Zoom: Cái chết của một startup công nghệ nổi lên quá nhanh

Cũng như nhiều startup công nghệ mới nổi khác, thường sẽ tập trung vào các tính năng hơn là vấn đề bảo mật người dùng. Zoom nổi lên như một ứng dụng học tập và học trực tuyến rất hữu ích trong thời gian cách ly xã hội.

Một buổi họp trực tuyến trên Zoom. Ảnh: CoinDesk.

Tuy vậy trước bối cảnh quyền riêng tư trên không gian mạng của người dùng bị đe dọa ngày càng nhiều, cũng như mối quan tâm của chúng ta đến vấn đề ngày càng tăng, Zoom nhanh chóng bị đưa lên đoạn đầu đài vì các lỗ hổng bảo mật được phanh phui.

Thời tới cản không được

Khi đại dịch Covid-19 lan rộng từ Trung Quốc sang khắp thế giới, nhiều chính quyền các nước đã ban hành lệnh phong tỏa, cách ly và hàng loạt biện pháp khác khiến hàng triệu người phải làm việc từ xa, học sinh sinh viên phải ngồi học tại nhà thay vì đến trường lớp.

Từ đây, Zoom cùng các ứng dụng hội họp online chính thức bước vào thời của mình. Mỗi công ty, trường học có các phương án triển khai và sử dụng phần mềm khác nhau, nhưng Zoom được nhiều người lựa chọn hơn vì dễ sử dụng, cài đặt nhanh chóng, tính ổn định cao và nhiều tính năng tiện ích.

Trong tháng 3, lượng người dùng Zoom tăng vọt vì cách ly xã hội. Ảnh: Gadgets NDTV.

Theo một thống kê, lượng người sử dụng trên Zoom tăng từ 10 triệu lên đến 200 triệu chỉ trong tháng 3. Số lượt tải Zoom Cloud Meetings trên Android và iOS cũng nhanh chóng vượt ngưỡng 100 triệu và cùng theo đó là những con số khác mà bao startup thèm muốn.

Thế nhưng khi các con số tăng lên cũng dẫn đến những rắc rối. Ngày 19/3, một cơ quan về an ninh mạng đã chỉ ra hàng loạt vấn đề về quyền riêng tư của Zoom, chẳng hạn như nếu người dùng rời cửa sổ họp lâu hơn 30 giây để lướt Facebook hay xem YouTube, phần mềm sẽ tự ghi lại rồi gửi báo cáo cho chủ cuộc họp.

Thông tin người dùng dễ dàng được tìm thấy và truy cập khi sử dụng Zoom. Ảnh: The New York Times.

Tính năng này được gỡ vào 2 tuần sau đó thì chưa hết, các thông tin về máy tính của thành viên cuộc họp như địa chỉ IP, thông số máy tính, hệ điều hành, vị trí thông qua định vị,... cũng dễ dàng được chủ cuộc họp truy cập và nhìn thấy.

Hàng loạt lỗ hổng được phanh phui

Zoombombing là một lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng được phát hiện vào 19/3, lỗi này giúp hacker có thể tìm ra ID của cuộc họp, trà trộn vào rồi giành quyền kiểm soát và phát bất cứ thứ gì chúng muốn, thậm chí là phim khiêu dâm hoặc nội dung gây phản cảm. Điều này xuất phát từ các tính năng đơn giản nhất, như chiếu màn hình hoặc chia sẻ file.

Các chuyên gia chỉ ra lỗ hổng, Zoom nhanh chóng khắc phục chắp vá trong suốt nhiều tuần qua. Ảnh: ZDNet.

Tiếp đó vào 27/3, Zoom lại dính phốt khi người dùng phát hiện phần mềm này gửi dữ liệu thành viên cuộc họp về máy chủ Facebook, gồm rất nhiều thông tin riêng tư như thiết bị, vị trí, nhà mạng,... và dữ liệu này rất có thể được bán lại cho một bên thứ ba nhằm gửi quảng cáo phù hợp hơn đến người dùng.

Cao trào nhất, ngày 1/4 một trang công nghệ đã phát hiện ra Zoom có thể tiết lộ địa chỉ email, hình ảnh của người dùng cho người lạ. Đây là tính năng Company Directory, tự động thêm một nhóm người vào danh sách liên lạc nếu đăng ký với địa chỉ email có tên miền giống nhau.

Vấn đề xảy ra với Zoom cũng tương tự như các phần mềm non trẻ khác: phát triển quá nhanh trước khi kịp chuẩn bị. Ảnh: Business Insider.

Troy Hunt, cây bút viết về bảo mật, chia sẻ với The Next Web: “Những phần mềm có lượt sử dụng tăng quá nhanh cũng gặp tình trạng tương tự như Zoom. Trước đây, nhiều cái tên nổi tiếng nhanh khi mới còn đang phát triển cũng như vậy, những điều khoản có lợi cho họ về thu thập dữ liệu sẽ sớm bị phanh phui khi có đủ một lượng người dùng đủ lớn.”

Hàng loạt lỗ hổng lớn nhỏ khác được giới công nghệ và chuyên gia phanh phui ra để cảnh báo người dùng cân nhắc khi sử dụng phần mềm này. Và điều gì đến cũng đã đến, Zoom đối diện với một án tử trước khi kịp bắt tay vào khắc phục vấn đề.

Người dùng quay lưng nhanh như cách họ tìm đến

Từ những vụ phanh phui, Zoom nhanh chóng được đưa vào danh sách đen của doanh nghiệp, chính quyền. Hôm 28/3, công ty hàng không SpaceX của tỷ phú Elon Musk đã gửi email cho nhân viên về việc không được sử dụng Zoom do lo ngại về quyền riêng tư. NASA cũng cấm nhân viên họp bằng Zoom vì vấn đề bảo mật.

Liên tục sau đó là các bang, các cơ quan công quyền, các doanh nghiệp tư nhân ở Mỹ như bang Utah, Washington, Nevada cũng đưa ra lời khuyên tương tự và khuyến cáo người dùng chuyển sang nền tảng tương tự như Google Classroom, Microsoft Teams.

Đài Loan, Đức và Singapore nhanh chóng nhận ra vấn đề và đưa ra các hạn chế tương tự cho người dân của mình. Những nơi này trong thời gian đầu của đại dịch đã hướng dẫn các trường dùng Zoom để triển khai lớp học, nhưng rồi nhanh chóng cho dừng lại và thậm chí đưa vụ việc đi điều tra.

CEO Eric Yuan của Zoom đã nhanh chóng lên tiếng xin lỗi về các bê bối, nhưng đã quá trễ. Ảnh: Dai Sugano/Bay Area News Group.

Giá cổ phiếu giảm mạnh trở về thời điểm trước khi mọi người tìm đến Zoom, tương tự với lượng người sử dụng. Tuy dễ thiếp lập, dễ sử dụng và tính ổn định cao, nhưng Zoom không được mã hóa thông tin khiến dữ liệu riêng tư của người dùng dễ dàng bị rò rỉ ra ngoài.

CEO Eric Yuan của Zoom đã lên tiếng xin lỗi và hứa sẽ khắc phục các vấn đề về bảo mật, cũng như sẽ giới thiệu nhiều tính năng và giải pháp mới để đem lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng. Trước mắt, phần mềm này đã tạm ngừng các tính năng có lỗi trong 90 ngày để tiến hành sửa chữa.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp, cơ quan, trường học đã có các phương pháp thay thế chứ không cần phải đợi đến lớp áo mới của Zoom. Cái chết của Zoom cũng chính là thảm cảnh tương tự với các phần mềm non trẻ khác khi bỗng trở nên nổi tiếng quá nhanh.