Gửi bình luận
Chuyển sang sử dụng xăng E10 là xu hướng tất yếu, nhưng khi niềm tin chưa vững, liệu việc khai tử xăng A95 có khiến chính sách rơi vào thế khó?
Đề xuất từ năm 2026 chỉ cho phép lưu hành xăng sinh học E10, đồng nghĩa với việc xăng A95 sẽ biến mất trên thị trường, đang thổi bùng nhiều tranh luận. Không ít người tiêu dùng lo lắng việc động cơ xe có tương thích hay không, quyền lựa chọn có bị thu hẹp, và liệu lịch sử “xăng E5” từng gây thất vọng có lặp lại?
Đề xuất từ năm 2026 chỉ cho phép lưu hành xăng sinh học E10, đồng nghĩa với việc xăng A95 sẽ biến mất trên thị trường, đang thổi bùng nhiều tranh luận.
Thực tế cho thấy, tại các cây xăng, phần đông khách hàng vẫn ưu tiên xăng A95 vì thói quen và sự an tâm đối với động cơ. Một sự thay đổi đột ngột, nếu áp dụng, có nguy cơ khiến người dân cảm thấy bị buộc phải chấp nhận thay vì tự nguyện lựa chọn.
Chia sẻ với báo chí, PGS TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM nhấn mạnh rằng, một chính sách liên quan trực tiếp đến hàng chục triệu phương tiện không thể dựa trên ý chí chủ quan, mà phải được kiểm chứng bằng thực tiễn. Theo ông, nếu vội vàng loại bỏ xăng A95, sẽ xuất hiện nhiều rủi ro như: nguy cơ hư hỏng động cơ, đặc biệt ở các dòng xe đời mới chưa có khuyến nghị dùng E10; tranh chấp về bảo hành; chi phí sửa chữa tăng thêm; và cả làn sóng bức xúc trong dư luận.
Giải pháp hợp lý, theo ông Dũng, là cho phép xăng A95 và E10 cùng tồn tại trong một giai đoạn chuyển tiếp, ít nhất từ 6 tháng đến 1 năm, để người dân có thời gian trải nghiệm, so sánh và tự đưa ra lựa chọn. Khi thực tiễn chứng minh E10 thực sự vượt trội, quá trình chuyển đổi sẽ diễn ra tự nhiên, ít gây xáo trộn hơn.
Bài học từ E5 vẫn còn nguyên giá trị. Dù từng nhận được ưu đãi thuế, trợ giá và truyền thông rầm rộ, nhưng loại xăng này rốt cuộc thất bại vì không tạo được niềm tin. Người tiêu dùng từng phàn nàn E5 hao nhiên liệu hơn, thậm chí ảnh hưởng đến động cơ. Thực tế đó chứng minh, một chính sách dù mang ý nghĩa bảo vệ môi trường hay tiết kiệm chi phí, cũng khó thành công nếu trải nghiệm của người dùng chưa được bảo đảm.
Một số ý kiến cũng cho rằng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy quá trình chuyển đổi sang nhiên liệu sinh học phải đi theo lộ trình linh hoạt, minh bạch và đặt niềm tin của người tiêu dùng lên hàng đầu. Ở Thái Lan, việc khuyến khích dùng xăng sinh học chỉ thành công khi chính phủ từng bước thu hẹp dần loại xăng khoáng truyền thống, cho phép các loại xăng pha sinh học tồn tại song song trong nhiều năm trước khi định hình một loại chính.
Tại Brazil, thay vì trợ giá trực tiếp, nhà chức trách áp dụng cơ chế bắt buộc pha trộn nhiên liệu sinh học, kèm hệ thống giám sát chất lượng chặt chẽ và chính sách dài hạn để ổn định nguồn cung. Cách làm này giúp người dân yên tâm sử dụng, doanh nghiệp cũng chủ động đầu tư hạ tầng mà không bị sốc chính sách.
Bên cạnh người tiêu dùng, doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu cũng là đối tượng chịu ảnh hưởng lớn. Việc thay đổi cơ cấu nguồn cung, điều chỉnh bồn chứa, đường ống hay thiết bị đo lường đều đòi hỏi chi phí không nhỏ. Nếu lộ trình quá gấp gáp, nhiều cửa hàng xăng dầu có thể lúng túng trong vận hành, thậm chí thua lỗ. Một chính sách chuyển đổi chỉ bền vững khi bảo đảm hài hòa lợi ích của cả người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp, bởi họ chính là mắt xích trung gian để đưa nhiên liệu tới tay xã hội.
Không ai phủ nhận xu hướng sử dụng nhiên liệu sạch, thân thiện với môi trường là tất yếu. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu đó, chính sách cần đặt người dân ở trung tâm.
Như PGS, TS Đỗ Văn Dũng khẳng định, không nên nóng vội, càng không thể áp đặt. Bài học từ E5 là lời nhắc nhở, muốn chính sách thành công, hãy để thực tiễn trả lời thay vì buộc người tiêu dùng phải sử dụng. Con đường chuyển đổi sang E10 chỉ có thể bền vững khi đi từng bước chắc chắn và dựa trên sự đồng thuận của xã hội.
