VIỆT NAM HÙNG CƯỜNG: Việt Nam trong chiến lược ô tô điện

Người Thái Lan liên tục dẫn đầu Đông Nam Á hơn 2 thập kỷ qua trong ngành công nghiệp ô tô nhưng với chiến lược gia công sản xuất theo thiết kế và nhãn hiệu của các tập đoàn ô tô hàng đầu thế giới, gần đây Thái Lan cũng đã vượt qua dấu mốc sản xuất 2 triệu xe hơi/năm. Nhưng đáng buồn là Thái Lan chưa có một thương hiệu riêng cho mình.

Trung Quốc được đánh giá thống lĩnh thị trường ô tô nội địa và nhất là với phân khúc xe thương mại, xe tải đã chinh phục thị trường thế giới. Tuy nhiên với thị trường xe cá nhân Trung Quốc vẫn bám đuổi và núp bóng các nhãn hiệu tương tự các tập đoàn lớn của thế giới. Tại Việt Nam nhãn hiệu MG của SAIC tiền thân là tập đoàn ô tô Thượng Hải cũng là một nhãn hiệu mua lại của Anh Quốc.

Sự ra đời của 2 dòng xe điện tại Việt Nam (một là 3 mẫu xe điện cá nhân của Vinfast và một là xe điện công cộng tự điều khiển của Phenikaa) có thể nói là một dấu mốc thị trường ô tô điện và quan trọng hơn là sự khẳng định ý chí vươn lên của các nhà công nghiệp hàng đầu Việt Nam, sự khẳng định của sự tự tin "Thương hiệu Việt".

Trên thế giới, công nghệ đột phá về ac quy cùng với ý chí của nhà công nghiệp thiên tài Elon Musk và sự hưởng ứng của các nhà sản xuất động cơ điện như: BOSCH, GE... gần như là điều kiện đủ, cùng với tiêu chuẩn khắt khe cùa nhiều quốc gia và các hiệp ước về biến đổi khí hậu, đã mở ra cơ hội cho thị trường ô tô điện, không chỉ với ô tô cá nhân và với cả xe công nghiệp, xe tải, xe bus thương mại.

Sự thật là công nghệ xe điện phát triển ngay từ những thập kỷ đầu tiên của nền công nghiệp ô tô thế giới, nhưng vì nhiều lý do mà xe động cơ xăng/diesel thống trị suốt thế kỷ 20. Các tập đoàn ô tô hàng đầu như BMW, Ford, Toyota... luôn có chiến lược dự phòng với xe điện và duy trì một tỷ lệ nhất định xe hybrid.

Không ít người Thái cho rằng họ đang đứng đầu thế giới với thương hiệu xe Tuk Tuk. Sức mạnh của gã khổng lồ một mặt đóng góp cho kinh tế công nghiệp ô tô Thái Lan mặt khác cũng đè nặng lên tâm lý tiêu dùng sính ngoại và đánh mất lòng tự hào thương hiệu riêng của họ. Nhưng người Thái hãy tự trách mình trước. Vì điều này hoàn toàn khác với những gì xảy ra ở Hàn Quốc đầu thập niên 90 và trước đó là bàn tay thép của những người lãnh đạo đối với quyết tâm xây dựng thương hiệu sản phẩm chủ lực quốc gia lấy tự tôn dân tộc làm ý chí chủ đạo.

Thực ra trong bài viết này chúng tôi còn muốn giới thiệu một cái tên mới mẻ đó là Phenikaa nhãn hiệu xe tự hành vừa ra mắt, chứ không chỉ đề cập đến 3 mẫu xe điện Vinfast vốn đã có chiến lược rất bài bản xứng tầm thương hiệu xe điện quốc tế.

Phenikaa đã mạnh dạn nghiên cứu và phát triển sản phẩm, hy vọng rằng quá trình thương mại hoá của Phenikaa sẽ thành công.

Về khả năng cạnh tranh thay thế, xe điện có cấu trúc đơn giản cả về cơ khí lẫn hệ điều khiển tạo ra giá thành cạnh tranh hơn (có thể ước tính 20-40%) so với xe động cơ xăng/diesel. Chính Elon Musk là người thay đổi được tâm lý tiêu dùng e ngại về kiểu dáng và độ tăng tốc, tính thể thao của xe động cơ điện, thậm chí ông làm cho hình ảnh xe điện với nhãn hiệu Tesla trở nên hợp thời hơn.

Những hệ động cơ điện mới ra mắt gần đây gắn trực tiếp vào bánh chủ động xe tải/ bus  thậm chí còn có động năng mô-men xoắn cao gấp 2,5 lần xe động cơ diesel, hình thành một thế hệ xe tải/ bus điện làm thay đổi cục diện ngành ô-tô một cách toàn diện. Bản thân Vinfast cũng đang gấp rút phát triển không chỉ xe cá nhân mà cả tham vọng thống lĩnh thị phần xe bus và nhất là  xe bus công cộng.   

Về tiềm năng xuất khẩu xe điện, năm 2020 giữa tâm đại dịch COVID-19 chúng tôi nhận được gói mời thầu 2.000 xe bus từ Columbia, thông tin này được chia sẻ với một số nhà sản xuất hàng đầu Việt Nam. Tuy nhiên quá trình đấu thầu diễn ra không thành công. Nguyên nhân không phải vì tiêu chuẩn kỹ thuật EURO 6 hay động cơ điện (electric engine) mà chủ yếu vì họ chưa sẵn sàng trước cuộc chơi toàn cầu. Điều này đồng thời cũng cho thấy uy tín của Việt Nam đang được cải thiện, và sự quan tâm của thị trường quốc tế với Việt Nam ít nhất là sự khuyến khích Việt Nam vươn lên cạnh tranh và phát triển sản phẩm đột phá để chinh phục thị trường thế giới.

Báo chi Thái Lan từng nhiều lần cảnh báo chiến lược làm thuê thiếu bản lĩnh của ngành công nghiệp ô-tô nước này đã cán đích công suất hơn 1.5 triệu xe/năm nhưng không hề có nhãn hiệu riêng.

Trong bài viết gần đây chúng tôi có đề cập về tự tin thương hiệu sẽ là ngưỡng thách thức mà một quốc gia cần phải vượt qua để khằng định ví thế cường quốc. Chính vào thời điểm hiện tại khi Vinfast khẳng định những thành công bước đầu bằng chiến lược hoàn chỉnh từ đầu tư sản xuất đến nghiên cứu phát triển, hợp với những nhà cung cấp đứng đầu và chiêu mộ nhân tài khắp thế giới đầu quân cho Vinfast, khẳng địng sự thành công bằng chính sự tự tin thương hiệu. Điều mà trước đó các công ty sản xuất ô tô khác của Việt Nam và Thái Lan chưa ai dám mạnh dạn đương đầu với những gã khổng lồ trong ngành công nghiệp đòi hỏi nhiều điều kiện rất khắt khe như ngành ô tô.

Đáng ghi nhận hơn là nỗ lực của Phenikaa một nhà sản xuất, một cái tên còn mới mẻ trên thương trường, nhưng đã nắm bắt phân khúc tuy nhỏ nhưng rất tiềm năng, đúng khái niệm thị trường ngách trong marketing để tìm chỗ đứng ít bị cạnh tranh, là xe điện tự hành cấp độ 4. Với nhu cầu có thật từ các khu đô thị thông minh, các khu giải trí và du lịch cao cấp quy mô lớn kể cả sân golf hay các nhà máy khu công nghiệp quy mô lớn, nếu tinh tổng dung lượng thị trường không hề nhỏ, khẳng định yếu tố thành công nhờ chiến lược thị trường đúng đắn.

Không những thế, với sự tự tin thương hiệu Việt, Phenikaa hoàn toàn có thể nhanh chóng chinh phục thị trường nước ngoài vốn đang rất quan tâm vấn đề môi trường trong bối cảnh nền kinh tế chia sẻ đang phát triển vượt bậc.

Xu hướng tất yếu của kinh tế chia sẻ và công nghệ 4.0 gợi mở nhiều nhu cầu cho vận tải và vận chuyển hành khách. Từ các hệ thống giao hàng tự động song hành với thương mại điện tử đang bùng nổ, cho đến các phương thức vận chuyển thay thế taxi truyền thống, hay taxi chia sẻ, các hệ thống vận chuyển nội khu tại khu đô thị thông minh, công viên giải trí, khu công nghiệp hay trường đại học… nơi mà con người không cần hay không thể sử dụng xe cá nhân vì nhiều sự bất tiện.

Những nhu cầu này không hề mang tính đặc thù Việt Nam mà trở nên phổ biến trên thị trường toàn cầu, và đó chính là tư duy chiến lươc chủ đạo của những nhà phát triển xe điện công cộng như Phenikaa mà chúng tôi kỳ vọng vào sự thành công thương mại của họ.

Cũng trong làn sóng các khu siêu đô thị rộng vài trăm cho đến hàng nghìn hecta đang hình thành khắp các tỉnh thành. Các nhà phát triển đô thị nghĩ sao với các phương tiện vận chuyển chia sẻ nội khu như Phenikaa: không tiến ồn, không khói bụi và không người điều khiển, tiết kiệm cả về nhân lực và chi phí nhiên liệu lại dễ bảo trì thay thế?

Một tương lai phát triển tất yếu cho ngành công nghiệp ô tô Việt nam không phải trải qua những rào cản tâm lý và hệ luỵ đầu tư theo tư duy truyền thống và cần sớm định hướng đúng cho công nghiệp phụ trợ. Sự đột phá này không hề viển vông và đang mang lại doanh thu đích thực, mở ra những thị trường tỷ đô cho Việt Nam.

Mời quý độc giả xem thêm trên Diễn đàn Doanh nghiệp in số 26 ra ngày 31/3/2021.