“Bài toán” an cư cho người thu nhập thấp

Vướng nhiều nút thắt

Theo thông tin từ UBND tỉnh Quảng Trị, đến hết quý III/2025, toàn tỉnh đã có 1 dự án với 142 căn hộ hoàn thành, đủ điều kiện bán; 2 dự án đã khởi công xây dựng; 05 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư, dự kiến khởi công trong năm 2025 và quý I/2026; 2 dự án đang nộp hồ sơ đề xuất chấp thuận chủ trương đầu tư.

Mới đây, tổ hợp nhà ở xã hội Bảo Ninh 1 tại phường Đồng Hới đã khởi công, do liên danh Công ty TNHH Xây dựng Tiến Đạt - Công ty CP Đầu tư Xây lắp Toàn Cầu làm chủ đầu tư với tổng mức vốn ban đầu hơn 509 tỷ đồng.

Đây là dự án có tính điển hình, được đầu tư hạ tầng kỹ thuật, thương mại, dịch vụ đồng bộ kèm theo với tổng diện tích sàn xây dựng: 35.764,50 mét vuông, 432 căn hộ chung cư, đáp ứng nhu cầu khoảng 1.200 nhân khẩu, dự kiến hoàn thành trong quý IV/2026.

Đến nay, dự án duy nhất đủ điều kiện mở bán do công ty TNHH vận hành Vincom Retail làm chủ đầu tư tại Khu đô thị thương mại dịch vụ Nam Đông Hà (Quảng Trị). Theo đó dự án này có 142 căn hộ nhà ở xã hội đi kèm, diện tích tối đa 70m2/căn hộ, nhận hồ sơ từ đầu tháng 11.

Ông Nguyễn Duy Khánh, Giám đốc công ty TNHH vận hành Vincom Retail cho biết trong văn bản: “chủ đầu tư đang trong quá trình xây dựng giá bán theo quy định của pháp luật hiện hành. Sau khi giá được thẩm tra, Sở Xây dựng sẽ công khai giá bán, giá cho thuê”.

Bên cạnh một vài dự án điển hình, việc phát triển nhà ở xã hội tại Quảng Trị đứng trước nguy cơ vỡ tiến độ theo kế hoạch đến 2021 - 2030. Thời gian không còn nhiều và khối lượng nhà ở xã hội cần hoàn thành quá lớn.

Theo Sở Xây dựng, quỹ đất dành cho nhà ở xã hội còn hạn chế; nguồn vốn bố trí cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng còn khó khăn; việc thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư chưa nhiều do lợi nhuận thấp, trong khi thủ tục đầu tư vẫn còn phức tạp.

Thiếu động lực xã hội hóa

Tại cuộc làm việc ngày 6/10, tỉnh Quảng Trị kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét rà soát, điều chỉnh lộ trình hoàn thành các chỉ tiêu nhà ở xã hội giai đoạn 2025 - 2030 phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh sau sáp nhập; đề xuất Chính phủ bố trí, chỉ đạo sử dụng nguồn vốn đầu tư công để tập trung đầu tư xây dựng, đẩy nhanh tiến độ thực hiện đề án.

Luật Nhà ở 2023 quy định doanh nghiệp được hưởng 8 ưu đãi khi đầu tư vào nhà ở xã hội không dùng ngân sách: Được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án. Được ưu đãi thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về thuế. Được hưởng lợi nhuận định mức tối đa 10% tổng chi phí đầu tư.

Ngoài ra, còn được dành tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất ở trong phạm vi dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại; được hạch toán riêng; vay vốn với lãi suất ưu đãi.

Để hoàn thành chỉ tiêu nhà ở xã hội, không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp, đặc biệt khối tư nhân với tư cách là nguồn lực xã hội hóa đầu tư cốt cán. Nhưng thực tế không nhiều doanh nghiệp mặn mà với lĩnh vực này. Tại sao?

Ông Phạm Hồ Hoàng Long - Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư An Thành (Đông Hà) cho rằng: “Tiềm năng và lợi nhuận khi đầu tư vào nhà ở xã hội không bằng so với đầu tư vào nhà ở thương mại, mà thủ tục pháp lý, hành chính thì còn nhiều hơn và khó khăn hơn”.

Giám đốc Trung tâm xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch Quảng Trị, ông Nguyễn Đức Tân, lý giải: vẫn có nhà đầu tư còn chần chừ, cân nhắc trong việc triển khai dự án nhà ở xã hội. Một trong những nguyên nhân là do quy trình thủ tục phức tạp, giải phóng mặt bằng gặp khó khăn.

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), để giải nút thắt này, cần có tư duy đổi mới hoàn toàn liên quan đến vai trò và sự song hành từ phía Nhà nước và doanh nghiệp. Theo đó, Nhà nước cần đứng vai trò “cầm trịch”, thực hiện việc thu hồi đất và giao cho doanh nghiệp thực hiện dự án.