Các chuyên gia khẳng định đổi mới tư duy, hoàn thiện thể chế và thúc đẩy ba đột phá chiến lược là nền tảng đưa Việt Nam phát triển nhanh, bền vững.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo “Ba đột phá chiến lược: bài học kinh nghiệm từ quá trình Đổi mới và giải pháp cho Việt Nam trong kỷ nguyên mới", TS Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh, thế giới đang bước vào giai đoạn biến động sâu rộng, đa chiều và khó dự báo. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là sự phát triển nhanh của trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, đang làm thay đổi căn bản mô hình tăng trưởng, phương thức quản trị quốc gia và cấu trúc kinh tế toàn cầu.
Trong bối cảnh đó, vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao, quy mô nền kinh tế không ngừng mở rộng. Tuy nhiên, yêu cầu phát triển nhanh và bền vững, hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 đòi hỏi Việt Nam phải tiếp tục đổi mới tư duy, tìm kiếm động lực tăng trưởng mới và tạo ra những đột phá chiến lược mạnh mẽ hơn.
Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn phát triển cũng cho thấy nhiều hạn chế, thách thức cần được nhìn nhận thẳng thắn, như thể chế phát triển còn bất cập; tăng trưởng kinh tế chưa đạt tiềm năng; kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực then chốt.
Làm rõ vai trò của đột phá thể chế, GS,TS Võ Khánh Vinh – nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng đổi mới thể chế là đột phá nền tảng, quyết định hiệu quả của hai đột phá còn lại là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Đột phá thể chế được xem là chìa khóa mở ra không gian phát triển mới, tạo động lực nội sinh, nâng cao sức mạnh mềm và năng lực cạnh tranh quốc gia, qua đó bảo đảm cho phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.
Ở góc độ kết cấu hạ tầng, TS Phí Vĩnh Tường – Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới đề xuất bổ sung một số nội dung quan trọng, như phát triển hạ tầng đường sắt theo tiêu chuẩn quốc tế; thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và các trung tâm R&D quốc gia; đồng thời tách và xác lập rõ nhiệm vụ đột phá phát triển hạ tầng kinh tế số và kinh tế biển với các giải pháp cụ thể, chuyên sâu.
Bàn về nguồn nhân lực, PGS,TSKH Lương Đình Hải – nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người chỉ ra những hạn chế lớn của Việt Nam, bao gồm thiếu kỹ năng thực chất, thiếu lao động kỹ thuật lành nghề, hệ thống giáo dục đào tạo còn kém hiệu quả và thể chế phát triển nguồn nhân lực chậm đổi mới. Để tạo đột phá, cần đẩy mạnh cải cách giáo dục đào tạo, hoàn thiện thể chế thu hút nhân tài, ưu tiên phát triển nhân lực số, đồng thời xây dựng thị trường lao động linh hoạt, hiện đại và hội nhập.
Đối với khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, PGS,TS Bùi Quang Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh đổi mới tư duy là điều kiện tiên quyết, bởi đổi mới thể chế chỉ có thể thành công khi bắt đầu từ đổi mới tư duy. Cùng với đó là các cơ chế đột phá phù hợp, tổ chức thực thi hiệu quả và bảo đảm hạ tầng, nguồn lực cần thiết cho khoa học và công nghệ.
Trong phiên thảo luận, các đại biểu thống nhất rằng những hạn chế đã được Chính phủ nhận diện từ nhiều góc độ và đang được xử lý quyết liệt thông qua tháo gỡ điểm nghẽn, tạo động lực mới cho phát triển. Đổi mới tư duy gắn với đổi mới hành động, cơ chế thực thi sát thực tiễn và lấy con người làm trung tâm được xem là yếu tố quyết định thành công của ba đột phá chiến lược.
Phát biểu tổng kết Hội thảo, TS Nguyễn Đình Chúc, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, đánh giá cao các ý kiến trao đổi thẳng thắn, sâu sắc của các chuyên gia, nhà khoa học. Kết quả hội thảo là nguồn tư liệu khoa học quan trọng, góp phần bổ sung, hoàn thiện các giải pháp đột phá chiến lược, phục vụ hoạch định chính sách và quản trị quốc gia hướng tới mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.
