Ai tiếp tay cho than lậu?

Hỏi vậy, bởi không chỉ sau phản ánh của báo chí về than lậu chở bằng container từ cảng km6 đi Hải phòng, Hải Dương tiêu thụ vào đêm 3/3/2020, mà trước đó không lâu, là hàng loạt tàu chở than với khối lượng hàng nghìn tấn cũng đã bị lực lượng chức năng bắt giữ.

Km6 chỉ là phần ngọn của vấn nạn

Thực ra, từ tháng 8/2019 thành phố Cẩm Phả đã có quyết định thành lập tổ liên ngành nhằm kiểm tra và giải tỏa số than, xít không rõ nguồn gốc tại cảng km6. Tuy nhiên cho đến nay kết quả kiểm tra xử lý, theo thông báo của đoàn chỉ mới có việc kiểm tra tại cảng km6 và có biên bản xử lý về một bãi tập kết không đúng quy định của Công ty cổ phần đầu tư phát triển 324, còn việc có kiểm tra và có phát hiện những sai phạm tại các địa điểm khác hay không thì không thấy nhắc tới, trong khi thực trạng khai thác và buôn bán than lậu ở đây đang rất phức tạp.

Chỉ đến khi báo chí phản ánh với các hình ảnh ghi được từ camera tác nghiệp của phóng viên rõ như ban ngày, thì thành phố Cẩm Phả mới rốt ráo vào cuộc.

Hiện Cẩm Phả đang cho phá dỡ những công trình, bến bãi trái phép xem xét trách nhiệm của những người liên quan. Tại sao sự việc mọi người đã tường mà các cơ quan quản lý phải chờ sự lên tiếng mới tỏ? Điều này khiến dư luận nghi ngờ và đặt câu hỏi có hay không sự “tiếp tay” cho sai phạm? Tất cả vẫn đang chờ cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh điều tra làm rõ.

Nhưng, cảng km6, nơi tập kết than đã khai thác chỉ là phần ngọn, cái gốc của vấn đề là than ở đâu ra? Tất nhiên là trên các khai trường. Ở đây là các khai trường trong mỏ than của các đơn vị thuộc Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn than Đông Bắc, hay là những khai trường ngoài ranh giới mỏ mà các đối tượng làm than lậu khai thác?

Cần biết rằng để thực hiện việc khai thác, vận chuyển than, phải có cả một dàn máy móc làm công việc bóc vỉa, xúc than, các phương tiện vận tải chuyên chở. Một ngôi nhà đào móng nhỏ, ngay lập tức chính quyền địa phương biết. Không lẽ nào, cả một quả đồi bị san ủi chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng lại không biết?

“Ma trận” về khai thác

Trong khi chính quyền dường như khá “tù mù”, chưa phát hiện, xử lý được các trường hợp khai thác trái phép thì người dân trong khu vực lại tỏ ra khá rành rẽ. Theo họ, chỉ cần chịu khó “dấn thân” vào các khu vực khai thác quy mô lớn trên địa bàn phường Quang Hanh, Dương Huy, Mông Dương thì sẽ rõ.

Theo sự chỉ dẫn của người dân, PV DĐDN đã tìm đến khu 7b phường Quang Hanh để tìm hiểu sự việc. Tại đây, chúng tôi men theo con đường của Tập đoàn than bên bờ sông Diễn Vọng. Một con đường cực kì khó đi, gồ ghề, trơn trượt giống như những “lá chắn” đang giăng ra nhằm ngăn cản phương tiện lạ đi vào.

Ven 2 bên đường là hàng loạt những đường mòn, lối mở. Theo như người dân nơi đây, đấy chính là những con đường dẫn vào các điểm đã từng tập kết và chế biến than trái phép. Trước đây, những khối lượng than lớn được chở từ nhiều điểm khai thác khác nhau đến khu vực này chế biến, rồi từ đó được đưa xuống các bến cảng tập kết.

Một người dân khu7b, phường Quang Hanh cho biết, trước đây khu vực này có nhiều điểm tập kết than, có cả sàng tuyển và vận tải. Thời gian gần đây có bị kiểm tra và dừng hoạt động. Khó hiểu là, những điểm tập kết, sàng tuyển, chế biến than trái phép này chỉ bị chính quyền kiểm tra, xử phạt mà không hề tổ chức cưỡng chế và phá bỏ đúng như yêu cầu của công tác quản lý tài nguyên về việc xử lý các điểm làm than trái phép...

“Phải chăng chính quyền thiếu trách nhiệm, việc kiểm tra hình thức, hời hợt theo kiểu “cưỡi ngựa, xem hoa”, “bắt cóc bỏ đĩa”, làm cho có. Hay đây có sự “tiếp tay”, bảo kê từ phía những người được giao kiểm tra, quản lý cho hoạt động khai thác, kinh doanh trái phép để từ đó dòng chảy than lậu vẫn tiếp tục như thời gian vừa qua?”, người dân nghi vấn đặt câu hỏi.

Còn nhớ, cao điểm của đợt ra quân triệt phá các cửa lò, điểm tập kết, vận chuyển kinh doanh than trái phép trên địa bàn Hạ Long vào năm 2010. Tỉnh Quảng Ninh đã rất kiên quyết, triệt để, phát hiện là phá bỏ các lò than, thu giữ phương tiện, thậm chí khởi tố các đối tượng làm than trái phép. Sự quyết liệt đó đã khiến cho nhiều đối tượng làm than từ bỏ ý định, người dân Hạ Long cũng từ đó có cuộc sống yên bình hơn.

Đáng tiếc sự quyết liệt này có vẻ không được thực hiện tại Cẩm Phả. Và giật mình hơn khi biết, Quang Hanh chưa là gì so với các địa bàn như Dương Huy, Mông Dương. Đây là những “vựa” than với nhiều khai trường lớn cùng “tụ hội” thuộc các Công ty Than Hạ Long, Than Mông Dương, Tây Nam Đá Mài, Chế biến kinh doanh than Cẩm Phả, Kho Vận Cẩm Phả...

Nơi đây còn được coi là chốn làm ăn với sự hiện diện của những “ông trùm” lọc lõi, tinh vi, nhiều chiêu, nhiều bài, nhiều mối quan hệ trong cách làm than. Có mặt tại các địa bàn này, chúng tôi cũng phải hoa mắt, lạc lối trong một ma trận về khai thác. Không dễ để biết đâu là ranh giới mỏ? Đâu là địa phương quản lý? Chỉ biết than vẫn cứ ào ào được chở đi...

Còn nữa..