khắc phục được tình trạng chồng chéo.

“Vì vậy, chúng tôi kiến nghị nên bổ sung thêm một nguyên tắc “một năm một lần”, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng; công khai tiêu chí lựa chọn kiểm tra để bảo đảm minh bạch trong thanh tra, kiểm tra”, đại diện VCCI-HCM kiến nghị.

Thứ tư, liên quan đến quyền của người nộp thuế. Dự thảo có quy định quyền của người nộp thuế, nhưng còn chung chung, khái quát, chưa được cụ thể, trong khi, nghĩa vụ thì được quy định khá chi tiết. Điều này khiến người nộp thuế, nhất là các hộ kinh doanh nhỏ cảm thấy chưa được bảo vệ đầy đủ.

Do vậy, ông Đức kiến nghị, cần bổ sung một chương riêng về quyền của người nộp thuế, bao gồm: quyền được giải thích kịp thời, được hỗ trợ pháp lý miễn phí, quyền khiếu nại – tố cáo độc lập; tăng trách nhiệm giải trình của cơ quan thuế.