Gửi bình luận
Ngay sau Tết, vấn đề tăng thuế thuốc lá và thuốc lá lậu lại một lần nữa làm nóng nghị trường khi dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) sẽ được tiếp tục bàn luận, xem xét.
Theo các chuyên gia, đây là thời điểm phù hợp để xem xét việc tăng thuế sốc sẽ ảnh hưởng ra sao đến tình hình thuốc lá lậu vốn đang phức tạp.
Những tháng cuối năm 2024, nhất là dịp gần kề Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới diễn biến phức tạp hơn với các mặt hàng nhập lậu từ Campuchia. Đáng chú ý là buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng hóa trái phép trên các tuyến biên giới; mặt hàng vận chuyển chủ yếu là thuốc lá ngoại, pháo nổ, mỹ phẩm, đường cát, xăng dầu, các mặt hàng không nhãn mác, không rõ nguồn gốc, xuất xứ...
Thực hiện cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự Tết Nguyên đán 2025 và các sự kiện lớn của đất nước trên địa bàn, ngày 18/12, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an tỉnh Sóc Trăng phối hợp với Công an TP Sóc Trăng bắt quả tang đối tượng vận chuyển 25.000 bao thuốc lá điếu nhập lậu.
Đáng chú ý, gần đây có nhiều vụ vận chuyển, tàng trữ thuốc lá lậu với số lượng lớn đã bị phát hiện và xử lý. Điển hình là ngày 30/9/2024, lực lượng công an tại huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An bắt quả tang một chiếc xe tải vận chuyển hơn 60.000 bao thuốc lá ngoại nhập không có hóa đơn chứng từ hợp lệ.
Trước đó, vào ngày 19/11, Công an Tây Ninh phát hiện, bắt giữ nhóm đối tượng trong đường dây vận chuyển thuốc lá lậu từ Campuchia vào Việt Nam, thu giữ 50.000 gói thuốc lá các loại. Đây là nhóm vận chuyển thuốc lá lậu lớn nhất từ trước đến nay mà Công an Tây Ninh triệt xóa.
Còn trong 10 tháng đầu năm 2024, đã phát hiện 1.067 vụ vi phạm liên quan đến thuốc lá nhập lậu, trong đó có 800 vụ được xử lý. Đặc biệt, 3 vụ đã được chuyển hồ sơ cho Cơ quan Cảnh sát điều tra. Tổng số tiền phạt hành chính đối với các vi phạm này lên đến hơn 3,1 tỷ đồng, với giá trị hàng hóa vi phạm ước tính hơn 5,6 tỷ đồng.
Mặc dù hình phạt cho các hành vi liên quan đến thuốc lá lậu rất nặng, nhưng biên độ lợi nhuận khủng vẫn khiến tình trạng buôn lậu mặt hàng này liên tục tái diễn. Thêm một điều đáng lo ngại nữa là thuốc lá giả các nhãn hiệu nổi tiếng được làm giả từ nước ngoài đưa vào Việt Nam tiêu thụ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình kinh doanh trong nước, thất thu thuế Nhà nước và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người tiêu dùng.
Qua đánh giá cho thấy, số vụ, số người vi phạm có giảm nhưng số lượng hàng hóa có giá trị lại gia tăng, nhất là trong hoạt động mua bán, vận chuyển thuốc lá điếu ngoại nhập. Các lực lượng chức năng đẩy mạnh kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn xuất, nhập cảnh trái phép, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua các tuyến đường bộ, đường biển, hàng không...
Đặc biệt, những tháng cuối năm, khi nhu cầu tiêu thụ thuốc lá tăng cao, nạn buôn lậu thuốc lá qua biên giới càng nhức nhối, nhất là tại các tỉnh khu vực Tây Nam Bộ. Các cơ quan chức năng đã bắt quả tang nhiều vụ vi phạm liên quan đến thuốc lá nhập lậu. Đáng chú ý, một số đối tượng buôn lậu rất manh động, sẵn sàng tấn công lực lượng chức năng khi bị bắt giữ để thoát thân.
Cũng trong thời điểm đầu năm nay, quản lý thị trường tỉnh Vĩnh Long phát hiện gần 1.200 bao thuốc lá điếu nhập lậu trên khâu lưu thông trong nỗ lực thực hiện hóa chiến dịch cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2024; dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025, Đội Quản lý thị trường số 4. Không chỉ tại miền Tây Nam Bộ, khu vực miền Trung cũng đang là điểm nóng.
Và một trong những vấn đề mà các bên quan tâm chính là xem xét lại việc tăng thuế sốc với thuốc lá - mặt hàng chịu thuế TTĐB - để đáp ứng được mục tiêu kể trên.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng thuế tiêu thụ đặc biệt không nên là công cụ quan trọng nhất để giải quyết những vấn đề liên quan đến sức khỏe hay môi trường. Việc tăng thuế đối với thuốc lá là cần thiết, nhưng cần xem xét phương pháp tính thuế sao cho hiệu quả. Ông phân tích theo lộ trình trước đây, thuế tăng 5% trong vòng 3 năm, doanh nghiệp thuốc lá và người dân liên quan đến sản xuất các mặt hàng này có thể đáp ứng được và có thể nói tạo nên một lộ trình phù hợp. Hiện nay, với đề xuất mới từ Bộ Tài chính, đó là phương pháp tính trên thuế suất 75% cộng với mức thuế tuyệt đối tăng cao hàng năm trong vòng 4 năm là mức tăng sốc, đặc biệt là phương án 2 với đề xuất tăng ngay 5.000 đồng/bao vào năm 2026.
Quy định này, theo ông An, dẫn đến giá thuốc lá tăng quá cao, sẽ kích thích cho buôn lậu, ảnh hưởng đến cả vấn đề an ninh, trật tự.
“Vì vậy tôi đề nghị phải cân nhắc lại lộ trình cho hợp lý để chúng ta vừa thu được ngân sách, vừa bảo đảm cho doanh nghiệp có môi trường hoạt động, vừa không ảnh hưởng đến người dân làm trong lĩnh vực nông nghiệp và đặc biệt tránh kích thích cho buôn lậu, ảnh hưởng đến an ninh, trật tự”, đại biểu An cho hay.
Theo đại biểu, nếu chúng ta tăng thuế quá gấp, tăng quá "sốc" thì không doanh nghiệp nào chịu nổi vì nó tác động ngay đối với môi trường kinh doanh, tác động ngay đến doanh nghiệp, nhất là những doanh nghiệp đã đầu tư rất lớn.
Có ý kiến tương đồng, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Bắc Ninh) cũng nêu rõ việc tăng thuế quá cao và đột ngột có thể gây tác dụng ngược như sản xuất sụt giảm, hàng giả, hàng kém chất lượng, buôn lậu gia tăng, không hạn chế được tiêu dùng, thất thu thuế cho ngân sách nhà nước.
Theo đại biểu Kim Anh, điều chỉnh tăng thuế một cách hợp lý, kết hợp với tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, cấm quảng cáo thuốc lá, cấm hút thuốc lá nơi công cộng, cấm trẻ vị thành niên hút thuốc lá, tăng cường các biện pháp chống buôn lậu thuốc lá thì việc hạn chế hút thuốc lá mới thực sự đạt hiệu quả.
Từ góc độ của lực lượng trực tiếp đấu tranh với thuốc lá lậu, Thượng tá Lê Thiện Thành - Phó trưởng Phòng Hướng dẫn Điều tra, Cục Phòng, chống Ma túy và Tội phạm, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng nhấn mạnh tại hội thảo do báo Pháp luật Việt Nam tổ chức cuối năm ngoái: “Lộ trình tăng thuế nên giãn ra để lực lượng Bộ đội Biên phòng và các cơ quan quản lí thị trường có thêm thời gian để chuẩn bị kế hoạch và lực lượng nhằm ứng phó hiệu quả với việc buôn thuốc lá lậu tăng cao do thuế tăng”.
Theo ước tính mỗi năm thì việc thuốc lá nhập lậu đang chiếm khoảng 20% tỷ phần trong nước và ngân sách nhà nước thì thất thu khoảng 6.000 tỷ đồng. Vậy nếu tình trạng mà tăng thuế diễn ra và thị trường nhập lậu có tăng lên thì Hiệp hội Việt Nam thuốc lá đang ước tính con số thất thu ngân sách có thể lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng vào năm 2030.
Trước đó, tại buổi Tọa đàm “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá - những vấn đề đặt ra”, ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cũng đề xuất, phương án tăng thuế phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay là áp dụng phương pháp hỗn hợp với lộ trình tăng dần. Hiệp hội đề xuất tăng 2.000 đồng vào năm 2026, 2.000 đồng vào năm 2028 và thêm 2.000 đồng vào năm 2030, nhằm tạo ra một lộ trình phù hợp giúp giảm thiểu tác động tiêu cực tới ngành và thị trường.
Từ những phân tích và ý kiến nêu trên có thể thấy cần cân nhắc kỹ hơn về mức tăng và lộ trình tăng thuế TTĐB nhằm bảo đảm thời gian cần thiết để có thể tăng cường bảo đảm các điều kiện cho công tác chống thuốc lá lậu, hoàn thiện hệ thống pháp luật để xử lý nghiêm minh hành vi buôn lậu. Điều chỉnh tăng thuế một cách hợp lý, kết hợp với tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, tăng cường các biện pháp chống buôn lậu thuốc lá thì mới có thể hài hòa các mục tiêu mà Chính phủ đã đề ra.
