Xây dựng pháp luật là “đột phá của đột phá”

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn – Trưởng Ban Tổ chức Diễn đàn – nhấn mạnh điều này tại Diễn đàn Xây dựng pháp luật lần thứ I với chủ đề “Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” diễn ra sáng 22/11.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng xây dựng pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của Quốc hội. Trong gần 80 năm từ Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên, công tác xây dựng pháp luật đã đạt nhiều kết quả nổi bật, hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Đây là lần đầu tiên Diễn đàn được tổ chức cùng với tổng kết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, là dịp đánh giá khách quan, toàn diện công tác lập pháp, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện thể chế, pháp luật cho giai đoạn mới.

Trong nhiệm kỳ, công tác xây dựng pháp luật của Quốc hội có nhiều đổi mới, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, khẳng định vị trí trung tâm của Quốc hội trong việc hoàn thiện thể chế. Dù đối mặt với nhiều khó khăn, Quốc hội vẫn khẳng định vai trò cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại diện cho nhân dân.

Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 với 100% đại biểu có mặt tán thành, thể hiện việc thể chế hóa kịp thời chủ trương sắp xếp bộ máy Nhà nước tinh gọn, hiệu năng, gần dân, sát thực tiễn. Lần đầu tiên, Quốc hội xây dựng và trình Bộ Chính trị thông qua Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ, làm cơ sở để các cơ quan chủ động triển khai, phối hợp; kịp thời sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và ban hành Nghị quyết số 197 về đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật.

Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã xem xét, thông qua nhiều luật, nghị quyết quan trọng, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Đặc biệt, tại 4 kỳ họp cuối, Quốc hội đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo; các luật chỉ quy định vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội, giao quyền linh hoạt cho Chính phủ trong thực hiện, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội thông qua 18 luật; Kỳ họp thứ 9 sửa đổi Hiến pháp và thông qua 34 luật; dự kiến Kỳ họp thứ 10 thông qua 49 luật. Quốc hội linh hoạt, phản ứng kịp thời với các tình huống thực tiễn như phòng, chống dịch COVID-19, cho phép Chính phủ ban hành nghị quyết điều chỉnh quy định khác luật trong trường hợp đặc biệt.

Lần đầu tiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn về hoạt động giám sát, nhiều phiên giải trình và hội thảo khoa học, gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành, thể hiện sự chủ động, cầu thị, kịp thời tháo gỡ vướng mắc thực tiễn.

Bên cạnh kết quả, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ ra một số khó khăn, hạn chế: việc hoàn thiện thể chế chưa hoàn toàn đáp ứng thực tiễn; một số luật chưa thích ứng nhanh với hội nhập quốc tế; còn thiếu đồng bộ, khả thi, tính dự báo chưa cao; một số chính sách chậm đi vào cuộc sống, nợ văn bản hướng dẫn; phân cấp, phân quyền chưa thông suốt, trách nhiệm giải trình chưa rõ ràng. Đây là vấn đề cần chú trọng, khắc phục nhanh trong thời gian tới.

Ông nhấn mạnh, công tác xây dựng pháp luật phải phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan trình và cơ quan thẩm tra. Hồ sơ chuẩn bị kỹ, trình sớm sẽ nâng cao chất lượng luật. Luật phải kèm Nghị định, Thông tư để việc quán triệt, học tập trong cán bộ và nhân dân được thực hiện, mỗi người đều sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị đại biểu thảo luận, làm rõ thành tựu, đề xuất giải pháp khắc phục khó khăn, nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới: thực hiện Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; thực hiện nghiêm quy trình lập pháp, phòng chống tiêu cực, lợi ích nhóm; tăng cường phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, MTTQ, Tòa án, Viện Kiểm sát và các cơ quan hữu quan; bảo đảm mọi đạo luật xuất phát từ lợi ích quốc gia, dân tộc và nguyện vọng nhân dân.

Cùng với đó, tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, đưa thể chế pháp luật thành lợi thế cạnh tranh, động lực phát triển, rà soát sơ hở, khoảng trống, điểm nghẽn để kịp thời hoàn thiện, bảo đảm đồng bộ, ổn định, khả thi, đáp ứng yêu cầu cấp bách và tạo khung pháp lý lâu dài cho phát triển bền vững, hội nhập quốc tế, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong xây dựng pháp luật.