Gửi bình luận
Theo các chuyên gia, IPO không phải là đích đến, mà là một phép thử toàn diện về năng lực quản trị, minh bạch tài chính và cam kết phát triển dài hạn của doanh nghiệp.
Chia sẻ tại phiên thảo luận chuyên đề “IPO Playbook for Startups in Vietnam”, các chuyên gia cho rằng, trước khi niêm yết chính thức trên các sàn lớn như HoSE hoặc HNX, nhiều doanh nghiệp chọn UpCOM (Unlisted Public Company Market - Thị trường Giao dịch Cổ phiếu Chưa niêm yết) làm “bệ phóng an toàn” để thử sức. Với điều kiện linh hoạt hơn, UpCOM đóng vai trò như trường học đầu tiên giúp doanh nghiệp làm quen với quy trình công bố thông tin, minh bạch tài chính, kiểm toán và quan hệ nhà đầu tư.
Ông Duy Lê - Thành viên HĐQT, Phó Tổng Giám đốc Điều hành VinaCapital cho biết, UpCOM giúp doanh nghiệp tự đánh giá năng lực nội tại, hoàn thiện hệ thống quản trị và xây dựng hình ảnh minh bạch trong mắt nhà đầu tư. Đó là giai đoạn rất quan trọng để chuẩn bị cho bước nhảy lớn hơn.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, một sai lầm phổ biến là nhầm lẫn giữa Listing (niêm yết) và IPO (chào bán lần đầu ra công chúng). “Niêm yết mà không có hoạt động chào bán thì không tạo ra dòng vốn mới. Nếu cổ phiếu không được giao dịch, tức là không có thanh khoản, thì việc lên sàn gần như vô nghĩa”, ông Duy Lê chia sẻ.
Đồng tình quan điểm trên, bà Hoàng Thị Kim Dung - Giám đốc Quốc gia Genesia Ventures Vietnam cho rằng, yếu tố thanh khoản chính là “hơi thở” của thị trường chứng khoán. Theo bà, một công ty lên sàn mà cổ phiếu không có thanh khoản thì nhà đầu tư không thể mua bán, niềm tin thị trường sẽ mất đi. Doanh nghiệp đại chúng phải duy trì được dòng chảy liên tục, đó là điều kiện sống còn.
Bà cũng nhấn mạnh, IPO là một cam kết dài hạn, chứ không phải cột mốc hoàn tất. Doanh nghiệp cần chuẩn bị hệ thống vận hành minh bạch, đội ngũ quản trị chuyên nghiệp và chiến lược phát triển bền vững, bởi áp lực đến từ cả nhà đầu tư, cổ đông và công chúng sẽ gia tăng đáng kể sau khi niêm yết.
Theo ông Duy Lê, để hướng tới IPO, doanh nghiệp cần chuẩn bị vững vàng trên ba trụ cột chính: Sản phẩm - Dòng tiền - Quản trị doanh nghiệp.
Đầu tiên là sản phẩm và mô hình tăng trưởng: Startup có thể chấp nhận lỗ trong giai đoạn đầu để ưu tiên tăng trưởng, nhưng về lâu dài, sản phẩm phải có giá trị thực, mô hình kinh doanh rõ ràng và khả năng mở rộng thị trường.
“Nhà đầu tư không chỉ nhìn vào doanh thu hiện tại, mà họ đánh giá năng lực phát triển dài hạn - liệu doanh nghiệp có khả năng chiếm lĩnh thị phần, tạo giá trị bền vững hay không,” ông Duy Lê nhận định.
Thứ hai là dòng tiền - “dòng máu” của doanh nghiệp: Cash Flow (dòng tiền) giống như dòng máu của doanh nghiệp. Nhiều công ty đã tìm cách “làm đẹp” báo cáo tài chính. Tuy nhiên, nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ luôn đánh giá dựa trên dòng tiền thực tế từ hoạt động kinh doanh (Operating Cash Flow), nó phản ánh sức khỏe thật của doanh nghiệp.
Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, startup cần chứng minh khả năng tạo dòng tiền ổn định, vì đây là yếu tố quyết định giá trị khi IPO. Việc có kế hoạch tài chính 3 - 5 năm rõ ràng, dự báo lợi nhuận, nhu cầu vốn và kế hoạch sử dụng vốn cụ thể là điều kiện tiên quyết để thuyết phục nhà đầu tư và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
Thứ ba, Quản trị doanh nghiệp - nền móng cho niềm tin: Theo ông Duy Lê, quản trị là yếu tố thường bị xem nhẹ nhưng lại quyết định thành bại trong quá trình IPO. Ngay từ đầu, công ty đã phải làm việc với luật sư để chuẩn bị corporate governance (quản trị doanh nghiệp), làm các báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế. Nếu không chuẩn hóa ngay từ đầu, khi lên sàn sẽ rất khó khắc phục.
Việc chuẩn hóa bao gồm: Minh bạch cơ cấu sở hữu; Thiết lập Hội đồng quản trị độc lập; Tuân thủ quy định công bố thông tin cho tất cả các bên liên quan (5 stakeholders): nhà cung cấp, nhân viên, cổ đông, chính phủ và cộng đồng.
Trong khi đó, bà Hoàng Thị Kim Dung chia sẻ kinh nghiệm từ Nhật Bản. Bà cho biết, tại Nhật Bản, mỗi năm đều có một vòng "short review" - rà soát ngắn nhưng rất chi tiết, để đảm bảo doanh nghiệp đi đúng hướng và đáp ứng tiêu chuẩn về quản trị, tài chính, minh bạch mà Sở Giao dịch Tokyo yêu cầu.
"Việc duy trì quy trình rà soát định kỳ này giúp các doanh nghiệp tích lũy kinh nghiệm và văn hóa tuân thủ, điều mà các startup Việt nên xem như một dự án chiến lược dài hạn, chứ không phải nhiệm vụ phát sinh ngay trước IPO", bà Dung nhấn mạnh.
