4 đề xuất cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Bộ Xây dựng vừa có Tờ trình Chính phủ số 08/TTr-BXD ngày 17/03/2025 “đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội", theo đó đã kiến nghị 7 chính sách thí điểm. Tuy nhiên, vẫn cần thêm một số điều chỉnh về thủ tục pháp lý, tên gọi của các quỹ phát triển nhà ở, cũng như cơ chế hỗ trợ cho công nhân và doanh nghiệp.

Thứ nhất, đề nghị sửa đổi tên gọi của Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia.

Theo đó, kiến nghị sửa đổi khoản 1 Điều 1 và Điều 3 của Dự thảo để thành lập Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia, thay vì sử dụng cụm từ “nhà ở xã hội”. Điều này giúp bám sát chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc thành lập “Quỹ nhà ở Quốc gia” nhằm phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn. Ngoài ra, việc này còn mang tính linh hoạt, có thể bao gồm cả nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ trong tương lai.

Lý do là, nếu tên gọi Quỹ phát triển nhà ở xã hội chỉ gói gọn trong phạm vi hỗ trợ nhà ở xã hội, thì tên gọi mới có thể hỗ trợ linh hoạt hơn trong việc phát triển các mô hình nhà ở thương mại giá rẻ trong tương lai, phù hợp với các chỉ đạo của các cơ quan lãnh đạo cao cấp.

Thứ hai, cơ chế chính sách cho doanh nghiệp, hợp tác xã trong khu công nghiệp.

Một trong những điểm quan trọng đặc biệt lưu ý là vấn đề cho thuê nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân của doanh nghiệp, hợp tác xã trong khu công nghiệp. Theo hiện hành, Luật Nhà ở và các văn bản pháp lý hiện hành chỉ quy định doanh nghiệp được thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, nhưng chưa quy định rõ về việc cho thuê nhà ở xã hội của các chủ đầu tư dự án ngoài khu công nghiệp hoặc đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp. Điều này dẫn đến việc các doanh nghiệp chưa có cơ chế rõ ràng để triển khai các hình thức nhà ở cho công nhân.

Do đó, đề nghị bổ sung Khoản 4 Điều 1 để doanh nghiệp, hợp tác xã trong khu công nghiệp có thể thuê nhà ở xã hội ngoài khu công nghiệp hoặc đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp cho lao động của mình.

Và Điều 9, đề nghị bổ sung thêm điều khoản quy định chi tiết về chi phí đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân hoặc chi phí thuê nhà lưu trú sẽ được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Đề xuất này nhằm đảm bảo rằng công nhân trong các khu công nghiệp có thể tiếp cận nhà ở xã hội phù hợp, và các doanh nghiệp có thể chủ động trong việc xây dựng cơ sở lưu trú cho công nhân của mình, đáp ứng yêu cầu về nhà ở cho lực lượng lao động trong ngành sản xuất.

Thứ ba, quy trình và thủ tục pháp lý.

Hiện tại, quy trình thủ tục xây dựng dự án nhà ở xã hội vẫn còn khá phức tạp. Hiệp hội đề nghị sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Điều 7 của Dự thảo nhằm rút ngắn thời gian làm thủ tục hành chính, đồng thời giảm thiểu chi phí và tối ưu hóa quy trình.

Cụ thể, đề nghị bổ sung quy định về việc lồng ghép thẩm định thiết kế cơ sở và thẩm định thiết kế xây dựng triển khai để giảm thiểu thủ tục và rút ngắn thời gian. Việc thẩm định thiết kế cơ sở đồng thời với thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sẽ giúp các dự án nhà ở xã hội nhanh chóng đi vào triển khai mà không bị gián đoạn bởi các thủ tục hành chính.

Ngoài ra, Hiệp hội đề nghị không phải lấy ý kiến cộng đồng dân cư đối với nhiệm vụ và đồ án quy hoạch chi tiết đối với các dự án nhà ở xã hội, vì thực tế quy trình này thường mang tính hình thức và không đạt hiệu quả thực tế, đồng thời kéo dài thời gian thực hiện dự án.

Những điều chỉnh này sẽ giúp các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không phải đối mặt với các thủ tục hành chính phức tạp, tiết kiệm chi phí và thời gian, giúp đưa các dự án nhà ở xã hội vào thực tế nhanh chóng hơn.

Thứ tư, cải cách quy trình phê duyệt dự án nhà ở xã hội.

Cũng theo Dự thảo, có một vấn đề mà Hiệp hội nhận thấy là một số dự án nhà ở xã hội chưa có trong chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở sẽ gặp khó khăn trong quá trình triển khai. Để thuận lợi cho các chủ đầu tư, Hiệp hội kiến nghị bổ sung quy định trong Điều 4 về việc nếu dự án do nhà đầu tư đề xuất chưa có trong chương trình phát triển nhà ở, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có văn bản giao chủ đầu tư và Sở Xây dựng sẽ cập nhật vào chương trình phát triển nhà ở địa phương gần nhất. Cùng với đó, chủ đầu tư có thể triển khai dự án nhà ở xã hội ngay sau khi có sự thống nhất từ cơ quan có thẩm quyền.

Điều này sẽ tạo ra một cơ chế thông thoáng, giúp các dự án nhà ở xã hội không bị gián đoạn bởi các thủ tục hành chính phức tạp mà có thể thực hiện ngay khi có quyết định của các cơ quan chức năng.