Bánh trung thu handmade: Tìm cái “sạch” ở đâu?

Khoảng 2 tuần nữa là đến rằm tháng Tám, vẫn như mọi năm thị trường bánh Trung thu bắt đầu nhộn nhịp, dọc con đường lớn nhất thành phố nhỏ Đông Hà (Quảng Trị) bắt đầu xuất hiện những cửa hàng có hai tông màu đỏ, vàng chủ đạo.

Bác họ tôi có cháu nội ở xa, dịp này bác muốn mua bánh Trung thu gửi biếu các cháu. Thị trường không thiếu bánh, thậm chí 10 nghìn đồng có thể mua được…4 chiếc, được cho là xuất xứ từ Trung Quốc, nghe thôi đã rùng mình!.

Phân khúc bánh cao cấp cả triệu đồng một hộp dĩ nhiên là lựa chọn tin cậy, nhưng bà vốn cẩn thận và đằng nào vẫn phải hợp túi tiền so với thu nhập ở nông thôn.

Bánh trung thu handmade bày bán tràn lan trên mạng (Ảnh chụp màn hình)

Bánh Trung thu tự làm thủ công - hay còn gọi là “handmade” xem ra là lựa chọn phù hợp với tâm lý mắt thấy, tai nghe của người tiêu dùng. Với nhiều người “đồ nhà” luôn có tác dụng trấn an tâm lý tốt hơn.

Lại nói về “thị trường handmade”, sau cơn bão thực phẩm bẩn bủa vây người tiêu dùng vài năm trở lại đây, nhiều người kinh doanh nhỏ lẻ nắm bắt cơ hội rất nhanh, phổ biến nhất là thực phẩm “sạch” - được quảng cáo như là ưu điểm lớn nhất của đồ tự làm.

Từ tương cà mắm muối cho đến ngũ cốc, sữa, mỹ phẩm và cả bánh Trung thu đều có thể sản xuất tại gia, khả năng “sạch” của đồ handmade được chứng minh bằng nguyên liệu rõ ràng, không làm bằng máy và không sử dụng chất phụ gia… nhưng thứ quan trọng nhất là không áp lực lợi nhuận nên không bất chấp bán đứng khách hàng.

Cái sự sạch của đồ nhà còn được đảm bảo bằng mối quan hệ cộng đồng, khách hàng là bạn bè, người thân, đồng nghiệp… sao nỡ lừa nhau?

Có một thực tế, không nhiều người có thể cắt nghĩa được thế nào là thực phẩm sạch! Thực phẩm sạch đối với nhiều người chỉ là không phun thuốc bảo vệ thực vật, lá rau có lỗ thủng chi chít, là tốt gỗ hơn tốt nước sơn…

Trong khi đó “sạch” là một quy trình rất chặt chẽ và khoa học được đảm bảo từ khâu chọn giống, chọn đất canh tác, quá trình xủ lý mầm bệnh và cả hóa chất công nghiệp chống lại vi khuẩn có hại.

Rất dễ "tầm sư" học làm bánh Trung thu (Ảnh chụp màn hình)

Ví dụ vải thiều trước khi lên máy bay phục vụ khách hàng không chỉ là thu hoạch trong vườn nhà và rửa bằng tay, mà phải được chiếu xạ, “soi” dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Nói chung là cả một quy trình ngặt nghèo nếu muốn hướng đến tiêu chuẩn sạch, an toàn.

Bánh Trung thu handmade cũng như thế, nó được gọi là an toàn vì được làm… bằng tay, không sử dụng chất bảo quản: Đậu xanh mới thu hoạch, nhân trứng gà nhà, còn nhiều thứ hóa chất công nghiệp như đường, bột không thấy đề cập.

Bản thân thuật ngữ “handmade” đã cho thấy mối nguy, tạm tin nguyên liệu có thể an toàn nhưng quá trình chế biến thiếu công cụ máy móc “nhà sản xuất” có thể trộn vi trùng vào bánh bất cứ lúc nào.

Tâm lý ưa chuộng hàng handmade ở Việt Nam như thể đi ngược với quan niệm sản xuất thực phẩm sạch trên thế giới có xu hướng hoàn toàn tự động hóa, cách ly với mầm bệnh từ con người.

Dường như có một chút nhầm lẫn khái niệm handmade giữa hàng thủ công mỹ nghệ với thực phẩm. Những nước công nghiệp phát triển đã nhàm chám với sản phẩm được lập trình sẵn từ máy móc, tuy tinh xảo như vô hồn, nên họ có xu hướng chuộng đồ thủ công để cảm nhận sự độc, lạ.

Thị trường thực phẩm handmade ở Việt Nam ra đời như thêm một lựa chọn được xem là an toàn cho người tiêu dùng trong khi thực phẩm bẩn tràn lan. Nhưng thực sự có sạch như nhiều người vẫn nghĩ?

Tính riêng bánh Trung thu không thể thống kê hết được có bao nhiêu cơ sở sản xuất tại nhà, chắc chắn không thể nắm được quy trình sản xuất như thế nào, nguồn nguyên liệu ra sao, có chứng nhận an toàn hay không!

Nhiều năm qua những vụ việc lùm xùm về bánh Trung thu kém chất lượng hầu hết được phát hiện ở những thương hiệu lớn, còn thị trường bánh handmade có quy mô lớn hay nhỏ, sạch hay bẩn…rất khó kiểm soát!

Kênh phân phối chủ yếu của bánh Trung thu handmade là bán online, mặc dù sức lan tỏa không lớn nhưng mật độ rất dày. Có hàng trăm ngàn kết quả khi search trên Google cụm từ “bánh Trung thu handmade 2018”, gần đến rằm mở facebook thấy ngập tràn quảng cáo bánh Trung thu.

Ai và công cụ nào kiểm định chất lượng bánh Trung thu handmade? Có hay không bánh handmade và cả bánh Trung Quốc đội lốt thương hiệu lớn đang bày bán trên thị trường? Rất cần sự sốt sắng của cơ quan chức năng.