Vì sao Jack Ma và chủ tịch SoftBank lại 'đường ai nấy đi'?

Mối quan hệ bạn bè và đối tác kinh doanh của hai vị tỷ phú Jack Ma - cựu chủ tịch Alibaba và Son Masayoshi - ông chủ SoftBank đã tồn tại hơn hai thập kỉ. Cả hai sở hữu tập đoàn riêng, từng đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh của đối phương và giữ chức vị quan trọng trong hội đồng cấp cao công ty nhau.

Tuy nhiên mới đây, Bloomberg đưa tin, người sáng lập SoftBank Group Corp, ông Masayoshi Son, tuyên bố rằng ông sẽ rời khỏi hội đồng quản trị của "gã khổng lồ" thương mại điện tử Trung Quốc, Alibaba Group Holding Ltd, sau khi kết thúc buổi họp hôm nay (25/6).

Tỉ phú Jack Ma, người đồng sáng lập của Alibaba, trước đó cũng tuyên bố rời khỏi Hội đồng quản trị của SoftBank.

Mối lương duyên hơn 2 thập kỷ

Giữa làn sóng bong bóng dot-com dâng cao những năm 1990, Son Masayoshi mạnh dạn đầu tư 20 triệu USD vào start up công nghệ có trụ sở tại Hong Kong Alibaba. Không lâu sau đó, Jack Ma biến khoản đầu tư 20 triệu USD tăng gần 7 lần thành 135 triệu USD và biến Alibaba thành một trong những công ty dẫn đầu làn sóng thương mại điện tử tại thị trường châu Á.

Thậm chí, hai vị doanh nhân chỉ gặp nhau chưa đầy 10 phút để đi đến thỏa thuận 20 triệu USD đầu tư hồi năm 2000. Với khoản đầu tư đó, Jack Ma ưu ái gọi Son Masayoshi là "nhà đầu tư táo bạo nhất thế giới". Thậm chí Son đã đề nghị đầu tư 50 triệu USD vào Alibaba nhưng bị từ chối vì Jack Ma nghĩ con số đó quá nhiều. Cuối cùng ông chủ SoftBank "chỉ được" đầu tư 20 triệu USD đổi lấy 32% cổ phần của start up công nghệ.

Trong số những doanh nhân mà ông Son gặp ở Trung Quốc vào thời gian đó, chỉ có Jack Ma không cố gắng thuyết phục Son Masayoshi. Chia sẻ trong buổi gặp gỡ ở Đại học Tokyo cuối năm 2019, ông Son kể lại quá trình đích thân thuyết phục để ông chủ Alibaba lúc bấy giờ đồng ý nhận tiền đầu tư. "Tôi cảm nhận được điều đó. Jack Ma là người duy nhất có đôi mắt sáng và thuyết phục tôi", ông Son hồi tưởng.

Đồng thời, Jack Ma cũng rất tin tưởng và tín nhiệm người bạn Son Masayoshi. SoftBank đã ủng hộ Alibaba ngay thời điểm khởi nghiệp nhiều khó khăn, còn Jack Ma luôn tôn trọng và đánh giá Son Masayoshi là một nhà đầu tư giỏi. Thời điểm năm 2019 khi các khoản đầu tư của SoftBank vào WeWork lần lượt bốc hơi và ông Son hứng chịu nhiều chỉ trích, Jack Ma vẫn lên tiếng ủng hộ và tán dương tầm nhìn của vị tỷ phú người Nhật.

Jack Ma đồng thời gia nhập hội đồng quản trị tập đoàn SoftBank của người bạn năm 2007. "Chúng ta điên nhưng không ngu dốt", Jack Ma từng bảo vệ và động viên Son Masayoshi trước làn sóng chỉ trích về những đầu tư sai lầm của ông Son.

ình bạn nổi tiếng giữa hai vị doanh nhân khiến cộng đồng ngưỡng mộ đã kéo dài hơn hai thập kỷ. Tuy nhiên mối lương duyên giữa hai bên đã nhiều lần trắc trở bởi những khó khăn trong hoạt động kinh doanh và đầu tư.
Nắm giữ 32% cổ phần Alibaba từ lúc ban đầu, SoftBank đã nhiều lần bán bớt cổ phần ông lớn thương mại điện tử để gây quỹ cho các khoản lỗ trong hoạt động. Đến năm 2020, SoftBank chỉ còn sở hữu 25,5% cổ phần Alibaba. Tháng 3/2020 SoftBank thông báo bán thêm 14 triệu cổ phiếu Alibaba trong kế hoạch huy động 41 triệu USD để cân bằng ngân sách. Trước đó, tập đoàn Nhật Bản đã bán hơn 11 triệu USD cổ phần của đại gia thương mại điện tử Trung Quốc.

Tháng 5/2020, Jack Ma bất ngờ rời khỏi vị trí quản lý trong hội đồng quản trị SoftBank sau 13 năm gắn bó làm xôn xao thị trường. Jack Ma ra đi trong thời điểm vô cùng nhạy cảm. Ngày 18/5, SoftBank báo lỗ 13 tỷ USD trong năm tài chính vừa qua, trong khi đó quỹ Vision Fund của SoftBank lỗ tới 17,7 tỷ USD vì những khoản đầu tư khổng lồ vào các startup làm ăn thua lỗ như WeWork và Uber Technologies.

Giới quan sát nhận định với tư cách là thành viên hội đồng quản trị SoftBank, Jack Ma khó có thể cảm thấy thoải mái khi tập đoàn Nhật Bản liên tục bán cổ phiếu Alibaba, "đứa con cưng" của ông.

Thế nhưng mới đây, Masayoshi Son cho biết ông đã rời khỏi hội đồng quản trị của Alibaba vào ngày 25/6.

Cuộc "rút lui" thân thiện

Masayoshi Son nói rằng việc rời đi của ông không nên được hiểu là dấu hiệu cho thấy có bất kỳ sự bất đồng ý kiến nào cả, mặc dù nhà sáng lập Alibaba là Jack Ma cũng đã rời hội đồng quản trị của Softbank không lâu trước đây. Ma và Son vẫn duy trì tình bạn thân thiết kể từ khi vị doanh nhân Nhật Bản sớm đầu tư vào Alibaba và song hành cùng họ đạt đến giá trị gần 600 tỷ USD như hiện tại. Bản thân Son luôn gọi Alibaba là "ông vua" trong danh mục đầu tư của Softbank.

"Tình huống này không giống như chúng tôi có một trận chiến, nó diễn ra hoàn toàn thân thiện".

Dù việc hai nhà sáng lập rời khỏi hội đồng quản trị của công ty còn lại không có tác động ngay lập tức đến cả 2 công ty nhưng các chuyên gia phân tích nhận định rằng đây là dấu hiệu cho thấy sự chấm dứt của một kỷ nguyên.

Trước đó khi Jack Ma rời SoftBank, ông Son Masayoshi đã từng khẳng định mối quan hệ giữa hai bên vẫn như cũ . "Ma nói với tôi rời khỏi vị trí quản trị SoftBank là lựa chọn của riêng ông ấy, điều này thật đáng buồn nhưng chúng tôi vẫn sẽ giữ quan hệ với nhau. Chúng tôi đã có thời gian ăn tối, bàn luận về các vấn đề thương nghiệp và sẽ luôn giữ mối quan hệ bạn bè tới cuối đời", ông Son từng khẳng định.

Son nói rằng ông đã "tốt nghiệp" hội đồng quản trị của Alibaba. Mối quan hệ kéo dài 2 thập kỷ đã sản sinh ra một vài liên doanh hợp tác. Năm 2010, cả 2 đã đồng ý liên kết các nền tảng trực tuyến để cho phép người dùng Yahoo Nhật Bản mua sản phẩm trên Taobao của Alibaba tuy nhiên dự án này không thành công. Năm 2015, Alibaba cũng đã rót tiền cho hoạt động kinh doanh robot thất bại của Softbank.

"Sau sự rời đi của Jack Ma, Son rời khỏi Alibaba đơn thuần là cột mốc chấm dứt một kỷ nguyên. Hoạt động kinh doanh của 2 công ty sẽ vẫn bình thường", Jusstin Tang – một chuyên gia phân tích nói.

Một cổ đông đã đặt câu hỏi trong đại hội cổ đông của Softbank rằng có bao nhiêu trong số 88 công ty mà Vision Fund của Softbank đã rót tiền đầu tư vào sẽ trở thành Alibaba tiếp theo. Câu trả lời của Son là có 1 hoặc 2 "mini- Alibaba".