Nếu doanh nghiệp không nâng chuẩn, các ngành gỗ, thép, năng lượng mặt trời và đặc biệt là điện tử có thể rơi vào diện điều tra, chịu thuế cao.
Diễn đàn Thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ 2025 với chủ đề “30 năm hợp tác kinh tế, thương mại - Vượt qua thách thức, bước vào kỷ nguyên mới” do Bộ Công thương tổ chức ngày 10/12 đã khẳng định Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.
Theo Bộ Công thương, tính đến tháng 11/2025, kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt 138,6 tỷ USD, chiếm hơn 32% tổng kim ngạch xuất khẩu. Các nhóm hàng chủ lực gồm điện tử, máy tính, điện thoại, dệt may, da giày, đồ gỗ và thủy sản.
Nhiều chuyên gia đánh giá tăng trưởng thương mại song phương không phải “phép màu” mà là kết quả của cải cách và hội nhập sâu rộng. TS Trần Toàn Thắng, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế-tài chính (Bộ Tài chính) cho biết nhóm điện tử, điện thoại, máy tính tăng hơn 40%, phản ánh xu hướng các tập đoàn Mỹ mở rộng nhập khẩu từ Việt Nam khi tái cấu trúc chuỗi cung ứng. Dệt may, da giày và đồ gỗ cũng phục hồi mạnh; thủy sản duy trì kim ngạch 2 - 2,2 tỷ USD.
Theo ông Matt Priest, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may và Da giày Hoa Kỳ (FDRA), Việt Nam đã trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhờ năng lực đáp ứng đơn hàng lớn và minh bạch hóa quy trình.
Dù nhu cầu từ Hoa Kỳ tăng trở lại, Bộ Công thương cảnh báo đà tăng trưởng nóng có thể kích hoạt các biện pháp phòng vệ thương mại. ông Nguyễn Hồng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công thương) cho biết doanh nghiệp cần thích ứng nhanh với chuẩn mực mới về xuất xứ, lao động, môi trường và minh bạch chuỗi cung ứng – những tiêu chí Mỹ đang siết chặt.
TS Trần Toàn Thắng nhận định thuế đối ứng của Hoa Kỳ không chỉ nhằm tăng thu ngân sách mà là công cụ điều chỉnh chuỗi cung ứng. Nếu doanh nghiệp không nâng chuẩn, các ngành gỗ, thép, năng lượng mặt trời và đặc biệt là điện tử có thể rơi vào diện điều tra, chịu thuế cao.
Bà Trương Thị Thùy Linh, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, cho biết Hoa Kỳ có thể áp dụng đồng thời ba biện pháp: chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ. Mức thuế cao thường khiến doanh nghiệp Việt Nam gần như không thể quay lại thị trường.
Mức độ phụ thuộc lớn vào Hoa Kỳ được các chuyên gia đánh giá là rủi ro. Khoảng 75% kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ do doanh nghiệp FDI thực hiện, cho thấy các thay đổi thuế quan của Mỹ có thể tác động trực tiếp tới dòng vốn và sản xuất của các tập đoàn lớn như Intel, Nike, Apple…
Trong ngành gỗ, nguy cơ mất thị phần nếu thuế nhập khẩu cao kéo dài là rất rõ rệt. Dệt may và da giày chịu sức ép cạnh tranh từ Bangladesh, Ấn Độ; ngành điện tử đối mặt rủi ro doanh nghiệp FDI chuyển dịch sang quốc gia khác. Thủy sản cũng có nguy cơ giảm mạnh đơn hàng do cạnh tranh giá và các vụ kiện chống bán phá giá.
TS Trần Toàn Thắng đề xuất doanh nghiệp tái cấu trúc thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ, đồng thời đầu tư công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cấp chuỗi giá trị để tăng sức cạnh tranh.
Theo các chuyên gia, giải pháp then chốt là minh bạch chuỗi cung ứng, nâng năng lực truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chặt xuất xứ nguyên liệu và chủ động phòng vệ thương mại. Bộ Công thương khuyến nghị doanh nghiệp nâng chuẩn sản xuất, tăng đầu tư vào quản trị rủi ro và đáp ứng các tiêu chuẩn mới nhằm duy trì tăng trưởng bền vững.
