Bất ổn thị trường xăng dầu: Cần làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm

GIA NGUYỄN• 24/10/2022 03:30

Không chỉ khiến dư luận đặc biệt quan tâm, việc bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian quan cũng làm “nóng” nghị trường khi các đại biểu đề nghị Chính phủ cần làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm…

>> Bất ổn thị trường xăng dầu: Sớm bịt “lỗ hổng” về… dự trữ

Theo đó, phát biểu tại phiên họp tổ tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Công Thương - Nguyễn Hồng Diên (đoàn Thái Bình) nhiều lần khẳng định, nguồn cung xăng dầu trong nước không thiếu nhưng bán ra thị trường có khó khăn. Trong đó, có nguyên nhân, các chi phí kinh doanh xăng, dầu tăng mạnh nhưng các chi phí này chưa được tính đủ vào giá cơ sở mặt hàng xăng dầu do Nhà nước điều hành, khiến doanh nghiệp không “mặn mà” trong việc kinh doanh.

Những bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian qua, làm

Những bất ổn của thị trường xăng dầu thời gian qua, làm "nóng" nghị trường Quốc hội - Ảnh minh họa: NLĐ

Đáng nói, đề cập tới những bất ổn của thị trường xăng dầu thế giới thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, cả thế giới đã và đang điêu đứng trong vấn đề năng lượng, giá tăng cao mà không có hàng để mua. Trong khi đó, ở Việt Nam, giá xăng dầu thường duy trì ở ngưỡng 21.000-25.000 đồng/lít.

“Giá xăng dầu của chúng ta thấp nhất trong khu vực và có thể nói thấp nhất trên thế giới. Trừ Malaysia, họ có chính sách trợ cấp nhiên liệu cho người dân trong nước nên giá xăng dầu rất thấp; còn người nước ngoài sống ở Malaysia vẫn phải mua giá của khu vực, cao hơn bình quân giá của Việt Nam”, Bộ trưởng Bộ Công Thương chia sẻ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Việt Nam chưa thiếu nguồn cung xăng dầu; đồng thời khẳng định, việc dư luận cho rằng thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác. Tính tới giữa tháng 10, lượng xăng dầu dự trữ thương mại còn khoảng 3 triệu mét khối, trong tháng 10, năng lực sản xuất của Nhà máy lọc hóa dầu Bình Sơn và Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn vẫn bảo đảm công suất, đáp ứng 80% nguồn cung trong nước với khoảng 1,3 triệu mét khối/tháng. Với lượng dự trữ này, nguồn cung hoàn toàn đáp ứng đủ cho thị trường đến giữa tháng 11...

Lý giải nguyên nhân tình trạng cửa hàng bán lẻ xăng dầu đóng cửa, bán nhỏ giọt tập trung ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, khu vực này có lượng đáng kể xăng, dầu trôi nổi, kể cả xăng, dầu lậu, giả. Tháng 8 vừa qua, các cơ quan chức năng đã bắt được vụ sản xuất, buôn xăng dầu lậu hàng trăm triệu lít. Có lượng xăng trôi nổi, người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu cũng như không quan tâm chuyện mua của ai một cách ổn định.

>> Bất ổn thị trường xăng dầu: Kinh nghiệm thế giới – Bài học cho Việt Nam

Vấn đề quản lý, điều hành được các đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ - Ảnh minh họa: VietNam+

Đề cập tới trách nhiệm trong quản lý xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, xăng dầu là mặt hàng chiến lược, ngoài Bộ Công Thương, hiện có 6 bộ, ngành cùng tham gia quản lý. Bộ Công Thương là cơ quan được giao nhiệm vụ bảo đảm nguồn cung, tức là nguồn cung xăng, dầu ra thị trường và quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối cho tới thương nhân phân phối.

“Thuế, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam... trong giá xăng dầu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Tài chính; Bộ Giao thông vận tải bảo đảm lưu thông; quản lý chất lượng xăng dầu là Bộ Khoa học và Công nghệ; quản lý môi trường là Bộ Tài nguyên và Môi trường...”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên bày tỏ.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, hiện có khoảng 17.000 cửa hàng, đây là hệ thống do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp phép và quản lý trực tiếp. Cho nên, trong việc phân phối thì ngoài quản lý, kiểm soát, điều tiết doanh nghiệp đầu mối, rất cần các địa phương vào cuộc kiểm soát và quản lý, xử lý đối với hai cấp độ này.

Thế nhưng, theo các đại biểu Quốc hội, việc quản lý điều hành xăng dầu hiện nay còn bất cập.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) cho rằng, việc quản lý Nhà nước trong một số ngành, lĩnh vực còn bất cập, đặc biệt là sự phối hợp của các bộ ngành khi đang có thực tế là “bộ này đổ cho bộ kia”.

Dẫn chứng vấn đề xăng dầu, đại biểu Bé cho hay, thông tin truyền thông cho thấy một số bộ ngành nói “không liên quan”. Thực tế này khiến cử tri rất bức xúc, khi mà quản lý điều tiết xăng dầu chưa chặt chẽ, gây thiếu hụt xăng dầu cục bộ tại phía Nam.

“Chúng ta có hai nhà máy lọc dầu như thế mà điều tiết xăng dầu thế nào, điều tiết ra sao, không kịp thời đã dẫn tới xảy ra những đáng tiếc, thiếu hụt xăng dầu phía Nam”, đại biểu Bé nêu vấn đề.

Trước thực trạng đã nêu, đại biểu Bé đề nghị Chính phủ cần phân tích rõ nguyên nhân, làm rõ trách nhiệm của các quản lý Nhà nước có liên quan. Mặc dù, mặt hàng xăng dầu chịu tác động của thị trường, song vấn đề đặt ra là cần có cơ chế quản lý thế nào để “điều hòa trong quản lý”, đặc biệt là công tác phối hợp giữa bộ, ban ngành, không để tình trạng thiếu xăng dầu ảnh hưởng đời sống người dân.

“Doanh nghiệp nói buôn bán phải có lời, nhưng thời gian qua mua vào, bán ra lỗ, chiết khấu bằng 0, làm sao mà bán và tiếp tục kinh doanh được. Vì vậy, Chính phủ cần nghiên cứu điều tiết thế nào cho phù hợp”, đại biểu Bé đề nghị.

Trong khi đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP. Hồ Chí Minh) đề nghị, rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu, nhằm tránh tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ mỗi lần điều chỉnh giá. Đồng thời, các cơ quan cần xem xét, tính toán sao cho hiệu quả, đảm bảo cung cầu, giá cả, chi phí.

Dự báo thời gian tới tình hình xăng dầu còn nhiều biến động, đại biểu Ngân đề nghị Quốc hội cần ủy quyền cho Thường vụ Quốc hội quyết định các vấn đề liên quan đến thuế xăng dầu. Chính phủ cần tập trung nhiều hơn để tháo gỡ, vì người dân rất bức xúc.

Còn Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh - Phan Văn Mãi lưu ý, đừng xem chuyện xăng dầu là nhỏ. Bởi, xăng dầu khan hiếm thì vận chuyển lương thực khó khăn, từ đó có thể dẫn đến mất an ninh lương thực, khủng hoảng cục bộ.

“Chúng ta cần đánh giá sâu hơn, đồng bộ hơn để có giải pháp kịp thời. Cần có cơ chế dự trữ năng lượng, trong đó có xăng dầu với các trung tâm kinh tế lớn cả nước như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng…”, ông Mãi bày tỏ.