Gửi bình luận
Xây dựng pháp luật là điều kiện cần, nhưng tổ chức thi hành mới là điều kiện đủ để biến tiềm năng của kinh tế tư nhân trở thành động lực tăng trưởng thực sự.
Đây là chia sẻ của PGS, TS Nguyễn Thường Lạng, Giảng viên cao cấp - Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Đại học Kinh tế quốc dân với Diễn đàn Doanh nghiệp.
Ở góc độ pháp lý, theo ông, đâu là yếu tố then chốt để kinh tế tư nhân thực sự trở thành động lực tăng trưởng của đất nước?
Theo tôi, xây dựng pháp luật là điều kiện cần, nhưng tổ chức thi hành mới là điều kiện đủ để biến tiềm năng của kinh tế tư nhân trở thành động lực tăng trưởng thực sự. Cùng với việc đổi mới tư duy xây dựng, chúng ta phải ưu tiên cao nhất cho việc tổ chức thi hành.
Tôi cũng nhấn mạnh rằng, cần đổi mới tư duy xây dựng theo hướng tư nhân được làm những gì pháp luật không cấm và bỏ phương châm “không quản được thì cấm”. Đây là bước then chốt để cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết của Đảng thành chính sách, công cụ và chỉ tiêu đánh giá rõ ràng, giúp doanh nghiệp tiếp cận thực chất.
Sự vươn lên mạnh mẽ của kinh tế tư nhân sẽ tác động trực tiếp đến vị thế pháp lý, kinh tế và chính trị của khu vực này, đồng thời tạo ra thay đổi đối với các thành phần khác như kinh tế nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Song để đạt hiệu quả, cần cụ thể hóa pháp luật sát thực tế, đồng thời hiện đại hóa và số hóa khâu tổ chức thực hiện, giảm thủ tục rườm rà, minh bạch hóa giám sát, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân phát triển bền vững.
Thực tế hiện nay, đâu là những “điểm nghẽn” lớn nhất trong khâu thực thi pháp luật đang cản trở sự phát triển của kinh tế tư nhân, thưa ông?
Tôi cho rằng, việc thực thi pháp luật hiện nay vẫn tồn tại nhiều “điểm nghẽn” đáng kể.
Trước hết là thiếu đánh giá tác động toàn diện. Nhiều chính sách, quy định chưa được cân nhắc đầy đủ cả mặt tích cực lẫn tiêu cực, ngắn hạn và dài hạn, cũng như ảnh hưởng tới tăng trưởng, việc làm, đầu tư hay quan hệ đối tác quốc tế... Công tác dự báo về quy mô, tốc độ, cơ cấu và liên kết kinh tế còn hạn chế, khiến giải pháp thực thi thường thiếu tầm nhìn chiến lược.
Thứ hai là sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý từ trung ương tới địa phương còn rời rạc. Nhiều chương trình hành động thiếu lộ trình, thiếu chỉ tiêu cụ thể; nguồn lực phân bổ chưa hợp lý; kiểm tra, giám sát chưa triệt để, dẫn đến chính sách khó đi vào cuộc sống.
Thứ ba là thiếu minh bạch và thông tin kịp thời. Doanh nghiệp và người dân khó tiếp cận dữ liệu, tiến độ hay kết quả triển khai, khiến việc theo dõi, đánh giá trở nên lúng túng. Đây là lý do cần đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung và tạo cơ chế trao đổi thông tin linh hoạt hơn.
Thứ tư là thiếu cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả. Hiện chưa có hệ thống theo dõi tiến độ thực hiện thường xuyên, định kỳ để nhận diện khâu nào thuận lợi, khâu nào bất cập. Việc đánh giá điều kiện tổ chức, nhân sự, tài chính và công khai thông tin cũng chưa đáp ứng yêu cầu, khiến xã hội khó tham gia, góp ý và giám sát quá trình thực thi pháp luật
Cuối cùng, công tác thông tin, tuyên truyền và giáo dục pháp luật vẫn chưa được chú trọng xứng đáng. Trong bối cảnh công nghệ số, việc truyền tải thông tin pháp luật phải sáng tạo, dễ tiếp cận và hấp dẫn hơn, không chỉ qua báo chí, truyền hình mà còn qua mạng xã hội, nền tảng số, diễn đàn, hội thảo, tập huấn.
Theo ông, cần thiết kế cơ chế giám sát và phản hồi chính sách như thế nào để đảm bảo tiếng nói của doanh nghiệp tư nhân được lắng nghe và phản ánh kịp thời trong quá trình xây dựng, thực thi pháp luật?
Giám sát và phản hồi chính sách là điều kiện quan trọng để nhận diện rõ tác động của chính sách đến các chủ thể chịu ảnh hưởng, đồng thời giúp bộ máy quản lý điều chỉnh theo hướng tinh gọn, hiệu quả và minh bạch hơn. Đây phải là cơ chế thông tin hai chiều, được bảo đảm độ tin cậy, cập nhật kịp thời và tạo ra sự tự hoàn thiện trong hệ thống thực thi pháp luật.
Để đạt được điều đó, cần xây dựng quy trình và cơ chế giám sát ngay từ thời điểm chính sách có hiệu lực, theo cách khoa học, toàn diện và hiện đại. Việc số hóa quy trình này là hết sức cần thiết nhằm bảo đảm dữ liệu được cập nhật đầy đủ, xử lý nhanh chóng, thậm chí có thể báo cáo theo chế độ tự động hóa. Song song, hệ thống chỉ tiêu, chỉ số đánh giá cũng cần được chuẩn hóa và tự động hóa, gắn với đội ngũ cán bộ có chuyên môn sâu, sử dụng linh hoạt cả công cụ số như phần mềm chuyên dụng, trí tuệ nhân tạo (AI) lẫn các phương thức truyền thống.
Cơ chế giám sát phải đa chiều, đa hướng, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, hộ kinh doanh, các tầng lớp nhân dân, chuyên gia, tổ chức xã hội và cả đối tác quốc tế... Chỉ khi đó, kết quả đánh giá mới toàn diện, khách quan và tránh bỏ sót. Bên cạnh đó, cũng nên có bộ phận thường trực để tổng hợp và theo dõi sát tình hình thực thi, từ đó thấy rõ mức độ phù hợp của điều kiện triển khai, những tác động dự kiến và ngoài dự kiến, cũng như phản ứng từ các đối tượng liên quan.
Một cơ chế giám sát và phản hồi được vận hành hiệu quả không chỉ giúp hạn chế tác động sai lệch, mà còn là động lực quan trọng để hoàn thiện thể chế, bảo đảm tiếng nói của doanh nghiệp tư nhân được lắng nghe và phản ánh đúng lúc, đúng chỗ.
Trân trọng cảm ơn ông!
